Mokosz
bogini: Matka-Ziemia
ilustracja
Występowanie

religia Słowian

Atrybuty

postać Dorodnej Kobiety, Duża Głowa - Długie Ręce, Kołowrotek, Kłębek Wełny[1]

Mokoszsłowiańska bogini, poświadczona źródłowo w Powieści minionych lat i kilku innych źródłach staroruskich[2].

W źródłach pojawia się najczęściej wymieniona razem z wiłami i rodzanicami, co skłoniło część badaczy do wniosku, że była istotą demoniczną lub bóstwem niższego rzędu[2][3]. Etymologia imienia Mokoszy nie jest pewna, próbowano ją wyprowadzać na gruncie słowiańskim od rdzenia mok- „moczyć” lub sanskryckiego makhá „szlachetny, bogaty”, wskazuje się też na podobieństwo do nazwy fińskiego plemienia Moksza[2][3]. Chociaż dotyczące Mokoszy źródła pochodzą jedynie z obszaru wschodniej Słowiańszczyzny, na podstawie nazw miejscowych takich jak czeski Mokošín próbowano dowodzić, podawanego jednak w wątpliwość, ogólnosłowiańskiego zasięgu jej kultu[2][3].

Według hipotezy Václava Machka Mokosz stanowiła jedno z najważniejszych bóstw panteonu słowiańskiego i odgrywała rolę partnerki bóstwa niebiańskiego[2][4]. Jako ślady kultu Mokoszy, stanowiącej relikt wspólnego dla wszystkich ludów indoeuropejskich kultu Matki-Ziemi, wskazywano szereg przetrwałych w obrzędowości ludowej elementów związanych z głęboką czcią dla „matki ziemi wilgotnej” (mat’ syraja zemlja), jak kładzenie na ziemi nowo narodzonych dzieci, chorych i umierających, chowanie w ziemi zmarłych dzieci w przeciwieństwie do ciałopalnych pochówków dorosłych, symboliczne pojmowanie orki jako aktu seksualnego z ziemią czy w wersji schrystianizowanej wyznawanie grzechów wprost do ziemi[4].

W schrystianizowanym folklorze rosyjskim pojawiała jako Mokosza-Mokusza, postać kobieca z wielką głową i dużymi rękami, opiekująca się przędzeniem lnu i strzyżeniem owiec, której składano ofiarę w postaci kłębka wełny[2][4]. Na podstawie jednej ze wzmianek źródłowych wiązano jej imię z wykroczeniami seksualnymi, konkretnie z praktyką onanizmu (malakija)[2][4] („i Mokosz czczą i malakiję, to jest onanię bardzo czczą, to jest bujakimi”), co jest jednak mocno wątpliwe i według Aleksandra Brücknera wygląda na przypadkowe zestawienie[3].

Przypisy

  1. Tomasz Ławecki, Robert Sypek, Magdalena Turowska-Rawicz, Mitologie świata – Słowianie, Tom 8, Przedsiębiorstwo Wydawnicze Rzeczpospolita, Warszawa 2007, str. 64-65
  2. a b c d e f g Słownik starożytności słowiańskich. T. 3. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1967, s. 278.
  3. a b c d Jerzy Strzelczyk: Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian. Poznań: Rebis, 2007, s. 130-131.
  4. a b c d Aleksander Gieysztor: Mitologia Słowian. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, s. 201-204.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się