Majuskuły alfabetu łacińskiego

Majuskuła (wersalik, wielka litera, duża litera[1]) – każda z dużych liter alfabetu, tj. większego formatu i/lub innego kształtu w stosunku do małej.

W ortografii polskiej stawiana jest na początku nazwy własnej i wyrazu rozpoczynającego nowe zdanie, a także w skrótowcach i niektórych oznaczeniach (np. jednostek miar).

Majuskuła jest antonimem minuskuły.

Nazwa

Stosowane są różne określenia:

  • terminu „majuskuła” używają projektanci krojów pisma oraz historycy (łac. maiuscula – nieco większa)[potrzebny przypis]
  • terminu „wersalik” używają osoby pracujące z tekstem drukowanym (łac. versus – bruzda, linia, rządek, wiersz tekstu)[potrzebny przypis]
  • terminu „wielka (duża) litera” używa się w języku polskim do wszystkich zastosowań (warto pamiętać, że konstrukcja z dużej/wielkiej litery jest krytykowanym rusycyzmem, a normatywnymi postaciami tego wyrażenia są wielką [dużą] literą i od wielkiej [dużej] litery)[1][2]
  • termin „drukowane litery” odnosi się do tekstu pisanego ręcznie, przypominającego kształtem duże litery pisma drukowanego[3].

W kontekście pisania odręcznego funkcjonuje wyrażenie „litery drukowane”, które również określa majuskułę, dokładniej majuskułę antykwy.

Semantyczna funkcja wielkiej litery

Niektóre wyrazy w języku polskim przybierają różne znaczenie zależnie od tego, czy rozpoczynają się wielką, czy małą literą.

Rozpoczynane wielką literą Rozpoczynane małą literą
Amazonka (rzeka) amazonka (kobieta jeżdżąca konno; rodzaj papug; rodzaj mrówek; kobieta po mastektomii)
Amerykanka (obywatelka Stanów Zjednoczonych) amerykanka (sofa)
Arab (człowiek narodowości arabskiej) arab (koń rasowy)
Belgijka (obywatelka Belgii) belgijka (taniec towarzyski Chapelloise)
Ceres (rzymska bogini; planeta karłowata) ceres (roślinny tłuszcz jadalny)
Chińczyk (obywatel Chin) chińczyk (gra towarzyska)
Cygan (człowiek narodowości cygańskiej) cygan (włóczęga; krętacz; śniady, ciemnowłosy mężczyzna)
Dania (państwo) dania (potrawy)
Daniel (imię męskie) daniel (ssak z rodziny jeleniowatych)
Eldorado (legendarna obfitująca w złoto kraina) eldorado (kraj lub miejsce opływające w bogactwa)
Finka (obywatelka Finlandii) finka (nóż)
Francuz (obywatel Francji) francuz (klucz; owad)
Hel (miasto; półwysep; bogini nordycka) hel (pierwiastek chemiczny)
Hindus (mieszkaniec Półwyspu Indyjskiego, Indus) hindus (wyznawca hinduizmu, hinduista)
Hiszpanka (obywatelka Hiszpanii) hiszpanka (odmiana grypy)
Japonka (obywatelka Japonii) japonka (wózek do przewozu betonu i piasku; plastikowy lub gumowy klapek)
Janusz (imię męskie) janusz (stereotypowa postać uosabiająca cechy Polaka)
Kanada (państwo) kanada (miejsce obfitujące w jakieś dobra)
Kanadyjka (obywatelka Kanady) kanadyjka (lekka łódź sportowa; kurtka; rodzaj składanego łóżka)
Karaim, Karaita (członek grupy etnicznej) karaim, karaita (członek grupy wyznaniowej)
Karolinka (zdrobniałe imię) karolinka (gatunek ptaka z rodziny kaczkowatych)
Katarzynka (zdrobniałe imię) katarzynka (odmiana gruszy; piernik; zakonnica, gatunek ptaka)
Kielczanin (mieszkaniec Kielecczyzny) kielczanin (mieszkaniec Kielc)
Kozak (członek grupy ludności w dawnej Rzeczypospolitej) kozak (ukraiński taniec ludowy; ktoś śmiały i dzielny albo dufny, pewny siebie; grzyb; but)
Księżyc (naturalny satelita Ziemi) księżyc (ciało niebieskie pochodzenia naturalnego obiegające planetę)
Luter (nazwisko, m.in. niemieckiego teologa, inicjatora reformacji) luter (wyznawca luteranizmu; luteranin, protestant)
Mania (zdrobniałe imię żeńskie, Maria) mania (pasja, obsesja)
Mekka (miasto w Arabii Saudyjskiej) mekka (miejsce, do którego ludzie przyjeżdżają masowo, ponieważ stwarza ono korzystne warunki do określonego działania)
Meksykanin (obywatel państwa) meksykanin (mieszkaniec miasta)
Murzyn (człowiek rasy czarnej) murzyn (ktoś bardzo opalony; ktoś wykonujący za kogoś pracę)
Murzynek (dziecko rasy czarnej) murzynek (ciasto)
Muzułmanin (przedstawiciel grupy etnicznej w b. Jugosławii) muzułmanin (wyznawca islamu)
Odra (rzeka w Polsce) odra (choroba zakaźna)
Panama (państwo w Ameryce Środkowej i miasto – stolica) panama (kapelusz; tkanina)
Plejada (każda z siedmiu mitologicznych córek Atlasa i Plejony) plejada (grupa ludzi wybitnych w jakiejś dziedzinie)
Pluton (bóg rzymski; planeta) pluton (pierwiastek chemiczny; pododdział wojska lub straży pożarnej)
Polka (kobieta narodowości polskiej) polka (czeski taniec)
Poznaniak (mieszkaniec Poznańskiego) poznaniak (mieszkaniec Poznania)
Ren (rzeka w Europie; imię japońskie) ren (zwierzę renifer; pierwiastek chemiczny)
Rzymianin (obywatel starożytnego państwa rzymskiego) rzymianin (mieszkaniec Rzymu)
Słońce (gwiazda w centrum Układu Słonecznego) słońce (gwiazda będąca centralnym obiektem dowolnego układu planetarnego; światło wysyłane przez ten obiekt)
Sylwester (imię) sylwester (31 grudnia)
Szwajcar (obywatel Szwajcarii) szwajcar (portier, odźwierny; kotlet)
Szwed (obywatel Szwecji) szwed (klucz szwedzki)
Szwedka (obywatelka Szwecji, rzeka w Polsce) szwedka (rodzaj kuli rehabilitacyjnej, rodzaj bułki[4])
Tatar (członek grupy etnicznej) tatar (potrawa)
Wersal (miasto i pałac we Francji) wersal (grzeczność i wytworność, często przesadna)
Węgierka (obywatelka Węgier) węgierka (śliwka)
Wigilia, Wilia (dzień przed Bożym Narodzeniem) wigilia, wilia (dzień poprzedzający inny dzień; wieczerza w przeddzień Bożego Narodzenia)
Zefir (starogrecki bóg wiatru zachodniego) zefir (ciepły, łagodny wiatr; cienka, lekka tkanina bawełniana)
Ziemia (trzecia planeta Układu Słonecznego) ziemia (ląd, gleba, podłoże)
Żyd (członek narodu żydowskiego) żyd (wyznawca judaizmu; kleks)

Zobacz też

Przypisy

  1. a b duże litery i wielkie litery – Poradnia językowa PWN. poradnia.pwn.pl. [dostęp 2017-11-25].
  2. wielka litera – definicja, synonimy, przykłady użycia. sjp.pwn.pl. [dostęp 2017-11-25].
  3. drukowana litera, [w:] Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN [dostęp 2023-02-03].
  4. Wiśniowski 1963 ↓, s. 329–330.

Bibliografia

  • Kazimierz Wiśniowski: Towaroznawstwo piekarnicze i cukiernicze. Warszawa: Wydawnictwo Przemysłu Lekkiego i Spożywczego, 1963.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się