Józef Mikułowski-Pomorski (1915) - pierwszy wicepremier Polski | |
Obecny wicepremier | |
W. Kosiniak-Kamysz i K. Gawkowski (obecni wicepremierzy Polski) | |
Stanowisko | |
Państwo | |
---|---|
Data utworzenia |
27 grudnia 1917 (pierwsze ustanowienie stanowiska) |
Pierwszy wicepremier | |
Obecny wicepremier | |
Obecny od |
13 grudnia 2023 |
Wiceprezes Rady Ministrów, do 1921 roku wiceprezydent ministrów, pot. wicepremier (z łac. primus – pierwszy oraz z łac. vice – zamiast) – w Polsce zastępca prezesa Rady Ministrów, członek Rady Ministrów i Prezydium Rady Ministrów.
Urząd Wiceprezesa Rady Ministrów w Polsce funkcjonuje na mocy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z nią w skład Rady Ministrów mogą być powoływani wiceprezesi Rady Ministrów, którzy mogą pełnić także funkcję ministra[1].
Zakres obowiązków Wiceprezesa Rady Ministrów określa Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 o Radzie Ministrów. W razie nieobecności Prezesa Rady Ministrów lub w wypadku czasowej niemożności wykonywania przez niego obowiązków, pracami Rady Ministrów kieruje Wiceprezes Rady Ministrów (lub jeden z ministrów, jeżeli wicepremier nie został powołany)[2].
Urząd zastępcy szefa rządu po raz pierwszy pojawił się w Polsce w czasie rządów Rady Regencyjnej. Zakres jej kompetencji określił dekret z 3 stycznia 1918 o tymczasowej organizacji władz naczelnych w Królestwie Polskim. Na wniosek prezydenta ministrów Rada Regencyjna mogła spośród członków rządu mianować wiceprezydenta ministrów. Zastępca prezydenta ministrów miał w założeniu zastępować szefa gabinetu we wszystkich czynnościach w razie niemożności pełnienia przez niego funkcji. Rada nigdy nie obsadziła tego stanowiska, ale sama funkcja była wykonywana przez jednego z ministrów[3].
Konstytucja marcowa II RP z 17 marca 1921 przewidywała, że Prezes Rady Ministrów w razie potrzeby powierza swoje zastępstwo jednemu z ministrów[4].
Urząd zastępcy Prezesa Rady Ministrów istniał również w Rządzie Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie od 30 września 1939[5]. Osobnym urzędem było stanowisko określane w ustawie jako Wicepremier[6]. Mianem tym określano delegata rządu na uchodźstwie, będącego jednocześnie przewodniczącym Krajowej Rady Ministrów – tymczasowego rządu działającego na terytorium okupowanej przez Niemcy Rzeczypospolitej w czasie II wojny światowej[7][6]. Urząd ten był sprawowany tylko przez Jana Stanisława Jankowskiego[7].
Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 22 lipca 1952 określała możliwość powołania Wiceprezesa Rady Ministrów[8], jednak w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej urząd ten istniał od 21 lipca 1944. Po raz pierwszy mianowano wtedy więcej, niż jednego zastępcę polskiego Prezesa Rady Ministrów[9]. Wszyscy zastępcy premiera w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej nosili tytuł Wiceprezesa Rady Ministrów, z wyjątkiem Hilarego Minca od 18 marca 1954 do 10 października 1956 i Zenona Nowaka od 18 marca 1954 do 24 października 1956. Obaj pełnili wówczas urząd określany jako Pierwszy zastępca Prezesa Rady Ministrów[10].
Lista została ułożona według daty objęcia urzędu.
Jako inne funkcje w rządzie zostały wymienione tylko te sprawowane w czasie pełnienia urzędu wicepremiera.
Zakres kompetencji rządu Rady Regencyjnej określił dekret z 3 stycznia 1918 o tymczasowej organizacji władz naczelnych w Królestwie Polskim. Na wniosek prezydenta ministrów Rada Regencyjna mogła spośród członków rządu mianować wiceprezydenta ministrów. Zastępca prezydenta ministrów miał w założeniu zastępować szefa gabinetu we wszystkich czynnościach w razie niemożności pełnienia przez niego funkcji. Rada nigdy nie obsadziła tego stanowiska, ale sama funkcja była wykonywana przez jednego z ministrów[3].
Zdjęcie | Imię
(Data urodzenia i śmierci) |
Objęcie urzędu |
Złożenie urzędu |
Długość urzędowania |
Inne funkcje w rządzie | Partia | Premier (rząd) | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Józef Mikułowski-Pomorski (1868–1935) |
(dts) [11] |
27 grudnia 1917(dts) [12][13] |
27 lutego 191862 dni | Jan Kucharzewski | ||||
Stanisław Dzierzbicki (1854–1919) |
(dts) [14] |
27 lipca 1918(dts) [15] |
30 września 191865 dni | Liga Państwowości Polskiej[16] | Jan Kanty Steczkowski | |||
Bohdan Broniewski (1855–1922) |
(dts) [15] |
30 września 1918(dts) [17] |
23 października 191823 dni | Jan Kanty Steczkowski; Bohdan Broniewski (p.o.) |
Zdjęcie | Imię
(Data urodzenia i śmierci) |
Objęcie urzędu |
Złożenie urzędu |
Długość urzędowania |
Inne funkcje w rządzie | Partia | Premier (rząd) | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Stanisław Stroński (1882–1955) |
(dts) [5] |
30 września 1939grudzień 1939 [43][44] |
62–92 dni |
|
Stronnictwo Narodowe[46] | Władysław Sikorski (II) | ||
Stanisław Kot (1882–1955) |
(dts) [47] |
7 grudnia 1939wrzesień 1940 [48] |
269–298 dni | Stronnictwo Ludowe[49] | Władysław Sikorski (II i III) | |||
Stanisław Mikołajczyk (1901–1966) |
(dts) [50] |
3 września 1941(dts) [50] |
14 lipca 1943679 dni | Stronnictwo Ludowe[51] | Władysław Sikorski (III) | |||
Jan Kwapiński (1885–1964) |
(dts) [52] |
14 lipca 1943(dts) [53] |
24 listopada 1944499 dni | Polska Partia Socjalistyczna[54] | Stanisław Mikołajczyk | |||
Jan Stanisław Jankowski (1882–1953) |
(dts) [7] |
26 kwietnia 1944(dts) (data aresztowania przez NKWD) [55] |
28 marca 1945336 dni |
|
Stronnictwo Pracy[56] | Stanisław Mikołajczyk; Tomasz Arciszewski | ||
Jerzy Gawenda (1917–2000) |
(dts) [57] |
18 lipca 19721976 [58] |
1262–1627 dni |
|
Alfred Urbański (I i II) | |||
Stanisław Borczyk (1907–1997) |
(dts) [60] |
12 lipca 1978(dts) [61] |
9 kwietnia 1979271 dni | Polska Partia Socjalistyczna | Kazimierz Sabbat (II) |
Wszyscy wicepremierzy w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pełnili również funkcję wiceprzewodniczącego PKWN, z wyjątkiem Hilarego Minca od 18 marca 1954 do 10 października 1956 i Zenona Nowaka od 18 marca 1954 do 24 października 1956. Obaj pełnili wówczas urząd pierwszego zastępcy Prezesa Rady Ministrów[10].
Zdjęcie | Imię
(Data urodzenia i śmierci) |
Objęcie urzędu |
Złożenie urzędu |
Długość urzędowania |
Inne funkcje w rządzie | Partia | Premier (rząd) | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Leszek Balcerowicz (ur. 1947) |
(dts) [84] |
12 września 1989(dts) [89] |
23 grudnia 1991832 dni | Bezpartyjny członek NSZZ „Solidarność”[84] | Tadeusz Mazowiecki, Jan Krzysztof Bielecki | |||
Czesław Janicki (1926–2012) |
(dts) [84] |
12 września 1989(dts) [84] |
6 lipca 1990297 dni |
|
Zjednoczone Stronnictwo Ludowe (do 26 XI 1989[92]) Polskie Stronnictwo Ludowe (po 26 XI 1989[92]) [84] |
Tadeusz Mazowiecki | ||
Jan Janowski (1928–1998) |
(dts) [84] |
12 września 1989(dts) [84] |
14 grudnia 1990458 dni |
|
Stronnictwo Demokratyczne[84] | |||
Czesław Kiszczak (1925–2015) |
(dts) [84] |
12 września 1989(dts) [84] |
6 lipca 1990297 dni | Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (do 29 I 1990[96])[84], później bezpartyjny (związany z SdRP)[97] | ||||
vacat | (dts) | 23 grudnia 1991(dts) | 11 lipca 1992201 dni | większość ministrów, w tym premier należało do Porozumienia Centrum | Jan Olszewski | |||
Henryk Goryszewski (ur. 1941) |
(dts) [98] |
11 lipca 1992(dts) [98] |
26 października 1993472 dni | Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe[98] | Hanna Suchocka | |||
Paweł Łączkowski (ur. 1942) |
(dts) [99] |
11 lipca 1992(dts) [100] |
26 października 1993472 dni | Partia Chrześcijańskich Demokratów[100] | ||||
Marek Borowski (ur. 1946) |
(dts) [101] |
26 października 1993(dts) [102] |
8 lutego 1994105 dni | Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej[103] (koalicja Sojusz Lewicy Demokratycznej)[104] |
Waldemar Pawlak | |||
Włodzimierz Cimoszewicz (ur. 1950) |
(dts) [101] |
26 października 1993(dts) [105] |
6 marca 1995496 dni | Bezpartyjny członek Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej[106] (partia SdRP, koalicja SLD)[104] | ||||
Aleksander Łuczak (1943–2023) |
(dts) [101] |
26 października 1993(dts) [107] |
7 lutego 1996834 dni |
|
Polskie Stronnictwo Ludowe[109] | Waldemar Pawlak, Józef Oleksy | ||
Grzegorz Kołodko (ur. 1949) |
(dts) [110] |
28 kwietnia 1994(dts) [111] |
4 lutego 19971013 dni | bezpartyjny, związany z Sojuszem Lewicy Demokratycznej[112] (partia SdRP, koalicja SLD)[104] |
Waldemar Pawlak, Józef Oleksy, Włodzimierz Cimoszewicz | |||
Roman Jagieliński (ur. 1947) |
(dts) [108] |
7 marca 1995(dts) [113] |
10 kwietnia 1997765 dni | Polskie Stronnictwo Ludowe[114] | Józef Oleksy, Włodzimierz Cimoszewicz | |||
Mirosław Pietrewicz (1941–2022) |
(dts) [107] |
7 lutego 1996(dts) [115] |
31 października 1997997 dni |
|
Polskie Stronnictwo Ludowe[118] | Włodzimierz Cimoszewicz | ||
Marek Belka (ur. 1952) |
(dts) [111] |
4 lutego 1997(dts) [119] |
31 października 1997269 dni | bezpartyjny, związany z Sojuszem Lewicy Demokratycznej[120], (partia SdRP, koalicja SLD)[104] | ||||
Jarosław Kalinowski (ur. 1962) |
(dts) [121] |
25 kwietnia 1997(dts) [122] |
31 października 1997189 dni | Polskie Stronnictwo Ludowe[122] | ||||
Leszek Balcerowicz (ur. 1947) |
(dts) [123] |
31 października 1997(dts) [124] |
8 czerwca 2000951 dni | Unia Wolności[125] | Jerzy Buzek | |||
Janusz Tomaszewski (ur. 1956) |
(dts) [123] |
31 października 1997(dts) [126] |
3 września 20001038 dni | Ruch Społeczny Akcja Wyborcza Solidarność | ||||
Longin Komołowski (1948–2016) |
(dts) [127] |
19 października 1999(dts) [128] |
19 października 2001731 dni | Ruch Społeczny Akcja Wyborcza Solidarność | ||||
Janusz Steinhoff (ur. 1946) |
(dts) [129] |
12 czerwca 2000(dts) [130] |
19 października 2001494 dni | Porozumienie Polskich Chrześcijańskich Demokratów | ||||
Marek Belka (ur. 1952) |
(dts) [131] |
19 października 2001(dts) [132] |
6 lipca 2002260 dni | Sojusz Lewicy Demokratycznej[120] | Leszek Miller | |||
Jarosław Kalinowski (ur. 1962) |
(dts) [131] |
19 października 2001(dts) [133] |
3 marca 2003500 dni | Polskie Stronnictwo Ludowe[134] | ||||
Marek Pol (ur. 1953) |
(dts) [131] |
19 października 20012 maja 2004 [135] |
926 dni | Unia Pracy[135] | ||||
Grzegorz Kołodko (ur. 1949) |
(dts) [132] |
6 lipca 2002(dts) [136] |
16 czerwca 2003345 dni | bezpartyjny, związany z Sojuszem Lewicy Demokratycznej[112] | ||||
Jerzy Hausner (ur. 1949) |
(dts) [137] |
16 czerwca 2003(dts) [138] |
31 marca 2005654 dni | Sojusz Lewicy Demokratycznej (do 7 lutego 2005)[139] | Leszek Miller, Marek Belka (I, II) | |||
Józef Oleksy (1946–2015) |
(dts) [140] |
21 stycznia 2004(dts) [141] |
21 kwietnia 200491 dni | Sojusz Lewicy Demokratycznej[142] | Leszek Miller | |||
Izabela Jaruga-Nowacka (1950–2010) |
(dts) [143] |
2 maja 2004(dts) [144] |
31 października 2005547 dni |
|
Unia Pracy (od IV 2005)[146], Unia Lewicy (od 7 V 2005)[147] |
Marek Belka (I, II) | ||
Ludwik Dorn (1954–2022) |
(dts) [148] |
21 listopada 2005(dts) [149] |
27 kwietnia 2007522 dni | Prawo i Sprawiedliwość[151] | Kazimierz Marcinkiewicz, Jarosław Kaczyński | |||
Zyta Gilowska (1949–2016) |
(dts) [152] |
7 stycznia 2006(dts) [153] |
24 czerwca 2006168 dni | bezpartyjna, związana z Prawem i Sprawiedliwością[154] | Kazimierz Marcinkiewicz | |||
Roman Giertych (ur. 1971) |
(dts) [155] |
5 maja 2006(dts) [156] |
13 sierpnia 2007465 dni | Liga Polskich Rodzin[157] | Kazimierz Marcinkiewicz, Jarosław Kaczyński | |||
Andrzej Lepper (1954–2011) |
(dts) [155] |
5 maja 2006(dts) [158] |
22 września 2006140 dni | Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej[159] | Kazimierz Marcinkiewicz | |||
Zyta Gilowska (1949–2016) |
(dts) [160] |
22 września 2006(dts) [161] |
7 września 2007350 dni | bezpartyjna, związana z Prawem i Sprawiedliwością[154] | Jarosław Kaczyński | |||
Andrzej Lepper (1954–2011) |
(dts) [162] |
16 października 2006(dts) [163] |
9 lipca 2007266 dni | Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej[159] | ||||
Przemysław Gosiewski (1964–2010) |
(dts) [164] |
8 maja 2007(dts) [161] |
7 września 2007122 dni |
|
Prawo i Sprawiedliwość[166] | |||
Zyta Gilowska (1949–2016) |
(dts) [167] |
10 września 2007(dts) [168] |
16 listopada 200767 dni | bezpartyjna, związana z Prawem i Sprawiedliwością[154] | ||||
Przemysław Gosiewski (1964–2010) |
(dts) [169] |
11 września 2007(dts) [170] |
16 listopada 200766 dni |
|
Prawo i Sprawiedliwość[166] | |||
Waldemar Pawlak (ur. 1959) |
(dts) [171] |
16 listopada 2007(dts) [172] |
27 listopada 20121838 dni | Polskie Stronnictwo Ludowe[173] | Donald Tusk (I, II) | |||
Grzegorz Schetyna (ur. 1963) |
(dts) [171] |
16 listopada 2007(dts) [174] |
13 października 2009697 dni | Platforma Obywatelska[175] | Donald Tusk (I) | |||
Janusz Piechociński (ur. 1960) |
(dts) [176] |
6 grudnia 2012(dts) [177] |
16 listopada 20151075 dni | Polskie Stronnictwo Ludowe[177] | Donald Tusk (II), Ewa Kopacz | |||
Jacek Rostowski (ur. 1951) |
(dts) [178] |
25 lutego 2013(dts) [179] |
27 listopada 2013275 dni | Platforma Obywatelska[181] | Donald Tusk (II) | |||
Elżbieta Bieńkowska (ur. 1964) |
(dts) [182] |
27 listopada 2013(dts) [183] |
22 września 2014299 dni | bezpartyjna, związana z Platformą Obywatelską[184] | ||||
Tomasz Siemoniak (ur. 1967) |
(dts) [185] |
22 września 2014(dts) [186] |
16 listopada 2015420 dni | Platforma Obywatelska[187] | Donald Tusk (II), Ewa Kopacz | |||
Piotr Gliński (ur. 1954) |
(dts) [188] |
16 listopada 2015(dts)[189] | 20 czerwca 20232773 dni |
|
Prawo i Sprawiedliwość[191] | Beata Szydło, Mateusz Morawiecki (I, II) | ||
Jarosław Gowin (ur. 1961) |
(dts) [188] |
16 listopada 2015(dts) [192] |
8 kwietnia 20201605 dni | Porozumienie Jarosława Gowina[193] | ||||
Mateusz Morawiecki (ur. 1968) |
(dts) [188] |
16 listopada 2015(dts) [194] |
11 grudnia 2017756 dni |
|
Prawo i Sprawiedliwość[197] | Beata Szydło | ||
Beata Szydło (ur. 1963) |
(dts) [198] |
11 grudnia 2017(dts) [199] |
3 czerwca 2019539 dni | Prawo i Sprawiedliwość[200] | Mateusz Morawiecki (I) | |||
Jacek Sasin (ur. 1969) |
(dts) [201] |
4 czerwca 2019(dts)[189] | 20 czerwca 20231477 dni |
|
Prawo i Sprawiedliwość[203] | Mateusz Morawiecki (I, II) | ||
Jadwiga Emilewicz (ur. 1974) |
(dts) [204] |
9 kwietnia 2020(dts) [205] |
6 października 2020180 dni | Porozumienie Jarosława Gowina[206] | Mateusz Morawiecki (II) | |||
Jarosław Gowin (ur. 1961) |
(dts) [207] |
6 października 2020(dts) [208] |
11 sierpnia 2021309 dni | Porozumienie Jarosława Gowina[193] | ||||
Jarosław Kaczyński (ur. 1949) |
(dts) [207] |
6 października 2020(dts)[209] | 19 czerwca 2022621 dni | Prawo i Sprawiedliwość[210] | ||||
Henryk Kowalczyk (ur. 1956) |
(dts) [211] |
26 października 2021(dts)[189] | 20 czerwca 2023602 dni |
|
Prawo i Sprawiedliwość[212] | |||
Mariusz Błaszczak (ur. 1969) |
(dts)[213] | 22 czerwca 2022(dts)[189] | 20 czerwca 2023363 dni |
|
Prawo i Sprawiedliwość[214] | |||
Jarosław Kaczyński (ur. 1949) |
(dts)[215] | 21 czerwca 2023(dts) | 27 listopada 2023159 dni | Prawo i Sprawiedliwość[210] | ||||
vacat | (dts) | 27 listopada 2023(dts) | 13 grudnia 202316 dni | większość ministrów, w tym premier należało do Prawa i Sprawiedliwości | Mateusz Morawiecki (III) | |||
Władysław Kosiniak-Kamysz (ur. 1981) |
(dts)[216] | 13 grudnia 2023nadal | 128 dni | Polskie Stronnictwo Ludowe[216] | Donald Tusk (III) | |||
Krzysztof Gawkowski (ur. 1980) |
(dts)[216] | 13 grudnia 2023nadal | 128 dni | Nowa Lewica[216] |
Józef Pińkowski pełnił ten urząd najkrócej w PRL i w całej historii Polski – 12 dni. Piotr Jaroszewicz był wicepremierem przez 6607 dni, czyli najdłużej w PRL i w całej historii Polski.
W III Rzeczypospolitej najkrócej sprawującym swój urząd wicepremierem był Józef Oleksy – 91 dni – a najdłużej Piotr Gliński – 2773 dni.
Zyta Gilowska jest jedyną osobą, która trzykrotnie obejmowała ten urząd, nie pełniąc do czasu powołania obowiązków wicepremiera.
Jarosław Kaczyński jest najstarszą osobą, która sprawowała ten urząd w całej historii Polski. W dniu pierwszego i drugiego objęcia urzędu miał odpowiednio 71 i 74 lata.
Sytuacje w której ten urząd nie był obsadzony miała miejsce po zaprzysiężeniu Trzeciego Rządu Mateusza Morawieckiego do jego końca oraz po zaprzysiężeniu Rządu Jana Olszewskiego do jego końca.
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.