Bory Dolnośląskie
Ilustracja
Mapa regionu
Zasięg regionu w obrębie Polski
Prowincja

Niż Środkowoeuropejski

Podprowincja

Niziny Sasko-Łużyckie

Makroregion

Nizina Śląsko-Łużycka

Mezoregion

Bory Dolnośląskie

Mikroregion(y)

Równina Gozdnicka (317.741),
Równina Węgliniecka (317.742),
Kotlina Żagańska (317.743),
Równina Nadbobrzańska (317.744),
Równina Wizowska (317.745)

Bór świeży – dominujący typ siedliskowy Borów Dolnośląskich
Bóbr w Żaganiu
Pałac w Iłowej nad Czerną Małą
Zamek w Kliczkowie nad Kwisą
Jeden z poniemieckich bunkrów na terenie poligonu wojskowego w Borach Dolnośląskich
Poniemiecka strzelnica w północnej części Borów Dolnośląskich (Nadleśnictwo Szprotawa)
Wały Śląskie w Borach Dolnośląskich
Pustynia Kozłowska w Borach Dolnośląskich

Bory Dolnośląskie dawniej Puszcza Dolna (niem. Niederschlesische Heide) – mezoregion fizycznogeograficzny (317.74) utworzony przez największy w Polsce zwarty kompleks leśny o powierzchni ok. 1650 km²[1]; jest częścią Niziny Śląsko-Łużyckiej oraz Krainy Śląskiej.

Położenie

Administracyjnie leżą na terenie dwóch województw – lubuskiego i dolnośląskiego.

Stanowią część Niziny Śląsko-Łużyckiej. Rozciągają się pomiędzy Pogórzem Izerskim i Pogórzem Kaczawskim na południu a morenowymi Wzniesieniami Żarskimi i Wzgórzami Dalkowskimi na północy. Na wschodzie sąsiadują z Wysoczyzną Lubińską, Równiną Legnicką i Równiną Chojnowską. Zachodnią granicę Borów stanowi Nysa Łużycka, za którą, w Niemczech, leżą Bory Mużakowskie (niem. Muskauer Heide).

Najwyższym wzniesieniem jest wzgórze Dębniak 238 m n.p.m. – na północ od linii kolejowej nr 282 WęgliniecZebrzydowa.

Podział

Na obszarze Borów Dolnośląskich wyróżnia się mikroregiony[2]:

  • Równina Gozdnicka (317.741)
  • Równina Węgliniecka (317.742)
  • Kotlina Żagańska (317.743)
  • Równina Nadbobrzańska (317.744)
  • Równina Wizowska (317.745)

Puszcze i lasy

Na obszarze Borów Dolnośląskich wyróżnia się kompleksy leśne:

  • Puszczę Żagańską
  • Bory Szprotawskie
  • Puszczę Przemkowską
  • Las Chocianowski
  • Puszczę Zgorzelecką
  • Puszczę Osiecznicką
  • Puszczę Kliczkowską
  • Puszczę Bolesławiecką
  • Puszczę Wiechlicką

Pustynie

Na terenie Borów Dolnośląskich znajdują się obszary pustynne:

Rzeki

Główne rzeki Borów Dolnośląskich (od zachodu):

Podział administracyjny

Bory Dolnośląskie leżą na pograniczu krain historycznych: Łużyc i Dolnego Śląska. Naturalną ich granicą jest rzeka Kwisa. Według współczesnego podziału administracyjnego wchodzą w skład województw:

Większe miejscowości leżące w Borach Dolnośląskich (alfabetycznie):

Borami Dolnośląskimi z ramienia Lasów Państwowych zarządzają:

Na obszarze Borów działają:

Geologia

Budowa geologiczna oraz rzeźba terenu są efektem zlodowacenia środkowopolskiego, które pozostawiło obszary sandrowe, na których występują głównie jałowe piaski bielicowe. Cechami charakterystycznymi regionu są; znaczna liczba śródleśnych stawów, torfowiska, bagna i wydmy śródlądowe. Pod osadami zlodowacenia środkowopolskiego zalegają gliny zlodowacenia południowopolskiego, a pod nimi z kolei utwory trzeciorzędowepiaski i żwiry oraz iły z pokładami węgla brunatnego.

Na obszarze Borów występują złoża torfu, rudy darniowej i piasku szklarskiego; na obrzeżach regionu – także węgla brunatnego (największe w rejonie Bogatyni Turoszowa, także na południe od Żar oraz złoża perspektywiczne: LegnicaProchowiceŚcinawa a także GubinMostyBrody).

Flora

Żywicowanie sosny

Dominującym typem siedliskowym Borów Dolnośląskich jest bór świeży. Mniejszy udział mają bory mieszane, bory wilgotne i bory suche. Dąbrowy i buczyny zajmują jedynie najżyźniejsze fragmenty Borów, w których bory bagienne i olsy zachowały się na skromnej powierzchni.

Podstawowym i zdecydowanie dominującym gatunkiem w drzewostanie Borów Dolnośląskich jest sosna. Stale zwiększane są udziały świerka, a w wielu rewirach leśnych dokonuje się również reintrodukcji jodły pospolitej.

W lasach Borów Dolnośląskich gatunki liściaste, takie jak dąb bezszypułkowy, dąb szypułkowy, brzoza, buk, olcha czarna czy osika stanowią jedynie marginalną domieszkę. Spotyka się także gatunki drzew i krzewów pochodzenia obcego, głównie amerykańskiego: dąb czerwony, czeremcha późna i tawuła kutnerowata. Obszar ten znany jest z obfitości grzybów i jagód.

Niespotykane w skali kraju (poza obszarami leśnymi Pomorza Zachodniego) jest nagromadzenie gatunków roślin atlantyckich. Występują tu m.in.:

Miejscową florę reprezentują również rzadkie i chronione gatunki roślin, jak:

Pomniki przyrody

Regionalne produkty rolne

Miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich jest polskim produktem regionalnym chronionym przez prawo unijne – uzyskał status Chronionego Oznaczenia Geograficznego[3].

Fauna

Wilk szary
Wydra europejska
Bóbr
Żmija zygzakowata
Bocian czarny
Żuraw
Sarny
Autostrada A18 i ruiny budowy niemieckiej autostrady Wrocław-Drezno (A4) przez Bory Dolnośląskie w okolicach Bolesławca – zdjęcie satelitarne Landsat, ok. 2000

Bory Dolnośląskie od dawna cieszą się uznaniem myśliwych w kraju i za granicą, ze względu na dużą liczebność jeleni, saren, dzików, lisów i zajęcy. Coraz częściej pojawiają się wilki.

Lasy te stanowią ponadto ostoję wydry, popielicy, gniewosza plamistego, żmii zygzakowatej, żółwia błotnego, ropuchy paskówki, bociana czarnego, dudka, lelka, puchacza, siniaka, sóweczki, włochatki a także kuraków leśnych – głuszca i cietrzewia.

Stawy śródleśne i mokradła są środowiskiem licznych gatunków ptaków wodno-błotnych, jak bąk, bekas, brzęczka, cyraneczka, gągoł, gęgawa, kropiatka, kulik wielki, łabędź krzykliwy, mewa śmieszka, podgorzałka, słonka, samotnik, tracz nurogęś, zielonka czy żuraw. Znaczące są również populacje miejscowych ptaków drapieżnych – bielika, błotniaka stawowego, jastrzębia, kani czarnej, kani rdzawej, kobuza, krogulca i trzmielojada.

W rzekach płynących przez Bory żyją pstrągi potokowe, trocie wędrowne, lipienie i głowacice. W Kwisie koło Osiecznicy i Kliczkowa miała swoje stanowisko skójka perłorodnamałż wytwarzający szlachetne perły. Na skutek reintrodukcji zwiększyła się populacja bobra.

Formy ochrony przyrody

Transport

Transport drogowy

Na terenie Borów, w okolicach wsi Krzyżowa, zlokalizowano węzeł dwóch polskich autostrad A4 i A18.

Ponadto przez Bory Dolnośląskie prowadzą drogi:

Transport kolejowy

Przez Bory Dolnośląskie przebiega historyczna magistrala kolejowa: Wrocław – Malczyce – Legnica – Miłkowice – Rokitki – Wierzbowa Śląska – Żagań – Guben – Berlin (linia kolejowa nr 275), z odgałęzieniem: Miłkowice – Bolesławiec – Zgorzelec – Drezno.

Naukowcy związani z Borami Dolnośląskimi

Zobacz też

Dawny sowiecki magazyn na broń atomową, tzw. bunkier atomowy pod Szprotawą
Szczeliny przeciwlotnicze z okresu II wojny światowej w Parku Huta w Iławie (ścieżka dydaktyczna)

Przypisy

  1. Bory Dolnośląskie. [dostęp 2010-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-01)].
  2. Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: PWN, 2002. ISBN 83-01-13897-1.
  3. Monika Kucia: Poznaj polskie chronione produkty!. 10.06.2013. [dostęp 2014-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-06)]. (pol.).

Bibliografia

  • Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: PWN, 2002. ISBN 83-01-13897-1.

Linki zewnętrzne

  • Fundacja Bory Dolnośląskie. borydolnoslaskie.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-09)].
  • Ruszów w Borach Dolnośląskich
  • Bunkry w Borach Dolnośląskich

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się