| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
20 września 1865 |
| Data i miejsce śmierci |
14 czerwca 1944 |
| profesor | |
| Specjalność: antropologia, archeologia, slawistyka | |
| nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia | |
Lubor Niederle (ur. 20 września 1865 w Klatowach, zm. 14 czerwca 1944 w Pradze) – czeski slawista, antropolog, etnograf, archeolog, historyk i artysta malarz; jeden z pionierów nowoczesnej archeologii w Czechach; członek Towarzystwa Naukowego we Lwowie.
Na początku swej kariery naukowej Niederle zajmował się głównie antropologią. Studiował w Pradze, Niemczech i we Francji. W młodości dużo podróżował po krajach południowej i wschodniej Europy. Pod wpływem krytyka i historyka sztuki – Miroslava Tyrša zaczął się coraz bardziej interesować archeologią klasyczną oraz etnografią. Z czasem w centrum jego zainteresowań znalazła się archeologia Słowiańszczyzny, o czym świadczy jedna z pierwszych jego prac, pdt. Ludzkość w dobie przeddziejowej ze szczególnym uwzględnieniem ziem słowiańskich (cz. Lidstvo v době předhistorické se zvláštním zřetelem na země slovanské, 1893, 1894). Był współorganizatorem wystawy etnograficznej w Pradze z 1895 roku oraz jednym z propagatorów budowy Muzeum Etnograficznego w Pradze.
Od 1898 roku jako pierwszy w historii Uniwersytetu Karola w Pradze profesor archeologii prehistorycznej prowadził wykłady z archeologii i zyskał opinię dobrego pedagoga. Wielu jego studentów, m.in. Jan Eisner, Jan Filip i Jiří Neustupný, należało później do grona najbardziej znanych archeologów czeskich. W latach 1927–1929 piastował na Uniwersytecie Karola urząd rektora.
Niederle był zwolennikiem stosowania nowoczesnych metod badawczych w archeologii, które charakteryzowały się już krytyczno-analitycznym stosunkiem do źródeł pozyskanych informacji. Był najznaczniejszym przedstawicielem szkoły teoretycznej (zwanej też „uniwersytecką”) w czeskiej archeologii, która stała w opozycji do tzw. „szkoły muzealnej” Josefa Ladislava Píčy. Razem ze swoim przyjacielem Karlem Buchtelą poddali krytyce dzieło J. L. Píčy, pdt. Starożytności Ziemi Czeskiej (cz. Starožitností země české, 1899–1909) a alternatywne poglądy na temat prehistorii ziemi czeskich wyrazili w książce Przewodnik po czeskiej archeologii (cz. Rukověť české archeologie, 1910), która jest obecnie uważana za kamień węgielny czeskiej archeologii. Niederlego i Píčę łączył emocjonalny stosunek do Czech, głęboki patriotyzm, ale dzieliło ich podejście do źródeł[1]. Píč należał do nieszczęsnych obrońców autentyczności sfałszowanych dokumentów prawiących o początkach języka i narodu czeskiego, nazywanych potocznie Rękopisami królowodworskim i zielonogórskim (cz. Růkopisy královedvorský a zelenohorský). Niederle tymczasem podchodził do tych źródeł z właściwym sobie dystansem. Unikał wysuwania wniosków na podstawie niepotwierdzonych wiadomości i przypuszczeń. Rywalizacja szkół zakończyła się wraz z samobójstwem popełnionym 19 grudnia 1911 roku przez J.L. Píča[2].
Do najznaczniejszych prac etnograficznych Niederlego należy Mapa etnograficzna Słowaków węgierskich (cz. Národopisná mapa uherských Slováků, 1903). W 1910 wydał razem z Karlem Buchtelą Rukověť české archeologie. W pracy tej zostały wytyczone najważniejsze cele dla archeologii Słowiańszczyzny i przedstawiony plan badań, który miał być realizowany w przeciągu wielu lat. Owocem długotrwałych badań prowadzonych przez Niederlego były Starożytności Słowiańskie (cz. Slovanské starožitnosti, 1902–1927) – monumentalne, wielotomowe dzieło, które ukazało się także w skróconej i poprawionej wersji w języku francuskim. W pracy tej po raz pierwszy w historii zaprezentowano etnogenezę Słowian i dzieje najstarszych państw słowiańskich. Atutem „Starożytności” jest ich wszechstronne ujęcie problematyki. Są w nich przytaczane argumenty zarówno archeologiczne jak i językoznawcze oraz etnograficzne.
Niederle był także utalentowanym malarzem. Większość ilustracji do swoich książek i artykułów wykonał osobiście.
Niederle był założycielem i pierwszym kierownikiem Państwowego Instytutu Archeologicznego (cz. Státní ústav archeologický, dzisiejszy ARÚ AV ČR, 1919–1924) oraz Instytutu Słowiańskiego (cz. Slovanský ústav, 1928–1932). W 1891 roku założył i redagował czasopismo Czeski Lud (cz. Český lid). Był również jednym z redaktorów następujących czasopism: Pamiątki archeologiczne (cz. Památky archeologické), Zwiastun Słowiańskich Starożytności (cz. Věstník slovanských starožitností) i Horyzont prehistoryczny (cz. Obzor prehistorický).
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
