ResponseEve, a responsive template by SiGa

Husiatyn

Гусятин

Cerkiew Świętego Onufrego w Husiatynie
Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	tarnopolski
Rejon	czortkowski
Hromada	Husiatyn
Prawa miejskie	1559
Populacja (2017) • liczba ludności	7139[1]
Kod pocztowy	48205
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego Husiatyn
Położenie na mapie Ukrainy Husiatyn
49°05′N 26°10′E/49,083333 26,166667
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Husiatyn (ukr. Гусятин) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, w rejonie czortkowskim obwodu tarnopolskiego, w hromadzie Husiatyn. Siedziba hromady Husiatyn.

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1552 roku położone było w XVI wieku w województwie podolskim^[2].

Historia

Prawa miejskie otrzymał w roku 1559. Od XVI wieku miasto cierpiało z powodu najazdów tatarskich. W 1649 roku Kozacy z czernią wymordowali miejscowych Żydów i spalili zamek. Odbudowa miasta była możliwa po 1683 roku, gdy Husiatyn stał się własnością Potockich. Do roku 1772 wchodził w skład województwa podolskiego Rzeczypospolitej (z tego okresu pochodzi zamieszczony herb), następnie w zaborze austriackim. Rozbiory Polski podzieliły Husiatyn na część austriacką i część rosyjską, która zupełnie podupadła. Po osiedleniu się w Husiatynie rabina Mordechaja Szragi Friedmana miasto stało się jednym z ważniejszych ośrodków chasydyzmu na Podolu. W 1890 roku mieszkało tu 4197 Żydów (ponad 2/3 mieszkańców miasta). Działała drukarnia hebrajska, 4 banki żydowskie, miasto było zelektryfikowane^[3][4].

W 1884 powstała tu końcowa stacja Galicyjskiej Kolei Transwersalnej.

 Osobny artykuł: Husiatyn (stacja kolejowa).

14 lipca 1893 Husiatyn strawił pożar^[5].

W czasie I wojny światowej miasto doznało poważnych strat, rosyjscy żołnierze spalili 600 z 699 domów, większość żydowskich mieszkańców na zawsze opuściła miasto^[4].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości do 17 września 1939 w powiecie kopyczynieckim województwa tarnopolskiego. W latach 1934-1944 miasto było siedzibą gminy wiejskiej Husiatyn.

Do 1914 linia kolejowa oraz przejście graniczne między Galicją a Rosją, do agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 r. przejście graniczne z ZSRR. W II Rzeczypospolitej stacjonował w miejscowości sztab 3 kompanii 23 batalionu celnego, a po 1924 kompania graniczna KOP „Husiatyń”^[6]. W latach 30. burmistrzem Husiatyna był Włodzimierz Tarnowski, prezes ochotniczej straży pożarnej^[7].

Od 7 lipca 1941 do 24 marca 1944 okupowany przez Niemców. 6 lipca 1941 Ukraińcy rozstrzelali w Husiatynie około 200 Żydów. Pozostałych Niemcy przesiedlili w marcu 1942 do Probużnej i Kopyczyniec^[4][8]. Po II wojnie światowej nastąpiła ekspatriacja Polaków, którzy osiedlili się na Ziemiach Zachodnich, głównie w Obornikach Śląskich^[9].

Do 2020 roku część rejonu husiatyńskiego, od 2020 – czortkowskiego^[10].

Zabytki^[11]

• zamek – zniszczony w ruinie^[12]
• synagoga z końca XVII w., wyremontowana pod koniec XIX wieku, zniszczona częściowo na pocz. I wojny światowej, częściowo odbudowana w latach 30. XX w.
• cerkiew św. Onufrego z końca XVI w. lub pocz. XVII w.
• kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny i klasztor Bernardynów ufundowany w 1610 roku przez starostę Walentego Kalinowskiego i jego syna hetmana polnego Marcina Kalinowskiego, odbudowany w XVIII w., po 1945 roku magazyn chemikaliów, zwrócony katolikom w 1990 r., odbudowa szczytu w 2017 r. Od XVIII w. w kościele znajdował się łaskami słynący obraz św. Antoniego Padewskiego. Obraz ten, wywieziony w 1945 r, znajduje się obecnie w Sanktuarium św. Antoniego Padewskiego „Husiatyńskiego" w Obornikach Śląskich. W latach 90. XX w. mieszkańcy Obornik Śląskich ufundowali dla kościoła w Husiatynie kopię obrazu św. Antoniego oraz szaty i sprzęt liturgiczny^[13].

Ludzie urodzeni w Husiatynie

• Felicjan Plato Bałaban – polski dowódca wojskowy, płk. WP, dowódca Żandarmerii w l. 1929–1939
• Kazimierz Bigda – polski oficer wojskowy
• Teofil Dujanowicz – polski inżynier^[14], architekt
• Stefan Jarzymowski^[15][16] – polski rzeźbiarz^[17][18] pochodzenia romskiego (cygańskiego)^[19]
• Zdzisław Kawecki – polski dowódca wojskowy, sportowiec, rtm. kawalerii WP, srebrny medalista olimpijski w jeździectwie
• Antoni Meyer – profesor Akademii Górniczej
• Seweryn Nalewajko – hetman kozacki
• Marian Rechowicz – polski biskup rzymskokatolicki, historyk Kościoła, rektor KUL
• Józef Ziółkowski – polski chemik, profesor
• Zofia Żelska-Mrozowicka – dziennikarka, działaczka społeczna

Ludzie związani z miastem

• Eugeniusz Dültz – starosta c. k. powiatu husiatyńskiego, honorowy obywatel Husiatynia z 1906^[20]
• Władysław Matus - polski ksiądz katolicki, publicysta, działacz społeczny i polityczny. W latach 1913-1933 proboszcz parafii rzymskokatolickiej w Husiatynie, w latach 1922–1927 poseł na Sejm I kadencji^[21].

Galeria

• 
  Kościół bernardynów przed remontem
• 
  Synagoga
• 
  Willa secesyjna, ul. Nezałeżnosti 14
• 
  Budynek „Sokoła” polskiego, ul. Suchodolska 4

Zobacz też

• Światowid ze Zbrucza

Pobliskie miejscowości

• Chorostków
• Jabłonów
• Kopyczyńce
• Liczkowce
• Sidorów

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Husiatyn z Kierniczkami, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 223 .
• Husiatyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 602 .
• Kierniczki 1.), przys. Husiatynia, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 46 .
• Historia Żydów w Husiatynie na portalu Wirtualny Sztetl
• Zamek w Husiatynie
• Zdjęcia z Husiatyna
• Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona