Unia personalna (łac. persona – osoba) – związek dwóch lub więcej państw posiadających wspólnego monarchę, prezydenta lub inny organ władzy, przy zachowaniu przez te państwa odrębności prawnej, politycznej, a niekiedy także ustrojowej.
1003–1004 – Bolesław I Chrobry, książę Polski był w l. 1003-1004 również księciem Czech.
1300–1306 – Wacław II, król Czech był w latach 1300–1305 królem Polski, zaś jego syn i następca na tronie czeskim Wacław III był z mocy prawa również królem Polski od 1305 do śmierci w 1306.
unie polsko-węgierskie:
1370–1382 – Ludwik Węgierski król Węgier (jako Ludwik I Wielki) był w tym okresie również królem Polski.
1440–1444 – Władysław III Warneńczyk, król Polski był też w tym okresie równocześnie królem Węgier pod imieniem I. Ulászló
unia Polski i Francji pod berłem Henryka I Walezego – istniała jedynie formalnie w l. 1574-1575. Henryk III po śmierci brata Karola IX został w maju 1574 królem Francji „z prawa” (jako Henryk III). Opuścił Polskę udając się do Francji w czerwcu 1574, jednak nie zrzekł się tronu polskiego, formalnie jego panowanie w Polsce zakończyło się w maju 1575.[a]
unia polsko-siedmiogrodzka 1576-1586. Stefan Batory, książę Siedmiogrodu panował równocześnie w Rzeczypospolitej jako król Polski i wielki książę litewski.
unia polsko-szwedzka 1592-1599. Zygmunt III Waza panował w Rzeczypospolitej jako król Polski i wielki książę litewski w l. 1587-1632, zaś jako król Szwecji (Sigismund) – w l. 1592-1599. Tytułu króla Szwecji używał do śmierci w 1632.
unie polsko-saskie:
1697–1763 (z przerwą w l. 1706-1709) – Książęta Saksonii byli jednocześnie władcami Rzeczypospolitej (królami Polski i wielkimi książętami litewskimi): August II (w Saksonii jako Fryderyk August I) w latach 1697–1706 i 1709–1733 i August III (w Saksonii jako Fryderyk August II) w l. 1734-1763.
unia angielsko-francuska. Henryk VI, król Anglii został też w r. 1431 koronowany na króla Francji i częściową władzę w tym państwie pełnił do zakończenia wojny stuletniej w 1453. Królowie Anglii używali tytułu króla Francji od 1328 do 1603;
Francji i Włoch. Cesarz Francuzów Napoleon I, w latach 1806–1814 z urzędu również współksiążę Andory, panował w l. 1805 – 1814 jako król Włoch a w latach 1806-1814 był protektorem Konfederacji Reńskiej;
unia brytyjsko-irlandzka 1921-1947. W 1921 Wolne Państwo Irlandzkie zostało ogłoszone dominium brytyjskim, zaś w 1937 ogłosiło pełną niepodległość. Oficjalnie w republikę przekształciło się w 1947;
unia duńsko-islandzka 1918-1944. Islandia w 1918 uzyskała status niepodległego królestwa którego władcą był król Danii. W 1944 Islandia została ogłoszona republiką;
Brytyjski monarcha jest również głową dependencji korony brytyjskiej, podległych mu bezpośrednio jako następcy królów Anglii (co stanowi kontynuację unii personalnej tych terytoriów z Anglią), stanowiących de facto terytoria zależne Wielkiej Brytanii (zależność ta wynika bowiem z tradycji, a nie jest zależnością de iure)[1]. Są to: Wyspa Man, Jersey i Guernsey.
związek Stolicy Apostolskiej z państwem Watykan, które w teorii stanowią dwa odrębne podmioty prawa międzynarodowego (w praktyce często utożsamiane jako jeden) zaś ich wspólną głową jest Papież[2].
związek państw stowarzyszonych z USA – Mariany Północne i Portoryko, posiadające specyficzny status „wspólnoty USA” i szeroką autonomię wewnętrzną i uznające prezydenta Stanów Zjednoczonych za głowę państwa
Osoby pełniące funkcje głowy państwa w co najmniej dwóch państwach:
Fidżi – tytuł królewski „Tui Viti” tradycyjnie przysługuje od 1878 monarchom brytyjskim. Mimo że w 1987 Fidżi zostało ogłoszone republiką z prezydentem na czele, Wielka Rada Wodzów Plemiennych[e] nadal honorowo uznawała królową Wielkiej Brytanii Elżbietę II jako „Tui Viti” bez realnej władzy w Fidżi. Sama królowa nie rościła sobie prawa do tego tytułu pozostawiając tę kwestię decyzji obywateli Fidżi[4].
Hiszpania – w pełnej tytulaturze monarchów hiszpańskich, po słowach Z Bożej łaski król Hiszpanii znajdują się m.in. tytuły: król Portugalii i arcyksiążę Austrii, które są tradycyjnymi pozostałościami po czasach historycznego panowania władców Hiszpanii w tych państwach i obecnie nie wynikają z nich żadne roszczenia króla Hiszpanii o koronę.
Unia personalna w kościołach
Przykłady unii personalnej funkcjonowały i funkcjonują obecnie również w strukturach kościelnych, kiedy to dwiema diecezjami kieruje jeden biskup lub dwiema parafiami (zborami) jeden proboszcz (pastor). Takie sytuacje miały lub mają miejsce również w Polsce w różnych Kościołach:
1938–1992 – (zatwierdzona w 1946) unia personalna ad personam metropolii gnieźnieńskiej z metropolią warszawską ze wspólnym arcybiskupem metropolitą noszącym tytuł prymasa[f]
W 2011 unią personalną zostały objęte dwie parafie metropolii gnieźnieńskiej: funkcję proboszcza parafii w NMP Różańcowej w Jabłówku objął proboszcz parafii w św. Urszuli Ledóchowskiej w Lubostroniu.
↑12 maja 1575 minął termin upływu ultimatum dostarczonego Henrykowi przez polskich posłów dotyczącego utraty polskiego tronu jeśli król nie powróci do Polski
↑Franciszek Habsburg panował w Cesarstwie Rzymsko-Niemieckim jako Franciszek II zaś w Cesarstwie Austriackim jako Franciszek I
↑Monarcha brytyjski (Król Anglii, jako „Książę Normandii” w Baliwacie Guernsey) jest też suwerenem Wyspy Sark stanowiącej dependencję Baliwatu Jersey i zarazem lenno Anglii, zaś jego wasalem jest senior Sark – obecnie Christopher Beaumont
↑W latach 1821–1946 prymasi Polski jako arcybiskupi gnieźnieńscy byli równocześnie arcybiskupami poznańskimi i rezydowali w Poznaniu, zaś w latach 1946–1992 warszawskimi i rezydowali w Warszawie. Ta ostatnia okoliczność wiązała się z faktem nadania w 1818 arcybiskupom warszawskim tytułu prymasa Królestwa Polskiego. W ten sposób po odzyskaniu niepodległości przez Polskę powstała niezręczna sytuacja protokolarna: dwóch prymasów w jednym państwie. Ponieważ ani zrzeczenie się godności prymasowskiej przez jednego z jej nosicieli, ani jej odebranie przez Stolicę Apostolską nie wchodziło w grę, dualizm ten utrzymał się aż do 1938, czyli do śmierci ostatniego prymasa Królestwa Polskiego, kard.Aleksandra Kakowskiego. Wówczas arcybiskupem warszawskim mianowany został prymas Polski i arcybiskup poznańsko-gnieźnieński kard. August Hlond, przez co obie godności prymasowskie zostały połączone w jednym ręku, a tytuł prymasa Królestwa Polskiego samoistnie wygasł. Ze względu na wybuch II wojny światowej powstała w ten sposób faktyczna unia personalna między archidiecezjami gnieźnieńską i warszawską zatwierdzona przez Stolicę Apostolską dopiero w 1946.
Przypisy
↑…angielskie Wyspy Normandzkie i Wyspa Man nie wchodzą w skład UE?. UniaEuropejska.org, 16 października 2016. [dostęp 2011-02-15].
↑http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,4942 Państwo-Miasto Watykańskie i Stolica Apostolska w świetle prawa międzynarodowego
↑„Książę Normandii” oficjalny tytuł monarchy brytyjskiego na Wyspach Normandzkich (bez względu na płeć) http://www.royal.gov.uk/MonarchUK/QueenandCrowndependencies/ChannelIslands.aspx
↑Fiji votes to make Queen `supreme tribal chief' – The Independent (London, England) | HighBeam Research
↑Parafia Matki Boskiej Królowej Męczenników W Bydgoszczy. [dostęp 2011-11-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-13)].
↑Najstarszy drewniany kościół w Polsce – Turystyka – Adonai.pl
↑Archidiecezja Gdańska. [dostęp 2017-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-23)].