ResponseEve, a responsive template by SiGa

Ten artykuł od 2014-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Gubernator generalny Kanady

Governor General of Canada / Gouverneure générale du Canada

Obecny
Gubernator generalna od 2021 – Mary Simon
Stanowisko
Państwo	Kanada
Data utworzenia	1627
Pierwszy	Samuel de Champlain
Obecny	Mary Simon
Obecny od	26 lipca 2021
Siedziba	Rideau Hall i Citadelle de Québec
Strona internetowa
Multimedia w Wikimedia Commons

Kanada Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Kanady Ustrój polityczny Ustrój polityczny Kanady Konstytucja Konstytucja Kanady Monarcha Król Karol III Gubernator generalny Mary Simon Władza ustawodawcza Parlament Kanady Izba Gmin Anthony Rota Senat George Furey Władza wykonawcza Premier Justin Trudeau Rząd Federalny Rząd Justina Trudeau Władza sądownicza Wymiar sprawiedliwości Sąd Najwyższy Prokurator Generalny Kanady Kontrola państwowa Kontrola państwowa Audytor Generalny Finanse Bank of Canada Samorząd terytorialny Podział administracyjny Kanady Samorząd terytorialny Partie polityczne Partie polityczne Wybory Wybory parlamentarne: 2015 Referenda: 1992 Polityka zagraniczna Polityka zagraniczna Ministerstwo Spraw Zagranicznych Kanady minister: Mélanie Joly

Gubernator generalny Kanady – najstarsza instytucja polityczna w Kanadzie. Gubernator generalny jest namiestnikiem monarchy Kanady, który jest głową Kanady. Dawniej gubernator generalny sprawował realną władzę nad koloniami brytyjskimi w Kanadzie. Współcześnie wykonuje funkcje głównie reprezentacyjne i honorowe, choć z szerokimi uprawnieniami konstytucyjnymi, z których może skorzystać w sytuacjach wyjątkowych. Jest wodzem naczelnym kanadyjskich sił zbrojnych. Gubernator generalny mianowany jest przez monarchę, współcześnie za radą premiera Kanady, zwykle na okres pięciu lat. Oficjalną rezydencją gubernatora generalnego jest Rideau Hall w Ottawie. Drugą rezydencją, w której spędza zazwyczaj kilka tygodni w roku jest La Citadelle w Quebecu.

Gubernator generalny Nowej Francji

Gubernator generalny Nowej Francji był przedstawicielem i namiestnikiem króla Francji. Jego władza była jednak znacznie ograniczona przez drugi urząd: intendenta. Gubernator sprawował funkcje reprezentacyjne, kierował polityką zagraniczną oraz był dowódcą sił zbrojnych, natomiast intendent zajmował się sprawami administracyjnymi. Brak jasnego oddzielenia kompetencji obu urzędów powodował częste konflikty personalne, a wpływ na politykę uzyskiwała osoba o silniejszej osobowości lub mająca większe poparcie na dworze w Paryżu.

Gubernator generalny Brytyjskiej Kanady

Gubernator generalny Brytyjskiej Kanady był przedstawicielem i namiestnikiem króla lub królowej Anglii. Sprawował pełną polityczną, militarną i administracyjną władzę w kolonii. Mimo że istniały w obu częściach Kanady (Górna Kanada i Dolna Kanada) wybieralne zgromadzenia legislacyjne, spełniały one wyłącznie rolę doradczą. W istocie gubernatorzy najczęściej ignorowali zdanie wyborców, współpracując z konserwatywnymi elitami brytyjskich lojalistów. Taki stan rzeczy doprowadził do wybuchu niezadowolenia społecznego w postaci rebelii roku 1837.

Gubernator generalny Unii Kanadyjskiej

Po wprowadzeniu Unii gubernator generalny stracił część swojej władzy na rzecz wybieralnego i posiadającego poparcie w zgromadzeniu legislacyjnym rządu (rządu przedstawicielskiego – responsible government). Mimo tego gubernator zachowywał dużą część swej poprzedniej władzy. To on powoływał i dymisjonował rządy, niekiedy wbrew woli wyborców oraz posiadał prawa odwoływania ustaw, jeśli jego zdaniem były sprzeczne z interesami brytyjskimi.

Uprawnienia i obowiązki gubernatora generalnego w skonfederowanej Kanadzie

Do zakresu uprawnień i obowiązków gubernatora generalnego wchodzą

• Reprezentowanie suwerena (monarchy) w Kanadzie – w związku z faktem, że na wzór westminsterski parlament Kanady ma strukturę trójczłonową – Korona, Senat i Izba Gmin, gubernator generalny ma obowiązek i przywilej zastępowania króla (lub królowej) we wszystkich jej normalnych funkcjach, do których należą:
  • zapewnienie ciągłości władzy
  • zatwierdzanie ustaw
  • wygłaszanie „mowy tronowej”
  • zwoływanie, otwieranie i zamykanie sesji parlamentu
  • rozwiązywanie parlamentu i zarządzanie wyborów
  • przyjmowanie przysięgi od premiera, Sędziego Najwyższego i członków gabinetu (ministrów)
• Mianowanie senatorów na podstawie wskazówek premiera
• Reprezentowanie niepodległości Kanady
  • gubernator generalny przyjmuje listy uwierzytelniające od ambasadorów obcych krajów, wita także głowy obcych państw i inne ważne osobistości przybywające oficjalnie do Kanady.
  • gubernator generalny jest konstytucyjnym zwierzchnikiem Commander-in-Chief kanadyjskich sił zbrojnych.
• Przyznawanie wyróżnień, orderów
  • The Order of Canada – najwyższe odznaczenie przyznawane w Kanadzie
  • Order of Military Merit – najwyższe odznaczenie wojskowe w Kanadzie
  • Decoration of Bravery – honorujące osoby za nadzwyczajną odwagę
  • Caring Canadian Award – wyróżnienie za osiągnięcia w działalności społecznej
• Przyznawanie herbów – gubernator generalny stoi na czele Canadian Heraldic Authority przyznającego herby osobom i instytucjom w Kanadzie. Nadawanie emblematów heraldycznych nie jest tożsame z tytułami szlacheckimi, które w Kanadzie nie istnieją. Prawo zabrania też obywatelom kanadyjskim przyjmowania tytułów szlacheckich od obcych państw (np. król nie może nadać obywatelowi kanadyjskiemu godności lorda, gdyż jest to tytuł angielski).
• Zapewnianie spójności państwowej i przywództwo moralne – poprzez uczestniczenie w ważnych uroczystościach państwowych i lokalnych, kontakty z siłami politycznymi, reprezentantami mniejszości kulturalnych i ważnych organizacji społecznych i kulturalnych.

Symbole władzy i insygnia gubernatora generalnego

Zwracając się do gubernatora generalnego używa się następującej formuły: His Excellency the Right Honourable / Son Excellence le très honorable gdy jest nim mężczyzna lub Her Excellency the Right Honourable / Son Excellence la très honorable gdy jest nim kobieta.

Znakiem gubernatora generalnego jest flaga z herbem. Flaga zawsze poprzedza osobę gubernatora i zawieszona jest na maszcie przed budynkiem, w którym aktualnie gubernator się znajduje. Herb i flaga zostały nadane gubernatorowi przez królową Kanady w 1981 r. i są wzorowane na poprzedniej fladze używanej od 1931 r. Przed tą datą gubernatorzy generalni używali swoich własnych herbów rodowych.

W 1968 królowa nadała generalnym gubernatorom Kanady status wicekrólewski. W związku z tym przysługuje im odgrywanie hymnu powitalnego, gdy wstępują lub opuszczają miejsce oficjalnych spotkań. Hymn gubernatora generalnego złożony jest z sześciu pierwszych taktów hymnu monarchy God Save the King, a następnie cztery pierwsze i cztery ostatnie takty hymnu Kanady O Canada.

Gubernatorowi generalnemu wraz z objęciem urzędu przyznawane są następujące insygnia:

• The Order of Canada
• The Order of Merit of the Police Forces
• The Most Venerable Order of the Hospital of St. John of Jerusalem
• The Canadian Centennial Medal
• The Commemorative Medal for the 125th Anniversary of the Confederation of Canada
• The Queen’s Golden Jubilee Medal
• The Canadian Forces Decoration

Lista gubernatorów generalnych

Gubernatorzy Kanady Francuskiej (Nowej Francji)

Portret	Imię i nazwisko	Objął urząd	Opuścił urząd	Suweren
	Samuel de Champlain	1627	1635	Ludwik XIII
	Charles de Montmagny	1635	1648	Ludwik XIV
	Louis d’Ailleboust de Coulonge	1648	1651
	Jean de Lauzon	1651	1657
	Pierre de Voyer d’Argenson	1658	1661
	Pierre du Bois d’Avaugour	1661	1663
	Augustin de Saffray de Mézy	1663	1665
	Daniel de Rémy de Courcelle	1665	1672
	Louis de Buade de Frontenac	1672	1682
	Joseph-Antoine Lefebvre de La Barre	1682	1685
	Jacques-René de Brisay	1685	1689
	Louis de Buade de Frontenac	1689	1698
	Louis-Hector de Callière	1698	1703
	Philippe de Vaudreuil	1703	1725	Ludwik XV
	Charles de la Boische	1726	1747
	Rolland-Michel Barrin	1747	1749
	Jacques-Pierre de Taffanel	1749	1752
	Ange Duquesne-Menneville	1752	1755
	Pierre de Rigaud	1755	1760

Gubernatorzy Kanady Brytyjskiej do czasów Konfederacji Kanady

Portret	Imię i nazwisko	Objął urząd	Opuścił urząd	Suweren
	Jeffery Amherst	1760	1763	Jerzy III
	James Murray	1764	1768
	Guy Carleton	1768	1778
	Frederick Haldimand	1778	1786
	Guy Carleton	1786	1796
	Robert Prescott	1796	1799
	Robert Milnes	1799	1805
	Thomas Dunn	1805	1807
	James Henry Craig	1807	1811
	George Prevost	1812	1815
	John Coape Sherbrooke	1816	1818
	Charles Lennox	1818	1819
	George Ramsay	1820	1828	Jerzy IV
	James Kempt	1828	1830
	Matthew Whitworth	1830	1835	Wilhelm IV
	Archibald Acheson	1835	1837
	Lord Durham	1838	1839	Wiktoria
	Lord Sydenham	1839	19 września 1841
	Charles Bagot	12 stycznia 1842	19 maja 1843
	Charles Metcalfe	30 maja 1843	26 listopada 1845
	Charles Murray	26 listopada 1845	30 stycznia 1847
	Lord Elgin	30 stycznia 1847	19 grudnia 1854
	Edmund Walker Head	19 grudnia 1854	25 października 1861
	Charles Stanley Monck	25 października 1861	1 lipca 1867

Gubernatorzy Kanady od czasów Konfederacji Kanady

#	Portret	Imię i nazwisko	Objął urząd	Opuścił urząd	Suweren
1		Charles Stanley Monck	1 lipca 1867	14 listopada 1868	Wiktoria
2		Lord Lisgar	2 lutego 1869	25 czerwca 1872
3		Lord Dufferin	25 czerwca 1872	25 listopada 1878
4		Lord Lorne	25 listopada 1878	23 października 1883
5		Lord Lansdowne	23 października 1883	11 czerwca 1888
6		Lord Stanley of Preston	11 czerwca 1888	18 września 1893
7		Lord Aberdeen	18 września 1893	12 lutego 1898
8		Lord Minto	12 lutego 1898	22 stycznia 1901
(8)		Lord Minto	22 stycznia 1901	10 grudnia 1904	Edward VII
9		Lord Grey	10 grudnia 1904	6 maja 1910
(9)		Lord Grey	6 maja 1910	13 października 1911	Jerzy V
10		Książę Connaught i Strathearn	13 października 1911	11 listopada 1916
11		Książę Devonshire	11 listopada 1916	11 sierpnia 1921
12		Lord Byng of Vimy	11 sierpnia 1921	2 października 1926
13		Lord Willingdon	2 października 1926	4 kwietnia 1931
14		Lord Bessborough	4 kwietnia 1931	2 listopada 1935
15		Lord Tweedsmuire	2 listopada 1935	20 stycznia 1936
(15)		Lord Tweedsmuire	20 stycznia 1936	11 grudnia 1936	Edward VIII
(15)		Lord Tweedsmuire	11 grudnia 1936	11 lutego 1940	Jerzy VI
16		Lord Athlone	21 czerwca 1940	12 kwietnia 1946
17		Lord Alexander of Tunis	12 kwietnia 1946	6 lutego 1952
(17)		Lord Alexander of Tunis	6 lutego 1952	28 lutego 1952	Elżbieta II
18		Vincent Massey	28 lutego 1952	15 września 1959
19		Georges Vanier	15 września 1959	5 marca 1967
20		Roland Michener	17 kwietnia 1967	14 stycznia 1974
21		Jules Léger	14 stycznia 1974	22 stycznia 1979
22		Edward Schreyer	22 stycznia 1979	14 maja 1984
23		Jeanne Sauvé	14 maja 1984	29 stycznia 1990
24		Ray Hnatyshyn	29 stycznia 1990	8 lutego 1995
25		Roméo LeBlanc	8 lutego 1995	7 października 1995
26		Adrienne Clarkson	7 października 1999	27 września 2005
27		Michaëlle Jean	27 września 2005	1 października 2010
28		David Lloyd Johnston	1 października 2010	2 października 2017
29		Julie Payette	2 października 2017	22 stycznia 2021
30		Mary Simon	26 lipca 2021	8 września 2022
(30)		Mary Simon	8 września 2022	nadal	Karol III

Bibliografia

• Rulers.org