Walerij Gierasimow
Ilustracja
Walerij Gierasimow (2017)
Data i miejsce urodzenia

8 września 1955
Kazań, Tatarska ASRR, RFSRR, ZSRR

Szef Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej
Okres

od 9 listopada 2012

Odznaczenia
Bohater Federacji Rosyjskiej
Order św. Jerzego III klasy (Federacja Rosyjska) Order św. Jerzego IV klasy (Federacja Rosyjska) Order „Za zasługi wojskowe” Order Honoru Order „Za służbę Ojczyźnie w Siłach Zbrojnych ZSRR” III klasy (ZSRR) Medal „Za zasługi bojowe” Medal jubileuszowy „70 lat Sił Zbrojnych ZSRR” Medal „Za nienaganną służbę” II Klasy (ZSRR) Medal „Za nienaganną służbę” III Klasy (ZSRR) Order Przyjaźni Narodów (Białoruś) Medal „Za powrót Krymu”

Walerij Wasiljewicz Gierasimow (ros. Валерий Васильевич Герасимов; ur. 8 września 1955 w Kazaniu) – rosyjski wojskowy, w stopniu generała armii. Od 9 listopada 2012 szef Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej i I zastępca ministra obrony Federacji Rosyjskiej[1]. Od 2012 r. członek Rady Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej[2].

Walczył w II wojnie czeczeńskiej[3], nadzorował udział wojsk rosyjskich w wojnie domowej w Syrii (za co otrzymał tytuł Bohatera Federacji Rosyjskiej)[4], ścigany przez Służbę Bezpieczeństwa Ukrainy za dowodzenie separatystami podczas wojny w Donbasie[5].

Dowodzone przez niego wojska dokonały inwazję Rosji na Ukrainę, są oskarżane o dokonanie zbrodni wojennych[6][7][8]. Od 11 stycznia 2023 r. dowodzi inwazją na Ukrainę[9]. Objęty sankcjami UE, USA i innych krajów[10].

W 2013 r. opublikował artykuł pod tytułem „Wartość nauki [tkwi] w przewidywaniu. Nowe wyzwania wymagają ponownego przemyślenia form i metod prowadzenia wojny”[11]. Zreferował w nim cechy wojny nowej generacji, która w późniejszym czasie została nazwana doktryną Gierasimowa lub „teorią chaosu”[12][13].

Życiorys

Wykształcenie

W latach 1971–1973 uczył się w kazańskiej Szkole Wojskowej im. Suworowa. Jest absolwentem Wyższej Szkoły Dowódczej Wojsk Pancernych w Kazaniu (studiował w latach: 1973–1977), Wojskowej Akademia Wojsk Pancernych im. Marszałka Związku Radzieckiego Rodiona Malinowskiego (nauka w latach: 1984–1987) i Wojskowej Akademii Sztabu Generalnego (nauka w latach: 1995–1997)[3].

Początki służby

Służbę rozpoczął w Północnej Grupie Wojsk w Polsce na stanowiskach do dowódcy batalionu czołgów. Następnie służył w Nadbałtyckim Okręgu Wojskowym, gdzie od 1993 r. dowodził 144 Dywizją Zmechanizowaną w Tallinnie, przeniesioną w 1994 r. do obwodu smoleńskiego. Od 1997 r. był pierwszym zastępcą dowódcy Moskiewskiego Okręgu Wojskowego.

II wojna czeczeńska

Gierasimow drugi od lewej przy stole. Chankała, okolice Groznego w Czeczenii, 2001 rok

W latach 1998–2006, podczas II wojny czeczeńskiej, zajmował różne stanowiska dowódcze w strukturach Północnokaukaskiego Okręgu Wojskowego, w tym naczelnika sztabu 58 Armii. Zgłosił się do niej celowo, jeszcze przed wybuchem wojny, gdyż zaintrygowała go trudna sytuacja na Kaukazie. Wspominał[3]:

Jeździłem wszędzie i znałem w każdym szczególe wydarzenia na granicy administracyjnej z Czeczenią, gdzie stacjonowały nasze plutony. Nie było żadnych wątpliwości, że ten czeczeński wrzód w końcu pęknie….

W 58 Armii zajmował się uzupełnianiem kadr oraz niezbędnego wyposażenia, szkoleniem bojowym wojskowych i desantem przy wąwozie Argun (ros. Итум-Калинский десант), mającym na celu zablokować granicę z Gruzją[3]. Powiedział, że wzorował się na taktyce szturmu ukraińskiego miasta Izmaił, który w 1790 r. przeprowadził Aleksandr Suworow, a wojna w czeczeńskich górach była jego najcenniejszym doświadczeniem bojowym[3].

Wedle ustaleń dziennikarzy Radia Swoboda podczas II wojny czeczeńskiej Gierasimow miał dopuścić się zbrodni wojennej w miejscowości Komsomolskoje, gdzie dowodzone przez niego wojska pod pozorem ewakuacji wykorzystały ludność cywilną jako żywe tarcze, aby zabezpieczyć się przed ostrzałem Czeczenów[14][15][16].

Bitwa pod Komsomolskoje trwała od 5 do 22 marca 2000 roku[17]. Gierasimow potwierdził, że był pod Komsomolskoje i oszacował, że zabito tam 1200 Czeczeńców, zaś 150 trafiło do niewoli[3]. Strona rosyjska również poniosła straty, ale znacznie mniejsze[3]. Niezależnie od Gierasimowa liczbę 1200 zabitych Czeczeńców pod Komsomolskoje podał również Achmat Kadyrow w wywiadzie udzielonym Annie Politkowskiej[18].

Kariera wojskowa

Gierasimow pierwszy z lewej z przywódcami krajów ODKB. 2014 r.

W latach 2007–2009 był dowódcą Leningradzkiego Okręgu Wojskowego. W latach 2009–2012 był odpowiedzialny za kierowanie paradami wojskowymi w Moskwie z okazji Dnia Zwycięstwa[19].

W 2010 r. Gierasimow został wybrany zastępcą szefa Sztabu Generalnego i popadł w konflikt z ówczesnym ministrem obrony Anatolijem Sierdiukowem, którego reformy otwarcie skrytykował[20]. Na krótki czas został przez niego wykluczony ze Sztabu Generalnego i odprawiony do zarządzania Centralnym Okręgiem Wojskowym, jednak po zastąpieniu Sierdiukowa przez Szojgu ponownie został przyjęty do Sztabu Generalnego[20] (Szojgu zgadzał się z Gierasimowem i wysoko go cenił).

9 listopada 2012 r. został mianowany przez prezydenta Putina szefem sztabu generalnego Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej – pierwszym zastępcą ministra obrony (nowo mianowani wiceministrowie to także Arkadij Bachin – dotychczasowy dowódca wojsk Zachodniego Okręgu Wojskowego i Oleg Ostapienko – dotychczasowy dowódca Sił Powietrzno-Kosmicznych Federacji Rosyjskiej)[1].

Syria

Joseph Dunford, Hulusi Akar i Walerij Gierasimow na spotkaniu dotyczącym omówienia wspólnych działań Federacji Rosyjskiej, Stanów Zjednoczonych i Turcji w północnej Syrii w 2017 r.

Od kiedy Gierasimow został szefem Sztabu Generalnego nadzorował udział wojsk rosyjskich w wojnie domowej w Syrii. Uważał, że kluczowym wyzwaniem dla sztabu była kwestia logistyki i transport uzbrojenia na dużą odległość (korzystano z bazy lotniczej Humajmim), w czym armia nie miała praktycznie żadnego doświadczenia z wyjątkiem kryzysu kubańskiego z czasów Związku Radzieckiego[21]. W sprawie wojny w Syrii odbywał spotkania dyplomatyczne, między innymi z gen. USA Josephem Dunfordem[22]. 15 września 2016 r. spotkał się w Ankarze z gen. Hulusi Akarem, szefem sztabu generalnego tureckich sił zbrojnych[23][24].

W 2016 r. otrzymał od Putina Tytuł Bohatera Federacji Rosyjskiej za koordynację operacji w Syrii[4].

W 2017 r. w wywiadzie dla „Komsomolskoj Prawdy” powiedział, że dotychczas w wojnie w Syrii brało udział ponad 48 tys. żołnierzy i oficerów rosyjskich, a rosyjskie wojsko sprawdziło w walce ponad 200 typów uzbrojenia[21]. W 2019 r. potwierdził, że rosyjskie wojska nabrały w Syrii doświadczenia bojowego i przetestowały uzbrojenie[25]. W 2022 r. ocenił sytuację w Syrii jako napiętą. Uważał, że przeciw żołnierzom rosyjskim organizowane są akcje sabotażowe i terrorystyczne[26].

Ukraina

Wojna w Donbasie

Gierasimow i Putin podczas kontroli wojsk Wschodniego Okręgu Wojskowego w 2014 r.

Według Służby Bezpieczeństwa Ukrainy miał być „generalnym dowódcą wszystkich sił prorosyjskich i separatystów” podczas walk pod Iłowajśkiem w 2014 r.[27]. W powyższej sprawie dochodzenie prowadziła prokuratura ukraińska, zaś Służba Bezpieczeństwa Ukrainy potwierdziła udział Gierasimowa w wydarzeniach, w związku z czym umieściła go na liście osób poszukiwanych wraz z dziesięcioma innymi rosyjskimi wojskowymi[5][28][29]. 5 sierpnia 2015 r. prokuratura wojskowa Ukrainy ogłosiła Walerija Gierasimowa „głównym ideologiem wojny w Donbasie” i oskarżyła o rozpętanie konfliktu, podjęcie decyzji o wysłaniu wojsk oraz dozbrajanie separatystów[5][30]. Gierasimow nie wypowiedział się publicznie na ten temat. Strona rosyjska wszystko zdementowała i nazwała ukraińskie służby „rezerwatem głupoty”[31].

Raport Bellingcat „MH17 - Potential Suspects and Witnesses” wymienia Gierasimowa wśród dowódców odpowiedzialnych za przetransportowanie na teren Donbasu systemu rakiet ziemia-powietrze 9K37 Buk, których użyto do zestrzelenia samolotu Malaysia Airlines[32].

Inwazja Rosji na Ukrainę w 2022 r.

Szojgu i Gierasimow podczas wizytacji połączonego zgrupowania wojsk. 2022 r.
Z Szojgu i Putinem podczas obserwacji manewrów Wostok 2022.

Z ustaleń Bloomberg wynika, że decyzję o inwazji na Ukrainę Putin podjął w wyniku konsultacji z Gierasimowem, Szojgu i Patruszewem[33][34].

Wedle doniesień medialnych najprawdopodobniej 30 kwietnia 2022 r. został ranny w Iziumie podczas wizytowania frontu, kiedy armia ukraińska ostrzelała siedzibę sztabu[35][36][37]. Ołeksij Arestowycz, doradca gabinetu prezydenta Ukrainy, poinformował, że przeprowadzony atak rakietowy miał na celu zabicie Gierasimowa[38].

Podczas inwazji Rosji na Ukrainę 11 stycznia 2023 r. ogłoszono nominację Gierasimowa na dowódcę połączonego zgrupowania wojsk w kierownictwie tzw. „Specjalnej Operacji Wojskowej”, zastępując na stanowisku gen. Siergieja Surowikina, który został jednym z trzech jego zastępców[9]. W mediach rosyjskich tłumaczono zmianę tym, że Surowikin nie osiągnął niczego konkretnego na froncie, a Gierasimow z racji piastowanego stanowiska będzie miał łatwiejszą linię decyzyjną, gdyż w praktyce nie musi uzyskiwać zgody Sztabu Generalnego, bo sam nim dowodzi[39]. Z 12,2 tys. opublikowanych w internecie opinii Rosjan o zmianie głównodowodzącego: 10% pozytywnie zareagowało na wybór Gierasimowa, 32% wolało Surowikina, zaś 58% nie miało zdania[40]. Najprawdopodobniej jedną z pierwszych decyzji Gierasimowa na nowym stanowisku było rozlokowanie Floty Czarnomorskiej[41].

24 stycznia 2023 r. w wywiadzie dla gazety „Argumienty i fakty” na temat wojny w Ukrainie powiedział[42]:

Współczesna Rosja nie doświadczyła takiego poziomu i intensywności działań wojskowych. Naszemu krajowi i jego siłom zbrojnym przeciwstawia się praktycznie cały kolektywny zachód. Żeby ustabilizować sytuację, obronić nowe terytoria i przeprowadzić kontrofensywę Sztab Generalny musi opracować i wdrożyć plany częściowej mobilizacji. Takich przedsięwzięć nie było od czasów Wielkiej wojny ojczyźnianej.

Jednocześnie poddał krytyce system mobilizacyjny i szkoleniowy, który uznał za niedostosowany do panujących warunków i planował zreformować[42][43].

Kwestia prowadzenia wojny z Ukrainą stała się przedmiotem jego konfliktu z Prigożynem i Kadyrowem. Zdaniem Instytutu studiów nad wojną Gierasimow postanowił ograniczyć wpływ powyższej dwójki na przebieg inwazji oraz powstrzymać ich rosnącą siłę polityczną[44][45]. W efekcie Prigożyn oskarżył Gierasimowa i Szojgu o zdradę stanu[46], gdyż jego zdaniem celowo przestali dostarczać wsparcie i amunicję Grupie Wagnera, co przyczyniło się do śmierci licznych wagnerowców pod Bachmutem[47][48].

Sankcje

W kwietniu 2014 został dodany do listy osób, przeciwko którym Unia Europejska wprowadziła sankcje „w związku z działaniami podważającymi integralność terytorialną, suwerenność i niepodległość Ukrainy[49]. W ciągu kolejnych miesięcy podobne działania wprowadziła wobec niego również Kanada i Australia[50][51].

25 lutego 2022 r. w związku z inwazją Rosji na Ukrainę został objęty sankcjami Stanów Zjednoczonych[52]. Następnie sankcjami objęły go wszystkie kraje EU, Ukraina, Wielka Brytania, Kanada, Szwajcaria, Australia, Japonia i Nowa Zelandia[10][53].

Awanse

Ordery, odznaczenia i wyróżnienia

Wypowiedzi na temat Polski

Gierasimow na stałe przebywał w Polsce latach 1977-1982 podczas służby wojskowej[57][58]. Wielokrotnie podkreślał, że umieszczenie na terenie Polski amerykańskich systemów obrony przeciwrakietowej stanowi bezpośrednie zagrożenie dla Rosji[59]. W 2021 r. wygłosił na ten temat referat podczas IX moskiewskiej konferencji o bezpieczeństwie międzynarodowym. Wyraził zaniepokojenie współpracą Polski z USA oraz formacjami NATO znajdującymi się w okolicy granic Rosji[60].

Rodzina

Pochodzi z rodziny robotniczej[61], jego dziadek był wojskowym, służył w wojskach pancernych[3]. Ma żonę, córkę i syna, który jest oficerem wojskowym[62].

Przypisy

  1. a b Prezydent Federacji Rosyjskiej: Dekret nr 1505. Moskwa: 9 listopada 2012.
  2. Совет Безопасности Российской Федерации [online], scrf.gov.ru [dostęp 2020-06-28].
  3. a b c d e f g h Н. Набиев, Горячие будни генерала Герасимова [online], old.redstar.ru [dostęp 2023-03-26].
  4. a b Сирия добавила России героев [online], www.kommersant.ru, 4 maja 2016 [dostęp 2023-03-28] (ros.).
  5. a b c Украина назвала имя россиянина, развязавшего против нее войну [online], Апостроф [dostęp 2020-06-29] (ros.).
  6. Putin zbrodniarzem wojennym? Ukraina pozywa Rosję do Trybunału w Hadze [online], Dziennik.pl [dostęp 2022-03-05].
  7. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości rusza z działaniami ws. Ukrainy. Są terminy publicznych wysłuchań [online], wiadomosci.gazeta.pl [dostęp 2022-03-03].
  8. Zbrodniami Rosji zajął się Międzynarodowy Trybunał Karny. Ukraina skarży Rosję do Trybunału Sprawiedliwości [online], Prawo.pl, 3 marca 2022 [dostęp 2022-03-05] (pol.).
  9. a b Министром обороны Российской Федерации генералом армии Сергеем Шойгу произведены новые назначения руководства Специальной военной операцией. mil.ru, 2023-01-11. [dostęp 2023-01-12]. (ros.).
  10. a b GERASIMOV Valery Vasilyevich - biography, dossier, assets | War and sanctions [online], sanctions.nazk.gov.ua [dostęp 2023-03-28] (ang.).
  11. Ценность науки в предвидении [online], ВПК.name [dostęp 2023-03-28] (ros.).
  12. The ‘Gerasimov Doctrine’ and Russian Non-Linear War [online], In Moscow's Shadows, 6 lipca 2014 [dostęp 2023-03-28] (ang.).
  13. Molly K. Mckew, The Gerasimov Doctrine [online], POLITICO Magazine [dostęp 2023-03-28] (ang.).
  14. "Вероломный генерал": чеченский след командующего Герасимова [online], RFE/RL [dostęp 2023-03-27] (ros.).
  15. Nie tylko Putin. [online], polskieradio24.pl [dostęp 2023-03-27] (pol.).
  16. Naczelny dowódca armii rosyjskiej to zbrodniarz wojenny. "Mieszkańcy wioski stali się żywą tarczą" [online], Onet Wiadomości, 17 stycznia 2023 [dostęp 2023-03-27] (pol.).
  17. Ужас Комсомольского. Самое кровопролитное сражение во Вторую чеченскую [online], Life.ru, 24 marca 2018 [dostęp 2023-03-28] (ros.).
  18. Кавказский Узел, Чеченские страницы в биографии Валерия Герасимова [online], Кавказский Узел [dostęp 2023-03-28].
  19. Russia’s new military chief Valery Gerasimov, „BBC News”, 9 listopada 2012 [dostęp 2020-06-29] (ang.).
  20. a b Чем известен Валерий Герасимов и что о нём стоит знать. Только главное [online], Рамблер/новости [dostęp 2023-03-27] (ros.).
  21. a b Виктор БАРАНЕЦ, Начальник Генштаба Вооруженных сил России генерал армии Валерий Герасимов: «Мы переломили хребет ударным силам терроризма» [online], kp.ru, 27 grudnia 2017 [dostęp 2023-03-28] (ros.).
  22. Герасимов и Данфорд обсудили Сирию [online], www.aa.com.tr [dostęp 2023-03-28].
  23. Russian and Turkish military chiefs meet in Ankara [online], The Indian Express, 16 września 2016 [dostęp 2020-06-29] (ang.).
  24. Turkey, Russia agree on joint understanding in resolving regional issues in key military meet – Turkey News [online], Hürriyet Daily News [dostęp 2020-06-29] (ang.).
  25. Роман Захаров, Боевое крещение: глава Генштаба ВС РФ рассказал о внедрении сирийского опыта [online], Телеканал «Звезда», 18 grudnia 2019 [dostęp 2023-03-28] (ros.).
  26. Редакция, Начальник Генштаба ВС РФ Герасимов констатировал напряженность обстановки в Сирии [online], Телеканал «Звезда», 22 grudnia 2022 [dostęp 2023-03-28] (ros.).
  27. Russian Army General Staff Chief Gerasimov, ten Russian military servicemen suspected of involvement in Ilovaisk tragedy [online], KyivPost, 5 sierpnia 2015 [dostęp 2020-06-29].
  28. Киев возбудил дело против главы Генштаба РФ за развязывание войны [online], Interfax.ru [dostęp 2023-03-28] (ros.).
  29. В СБУ рассказали кто виноват в "Иловайском котле" [online], KP.UA [dostęp 2023-03-28] (ros.).
  30. Военная прокуратура назвала главного идеолога конфликта в Донбассе [online], korrespondent.net [dostęp 2020-06-29] (ros.).
  31. Минобороны прокомментировало объявление Герасимова в розыск на Украине - ИА REGNUM [online], web.archive.org, 8 sierpnia 2015 [dostęp 2023-03-28] [zarchiwizowane z adresu 2015-08-08].
  32. Bellingcat MH17 Investigation Team, H17 - Potential Suspects and Witnesses from the 53rd Anti-Aircraft Missile Brigade [online], 2016.
  33. Kremlin Insiders Are Alarmed Over Growing Toll of Putin's War, „Bloomberg.com”, 20 kwietnia 2022 [dostęp 2023-03-28] (ang.).
  34. Собеседники Блумберга рассказали, как Путин принимал решение о вторжении в Украину, „BBC News Русская служба” [dostęp 2023-03-28] (ros.).
  35. Inwazją na Ukrainę będzie dowodził szef Sztabu Generalnego Walerij Gierasimow [online], www.gazetaprawna.pl, 11 stycznia 2023 [dostęp 2023-03-27] (pol.).
  36. Арестович подтвердил попытку покушения на Герасимова [online], РБК [dostęp 2023-03-27] (ros.).
  37. Глава Генштаба ВС России под Изюмом: что он там делал и о чем это говорит? [online], Крым.Реалии [dostęp 2023-03-27] (ros.).
  38. Ukraińcy próbowali zabić generała Walerija Gierasimowa. "Ostrzelaliśmy sztab" [online], TVN24 [dostęp 2023-03-27] (pol.).
  39. Почему Герасимов сменил Суровикина на посту командующего СВО [online], Интернет-издание info.sibnet.ru [dostęp 2023-03-28] (ros.).
  40. Зачем сменили Суровикина? Командующим спецоперацией стал Валерий Герасимов [online], kribrum.ru [dostęp 2023-03-28].
  41. H.I. Sutton, Sudden Surge In Russian Navy Ships And Submarines In Black Sea [online], Naval News, 11 stycznia 2023 [dostęp 2023-03-28] (ang.).
  42. a b Виктор Сокирко, Глава Генштаба: такого уровня военных действий современная Россия не знала [online], AiF, 23 stycznia 2023 [dostęp 2023-03-27] (ros.).
  43. Герасимов рассказал об «исправлении на ходу» ошибок мобилизации [online], РБК [dostęp 2023-03-27] (ros.).
  44. Spory w rosyjskim wojsku. Szef sztabu próbuje osłabić twórcę Grupy Wagnera. Kadyrow wspiera Prigożyna [online], TVN24 [dostęp 2023-03-27] (pol.).
  45. Think tank: Gierasimow przeciwstawia się rosnącym wpływom Prigożyna i Kadyrowa [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-03-27] (pol.).
  46. Marek Sławiński, Narasta konflikt między Prigożynem a Szojgu. Padło oskarżenie o zdradę [online], Wprost, 22 lutego 2023 [dostęp 2023-03-27] (pol.).
  47. Пригожин обвинил Минобороны РФ в попытке уничтожить "ЧВК Вагнера", „Радио Свобода”, 21 lutego 2023 [dostęp 2023-03-27] (ros.).
  48. Пригожин обвинил Шойгу и Герасимова в "предательстве страны" [online], За рубежом, 21 lutego 2023 [dostęp 2023-03-27] (ros.).
  49. Council implementing regulation (EU) No 433/2014 of 28 April 2014 implementing Regulation (EU) No 269/2014 concerning restrictive measures in respect of actions undermining or threatening the territorial integrity, sovereignty and independence of Ukraine [online], eur-lex.europa.eu [dostęp 2020-06-29].
  50. https://www.bclplaw.com/images/content/2/2/v2/2258/Bryan-Cave-Side-by-Side-List-of-Ukraine-Related-Sanctions-v14.pdf.
  51. Канадский санкционный список [online], Эхо Москвы [dostęp 2020-06-29] (ros.).
  52. Russia-related Designations [online], U.S. Department of the Treasury [dostęp 2023-03-28] (ang.).
  53. Valery Vasilevich Gerasimov [online], www.opensanctions.org [dostęp 2023-03-28] (ang.).
  54. Указ Президента Российской Федерации от 20 февраля 2013 года № 151 «О присвоении воинских званий высших офицеров военнослужащим Вооруженных Сил Российской Федерации» [online], Президент России [dostęp 2020-06-28] (ros.).
  55. Сирия добавила России героев, „Коммерсантъ” [dostęp 2020-06-28].
  56. Глава Генштаба ВС России награжден медалью минобороны Азербайджана [online], Day.Az, 7 kwietnia 2014 [dostęp 2020-06-28] (ros.).
  57. Чем известен Валерий Герасимов и что о нём стоит знать. Только главное [online], Рамблер/новости [dostęp 2023-03-27] (ros.).
  58. Валерий Герасимов: биография и личная жизнь, жена, карьера и успех генерала, фото [online], 100Biografiy - Сайт о биографиях знаменитостей, 7 stycznia 2023 [dostęp 2023-03-27] (ros.).
  59. Jak zmieniali się rosyjscy dowódcy inwazji na Ukrainę. Motywem odsunięcia były nie tylko klęski na froncie [online], www.gazetaprawna.pl, 1 marca 2023 [dostęp 2023-03-27] (pol.).
  60. Начальник Генерального штаба ВС РФ выступил на IX Московской конференции по международной безопасности [online], Министерство обороны Российской Федерации, 23 czerwca 2021 [dostęp 2023-03-27].
  61. Валерий Герасимов: Новый командующий войсками РФ в зоне «спецоперации» в Украине [online], www.aa.com.tr [dostęp 2023-03-26].
  62. Валерий Герасимов [online], 24SMI [dostęp 2023-03-27] (ros.).

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się