Nazwa miasta pochodzi od soli (niem.Saltz) – w średniowieczu bardzo ważnego towaru. Możliwe jest również pochodzenie od staropolskich wyrazów sół, sołek, które oznaczały spichrz – magazyn zbożowy, gdzie składowano daniny dla księcia (w szczególności zboże). W przeszłości, przed nadaniem obecnej polskiej nazwy, funkcjonowały również inne wersje nazewnictwa: Solecz, Solyecz (Soliecz), Solitz, Sulec, Szolec, Szulice.
Później powstała i ukształtowała się niemiecka nazwa Schulitz, następnie przekształcona przez ludność wiejską z okolic miasta w gwarze dolnoniemieckiej (Plattdeutsch) na Sülz.
Do dziś nie udowodniono, czy w okolicach miasta znajdowały się pokłady soli (podobnie jak w Inowrocławiu), z czym mogło się wiązać powstanie nazwy. Najbardziej prawdopodobne jest przypuszczenie, że miasto w przeszłości było ważnym ośrodkiem handlu wiślanego solą z samych Kujaw bądź z Wieliczki i Bochni.
Po powrocie miasta do Polski w 1920, wynikły trudności w dostarczaniu poczty związane z istnieniem większej liczby miast położonych nad Wisłą o tej samej nazwie. W związku z tym początkowo miasto określano jako Solec nad Wisłą. Jednak zmiana ta nie rozwiązała problemów z dostarczaniem poczty i w celu bliższego określenia położenia miasta dodano do nazwy Solec człon koło Torunia.
W 1924 wojewodapoznańskiAdolf Rafał Bniński zaproponował nazwę funkcjonującą do dziś. Innymi propozycjami niektórych radnych były nazwy: Solec Pomorski, Solec Wielkopolski, Solec Drzewny, Solec Spław, Solec Las. 2 grudnia 1924 oficjalnie zatwierdzono obecną nazwę miasta.
Historia
Przed 1325
Prawdopodobnie miejscowość została po raz pierwszy wymieniona w 1263, w dokumencie opisującym spór Zakonu krzyżackiego z księciem Kazimierzem I kujawskim dotyczącym blokowania statków na Wiśle, które chciały składać swój towar w Solcu[6]. Korzystne położenie nad Wisłą pozwala domniemać, że Solec istniał jeszcze przed pojawieniem się pierwszych pisemnych wzmianek[7].
1325
Nadanie dokumentu lokacyjnego
W 1325 Solcu nadano prawa miejskie. Prawnuk Konrada I mazowieckiego – książę Przemysł inowrocławski udzielił wtedy swemu poddanemu Tomaszowi z Jaksic przywileju na założenie miasta. Oryginalny dokument lokacyjny już nie istnieje – nie wiadomo co się z nim stało (przypuszczalnie zaginął w czasie walk między Krzyżakami a Władysławem Łokietkiem, lecz, jak wynika z potwierdzenia przywileju przez króla Zygmunta I Starego z 1538 mieszkańcy przedłożyli mu dokument z podpisem i pieczęcią księcia). Przywilej był wielokrotnie potwierdzany przez królów polskich. Po prawej, w tabeli zestawiono dane dotyczące kolejnych potwierdzeń aktu lokacyjnego[8].
W inwokacji dokumentu stwierdza się, że Przemysł z łaski i własnej woli, jak również za radą naszej szlachty, miasto nasze na zasadach prawa magdeburskiego przekazuje mądremu i szlachetnemu człowiekowi, wiernemu Tomaszowi z Jaksic. Tomasz i jego następcy otrzymali nieograniczone dziedziczenie oraz wójtostwo w nowo założonym mieście, z czym wiązało się otrzymanie wielu przywilejów, jak i obowiązków dla niego i jego następców.
Przywileje wójta – niektóre przywileje wójta i jego następców:
prawo wybudowania w dowolnie wybranym miejscu swojego domu, który był wolny od wszelkich opłat oraz dożywotnio zapewniony dla niego i jego następców
Obowiązki wójta – do obowiązków wójta nałożonych na niego w dokumencie należało m.in.:
dopilnowanie by miasto ze wszelką starannością rozbudować i gdyby w przyszłości miasto przez ogień, od czego nas Bóg zachowaj, lub w inny sposób ucierpieć miało, co uszkodzone znowu odtworzyć
sprawowanie sądów według prawa magdeburskiego – podlegało mu sądownictwo (Jeśli (...) mieszczanin rani drugiego, zabije, bądź mu jakąś krzywdę wyrządzi, to nie ma nikt inny poza Tomaszem, naszym wójtem, być sędzią w tej sprawie; zastrzeżono jednak, iż w przypadku gdy jedną z wyżej wymienionych osób jest rycerz, lub gdy zdarzenie ma miejsce w pobliżu ratusza, to sądzenie przypada sędziemu bądź staroście)
Inne części dokumentu:
Częścią dokumentu jest poza tym przywilej leśny, który zapewnił, że las w promieniu jednej mili (najprawdopodobniej staropolskiej, która liczyła ok. 6 tys.–7 tys. m) jest we wieczystym posiadaniu wójta i miasta.
Mieszczanie mieli obowiązek, po upływie 10-letniego zwolnienia od podatków, corocznego ich uiszczania na św. Marcina (11 listopada).
Określono poza tym granice miasta (między wsiami Łęgnowo i Przyłubie).
W całym dokumencie nazwa „Solec” nie została wymieniona. Dopiero w potwierdzeniu Zygmunta I Starego z 1538, król stwierdził, że w dokumencie chodzi (...) wyraźnie o nazwę miasta Solec.
Pierwsze lata istnienia Solca jako miasta nie były spokojne. Spory pomiędzy zakonem krzyżackim a Polską (w 1309 Krzyżacy przejmują Pomorze Wschodnie z Gdańskiem) doprowadziły do działań wojennych, które wybuchły w 1329. W walkach tych, podczas gdy Krzyżacy plądrowali Kujawy i Wielkopolskę, szczególnie mocno ucierpiał m.in. Solec (ziemie te zdobyte zostały w okolicach 1332).
Za panowania następcy Łokietka – Kazimierza Wielkiego, w 1336 król zgodził się w układzie z Wyszehradu na to, by zakon zatrzymał Pomorze, ziemię chełmińską i michałowską, a ziemię dobrzyńską i Kujawy zwrócił Polsce – lecz szlachta i duchowieństwo odmówili potwierdzenia porozumienia i doprowadzili do procesu kanonicznego, który zakończył się dla zakonu niekorzystnie. Pomimo to Krzyżacy zatrzymali Kujawy, wraz z Bydgoszczą i Solcem. Tragedią dla mieszkańców młodego miasta była powódź, która nawiedziła Solec wiosną 1339. Miasto pozostawało pod kontrolą zakonu aż do 8 lipca 1343, gdy zatwierdzono układ z Wyszehradupokojem kaliskim i Krzyżacy zwrócili ziemię kujawską oraz dobrzyńską. Po zakończeniu sporu polsko-krzyżackiego król zajął się odbudową silnie zniszczonych miast na Kujawach, w tym odbudową Solca.
Następca ostatniego Piasta – Ludwik Węgierski oddał m.in. ziemie w okolicach Bydgoszczy (w tym Solec) jako lenno dla księcia Kazimierza Szczecińskiego. Następnie Solec Kujawski, Bydgoszcz i kilka innych okolicznych miast należało do księcia Władysława Opolczyka (od 1378). W późniejszym czasie właściciel zmieniał się wielokrotnie.
Z 1382 pochodzi pierwsza pisemna wzmianka o kościele parafialnym w Solcu Kujawskim – o dzisiejszym Kościele pw. Św. Stanisława (parafia ta aż do czasów rozbiorowych należała do dekanatu bydgoskiego).
W 1392, po zjednoczeniu Kujaw i przyłączeniu ich do Korony Królestwa Polskiego, miasto zostało własnością samego króla Władysława Jagiełły (administracyjnie leżało w powiecie bydgoskim i w województwie inowrocławskim; zobacz: podział terytorialny Rzeczypospolitej Obojga Narodów). Było ono wielokrotnie miejscem rozmów i pertraktacji z zakonem krzyżackim. Rozmowy różnego typu i wagi odbywały się najczęściej na piaskowych wyspach na Wiśle, których wtedy było bardzo dużo, gdyż tędy przebiegała wówczas granica pomiędzy Polską a zakonem. Przykładem może być rozmowa z 1389, w czasie której zakon skarżył się, że pruscy kupcy są w Polsce obrabowywani. Rozmowa ta nie przyniosła jednak rezultatu.
W czasie wielkiej wojny z zakonem w latach 1409–1411 Solec został spalony. Również po jej zakończeniu miasto było wielokrotnie plądrowane przez Krzyżaków. Wskutek wojen i napadów miasto poważnie podupadło i znacznie zubożało. Ponownie Solec był miejscem rokowań polsko-krzyżackich w 1417, lecz dopiero 27 września 1422 w miejscowości Mełno (dzisiejszy powiat grudziądzki) zawarto pokój między obydwoma stronami (zobacz: pokój melneński).
W 1441 wdowa po Władysławie Jagielle Zofia Holszańska przekazała w zastaw za 5736 guldenów węgierskich Bydgoszcz wraz z zamkiem, Solec Kujawski, Gniewkowo i Fordon staroście inowrocławskiemu Mikołajowi Szarlejskiemu. Skutkowało to tym, że Solec z miasta królewskiego spadł do rangi miasta zależnego. Szesnaście lat później, w 1457 właścicielem m.in. Solca został Jan Kościelecki, herbu Ogończyk (aż do 1600 miasto należało do rodziny Kościeleckich). W następnych latach Solec, pomimo osiągniętego spokoju po II pokoju toruńskim z 1466, nie mógł się rozwijać w pełni, ponieważ jego gospodarkę tłumiły większe miasta sąsiednie – Bydgoszcz i Toruń.
Z 1540 pochodziły dawne nadwiślańskie spichrze zbożowe, które znajdowały się na terenie Solca i znacznie ułatwiły handel zbożem z Gdańskiem. Według nielicznych zachowanych odpisów z ksiąg miejskich wynika, że w 1571 wszyscy mieszkańcy miasta byli Polakami (ludność niemiecka, która prawdopodobnie na początku istnienia Solca przebywała na tych terenach, zasymilowała się).
Większość dzisiejszego obszaru miasta tworzyły dawniej dwie samodzielne gminy wiejskie – Olędry Miejskie i Olędry Zamkowe. Należały one, jak same nazwy wskazują do dawnych osad olęderskich, czyli do holenderskich osadników, którzy osiedlali się m.in. na terenach dzisiejszego Solca i okolic. Osadnictwo holenderskich mennonitów zapoczątkowane zostało w Polsce już w XVII w. Było ono wywołane przede wszystkim nietolerancją religijną w Holandii za czasów cesarzy Karola V i Filipa II. Z biegiem czasu Olędrami (Holendrami) nazywano wszystkich osadników na terenach zalewowych, także Polaków. Pozostałościami po osadnictwie olęderskim na ziemiach gminy Solec Kujawski są cmentarz menonicko-ewangelicki w Przyłubiu i resztki zabudowy.
Kalendarium
Ta sekcja od 2015-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach:
Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.
1327 – Solec z miasta książęcego stał się miastem królewskim
1332 – Krzyżacy zajęli Solec (po raz pierwszy jest to poświadczone źródłowo, wcześniejszych najazdów można się domyślać w latach 1330–1331); prawdopodobnie wiosną tego roku (lub rok wcześniej) nawiedziła też Solec wielka powódź
1333–1370 – za panowania Kazimierza Wielkiego Solec miał zostać otoczony murami; król miał też założyć w Solcu szpital
1382 – pierwsza pisemna wzmianka o pierwszym kościeleparafialnym na terenie miasta
1389 – rokowania w sprawach spornych między Solcem a Krzyżakami na wysepkach wiślanych w okolicach Solca
koniec XIV w. – pierwsza wzmianka o soleckim burmistrzu
1392 – Solec wrócił pod rządy króla polskiego; Krzyżacy zakazują swoim poddanym kontaktów handlowych z Solcem, kupcy z Solca mają zakaz pływania po Wiśle dużymi statkami
1403 – w Solcu znajdowały się warsztaty szkutnicze, Krzyżacy domagają się zaprzestania produkcji w Solcu; kupcy soleccy wysłali pierwszy transport zboża do Gdańska na własnych statkach
1404 – komtur Świecia zabronił Solcowi przewożenia zboża Wisłą, po interwencji starosty wielkopolskiego, wielki mistrz Konrad von Jungingen przywrócił poprzedni stan, ale nie pozwolił przewozić zboża na statkach
1 lutego 1411 – w pkt. 9 I pokoju toruńskiego jest mowa o sporze dotyczącym wiślanych wysepek pod Solcem, o rybołówstwie i żegludze na Wiśle – spór miało rozstrzygnąć 12 arbitrów
1417 – prawdopodobnie w Solcu odbyły się rokowania polsko-krzyżackie
wiosna 1422 – w Solcu po raz kolejny odbyły się rokowania polsko-krzyżackie
25 września 1538 – Zygmunt Stary wystawił transumpt soleckiego przywileju lokacyjnego, ograniczający jednak władzę wójta w sprawach wydawania wyroków śmierci
1577 – wizytacja soleckiego kościoła przez biskupa kujawskiego Rozdrażewskiego, kościół chylił się ku upadkowi; Stefan Batory potwierdził solecki przywilej lokacyjny
1660 – w Solcu było zamieszkanych 20 domów. Wśród mieszczan odnotowano 2 garncarzy,2 rybaków i piwowar; okoliczne wsie całkowicie opustoszałe, jeden chłop pozostał w Przyłubiu
ok. 1660 – ks. Bartłomiej Regiński administrujący parafiami w Solcu i Gniewkowie otrzymał od Jana Kazimierza gospodarstwo nad Wisłą
30 kwietnia 1660 – Jan Kazimierz zwolnił Solec i okokiczne wsie holenderskie na 3 lata od podatków
1698 – w Solcu kwaterowało 16 rycerzy biskupa poznańskiego, dając się we znaki mieszkańcom miasta i okolic
1702 August II Mocny potwierdził solecki przywilej lokacyjny
1703 – w Solcu stacjonował oddział Szwedów, który został wycięty przez mieszkańców miasta, w akcie zemsty Szwedzi zniszczyli miasto
pocz. XVIII w. – August Mocny nadał miastu nowe obszary leśne
1719 – burmistrz Solca zakazał posiadania w domach lepionych kominów
1726 – solecka księga kościelna wspomina o żupie solnej istniejącej w okolicach Solca
1735–1736 – budowa nowego soleckiego kościoła
1748 – konflikt między miastem a Eleonorą Koźmińską-Jaraczewską przed sądem grodzkim w Bydgoszczy o ziemie miejskie nadawane przez starościnę osadnikom, miasto reprezentował burmistrz Grzegorz Piasecki
1752 – w Solcu powstała wzorem wsi holenderskich straż pożarna; olęderskie gminy z Makowisk, Otorowa, Łęgnowa, Czerska, Plątnowa i Fordonka przyjęły regulamin pożarowy zawierający przepisy przeciwpożarowe, walkę z ogniem i odszkodowania
1772 – ostatnim przedrozbiorowym burmistrzem Solca był garncarz Wawrzyniec Złotowski, pisarzem miejskim Jerzy Raduliński, a sędzią Sebastian Bobrowski
27 września 1772 – w Malborku przedstawiciele miast i wsi złożyli hołd królowi pruskiemu, Solec reprezentował burmistrz Wawrzyniec Złotowski oraz sekretarze Franciszek Ostrowski i Wojciech Bagziński, w hołdzie wzięli udział także przedstawiciele Makowisk, Otorowa i Łęgnowa
1789 – miasto nawiedził pożar, po którym pozostało 38 domów zamieszkanych przez 176 osób, powstało miejskie stowarzyszenie przeciwpożarowe, burmistrzem zostaje po raz pierwszy Niemiec
1791 – w Solcu istniała tylko jedna ogólnie dostępna studnia
1792 – w wyniku pożaru spłonęły budynki ośmiu obywateli Solca, w tym browar i spichrz
1833 – w śródmieściu założono szkołę dla dzieci katolickich, nauczycielem był szewc Orchalski; założenie parafii ewangelickiej
1834 – w Solcu mieszkało: 9 szewców, 4 krawców, 3 stolarzy, 2 kowali, 1 ślusarz. W mieście znajdowało się: 9 oberż i 3 sklepy, w tym dwa handlujące drewnem, kilku rybaków, resztę stanowili rolnicy
1844–1850 – budowa utwardzonej drogi z Bydgoszczy do Torunia przez Solec
7 września 1902 – rozpoczęło działalność Bractwo Strzeleckie (niem. Schutzengilde zu Schulitz), przewodniczącym wybrano burmistrza Tellera, zrzeszało członków z Solca i okolic, a także z innych miejscowości jak Nakło czy Unisław, skupiało Niemców, Polaków i Żydów, początkowo zawody odbywały się w lokalu Krügera przy ul. Dworcowej
1902–1914 – budowa „strzelnicy” – siedziby Bractwa Strzeleckiego
1903–1906 – położono 1200 m kanalizacji
1904 – w Solcu rozpoczęło działalność Społeczne Towarzystwo Budowlane, którego prezesem był burmistrz Teller
1905 – w mieście działało koło nr 9 polskiej organizacji „Straż”
1906 – zakończono budowę rzeźni miejskiej
1907 – Solec liczył 4300 mieszkańców; uruchomiono miejską gazownię; zamknięto stary kościół katolicki; firma Lindaua zaczęła budowę domów dla pracowników
10 lipca 1909 – w prowizorycznej kaplicy odprawił swoją mszę prymicyjną pierwszy pochodzący z Solca kapłan ksiądz Ildefons Nowakowski
25 listopada 1909 – rozebranie grożącego zawaleniem, drewnianego kościoła parafialnego, na miejscu którego stoi dziś kościół św. Stanisława
29 listopada 1909 – 19 stycznia 1920 – burmistrzem Artur Roesler
1912 – w mieście działa Towarzystwo Obywatelskie („Bürger Verein”); powstaje polskie Towarzystwo Mężczyzn im. Serca Jezusowego
styczeń 1912 – w wyborach do parlamentu polski kandydat dr Piskorski zdobył w Solcu tylko 52 głosy (6%)
28 grudnia 1913 – wystawienie w „Domu Katolickim” „Jasełek” Lucjana Rydla – prawdopodobnie pierwsza polska impreza kulturalna w Solcu
1914 – po wybuchu I wojny światowej większość poborowych z Solca służyło w 49. zapasowym pułku piechoty, skierowanym na front wschodni
1918 – w Solcu stacjonował nakielski oddział Grenzschutzu, trwają prześladowania mieszkańców Solca bez względu na narodowość, dochodzi prawie do otwartej wojny pomiędzy mieszkańcami a żołnierzami
październik 1918 – proboszczem soleckim został Jan Klein
listopad 1918 – w Solcu powstała Rada Robotnicza i Żołnierska, na której czele stanął miejscowy działacz socjalistyczny Gustaw Gerth, został on dokooptowany na członka magistratu
styczeń 1919 – po wybuchu powstania wielkopolskiego wprowadzono zakaz rozmów telefonicznych po polsku, nie doręczano korespondencji, na której były polskie nazwy miejscowości
17 sierpnia 1919 – w Solcu powstało Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” z prezesem Bolesławem Maternickim na czele
19 stycznia 1920 – oddział 3 Pułk Ułanów Wielkopolskich dowodzony przez płk. Mosiewicza wkracza do Solca; niemieckie władze miasta przekazują symboliczne klucze do miasta władzom polskim, Jan Klein wszedł do kolegium magistratu, a następnie został mianowany komisarycznym burmistrzem; dotychczasowy niemiecki burmistrz Roesler nadal był zatrudniany jako urzędnik
14 sierpnia 1920 – wojewoda poznański i starosta bydgoski mianowali nowych członków magistratu i Tymczasowej Rady Miejskiej, zastępcą burmistrza został kupiec Jan Kentzer, ławnikami aptekarz Bolesław Maternicki, księgarz Herman Lange i sekretarz Gustaw Gerth, radnymi zostali: właściciel tartaku Bruno Haase, urzędnik stanu cywilnego Stanisław Lewandowski, kupiec Józef Pflaum, mistrz murarski Robert Schiller, rybak Jan Olkiewicz, rolnik Wilhelm Krakau, kupiec Andrzej Borkowski, zegarmistrz Max Biernatzki, robotnik Max Komorski
wrzesień 1920 – ks. Jan Klein został przeniesiony przez władze duchowne do Bydgoszczy i zrezygnował z funkcji burmistrza
styczeń 1921 – miasto przejęło na własność gazownię miejską od firmy A. Klönne z Dortmundu
20 marca 1921 – nowym komisarycznym burmistrzem Solca został wybrany Teofil Pepliński z Chełmży
30 marca 1921 – na cmentarz przy kościele św. Stanisława przeniesiono zwłoki powstańców wielkopolskich – Michała Dyrdy z Jaksic oraz Franciszka Piotrowskiego z Pęchowa, poległych pod Chrośną w walkach z niemieckim Grenzschutzem
1922 – Solec przystąpił do Polskiego Banku Komunalnego, na czele Koła Muzycznego „Harmonia” prezes Stanisław Długi, sekretarzem Andrzej Mulkowski, skarbnikiem i dyrygentem – Franciszek Jagielski; otwarto polską szkołę katolicką na toruńskim przedmieściu; założono Grupę Związku Inwalidów Wojennych Rzeczypospolitej Polskiej
9 lipca 1922 – w Solcu odbył się zjazd X Okręgu Kół Śpiewaczych
23 sierpnia 1922 – spłonął jeden z tartaków Wegnera, wielu robotników straciło pracę, tartak odbudowano
26 września 1922 – w Solcu gościła wystawa pływająca na Wiśle
marzec-październik 1923 – budowa aresztu policyjnego
30 maja 1923 – otwarcie i poświęcenie promu
2 lipca 1923 – rozpoczęła działalność ochronka prowadzona przez siostry zakonne
1924–1937 – w mieście działa garbarnia Ernesta Hofbauera (w tych latach Hofbauer był właścicielem garbarni – zakład nie zaprzestał działalności w 1937)
28–29 marca 1924 – wielka powódź zniszczyła m.in. dwa tartaki firmy Wegner oraz tory nad Wisłą
2 grudnia 1924 – dodanie przymiotnika Kujawski do nazwy miasta
1925 – Solec liczył 4400 mieszkańców; położono kanalizację przy ul. Dworcowej (dziś ul. 23 Stycznia); uruchomiono tartak „Wiślanej Spółki Drzewnej”, rozpoczęto budowę fabryki konserw; początek rozbudowy strzelnicy przez Bractwo Strzeleckie
28–29 czerwca 1925 – obchody 600- lecia nadania Solcowi praw miejskich, głównym organizatorem Bractwo Kurkowe
4 sierpnia 1926 – powstał w Solcu Kujawskim Związek Strzelecki
1927 – Towarzystwo Powstańców i Wojaków liczy 102 członków i podejmuje się budowy strzelnicy i boiska sportowego w parku miejskim; odnowienie kościoła ewangelickiego i zawieszenie tam dwóch tablic z nazwiskami 207 poległych w czasie I wojny światowej
kwiecień 1929 – przy soleckim Towarzystwie Powstańców i Wojaków utworzono orkiestrę dętą liczącą 20 muzyków
1932 – jednostka otrzymała pierwszy samochód przystosowany do przewożenia ludzi i sprzętu, który z małymi przerwami służył do wybuchu II wojny światowej.
do 1935 – działała Komisja Opieki Społecznej, udzielająca bezrobotnym i ich rodzinom pomocy żywnościowej i pieniężnej, prowadząca akcję dożywiania dzieci szkolnych z ubogich rodzin (ćwierć litra mleka oraz dwie bułki), działało też Biuro Pośrednictwa Pracy
1 kwietnia 1935 – gmina zbiorowa Solec składała się z ok. 20 wsi w 12 gromadach
6 marca 1938 – Stanisław Wojtaszek prezesem soleckiego „Sokoła”
27 marca 1939 – umundurowani członkowie soleckich organizacji, m.in.: Związku Strzeleckiego, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, Towarzystwa Powstańców i Wojaków, wzięli udział w wielkiej manifestacji antyhitlerowskiej w Bydgoszczy
3 września 1939 – w wyniku niemieckiego nalotu w Solcu zginął por. Czesław Kobos z 62. pp. i nieznany szeregowy
wrzesień 1939 – na polach bitew kampanii wrześniowej zginęli mieszkańcy Solca, m.in.: Piotr Babiński, Jan Banaszak, Jan Socha, Edward Grill, Jan Rojewski, Jan Siemieniuch, Kazimierz Piotrowski, Jan Żółtowski
wrzesień – listopad 1939 – kilkudziesięciu solecczan zostało zamordowanych przez należących do Selbstschutzu miejscowych Niemców
10 kwietnia 1940 – w lesie katyńskim zostają zastrzeleni strzałami w tył głowy por. Zdzisław Gierliński (nauczyciel ze wsi Kabat), por. Henryk Hoffman (pracownik Komunalnej Kasy Oszczędności) i Franciszek Korbik (komendant policji w Solcu Kujawskim w latach 1922–1924)
23 stycznia 1945 – do miasta wkroczyły oddziały 2. Korpusu Kawalerii Gwardii oraz 47 Armii wchodzącej w skład I Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej, co zakończyło okres okupacji niemieckiej
24 stycznia 1945 – na stanowisko tymczasowego burmistrza powołano Teofila Chwarczyńskiego, a przewodniczącym Rady Miejskiej został ks. Franciszek Hanelt
początek 1945 – na stanowisko I Sekretarza PPR powołano Franciszka Danielaka, a posterunek Milicji Obywatelskiej zorganizowali Andrzej Kostanecki i Andrzej Poznański
19 lutego 1945 – otwarto Publiczną Szkołę Powszechną nr 1 przy ul. Kościuszki 19, naukę rozpoczęło 318 uczniów pod opieką dwóch nauczycielek
1945–1949 – kierownikiem szkoły nr 1 Teodor Jaskólski
1945 – Zakład Kolejowy – Nasycalnia Podkładów wznowił działalność; powstały Biblioteka Miejska w Solcu i Biblioteka Gminna
1 sierpnia 1946 – otwarto Państwowe Zakłady Samochodowe nr 5 (późniejsze KZNS), w uroczystości uczestniczył premier Rządu Tymczasowego Edward Osóbka-Morawski
1946 – przy PZS nr 5 powstaje Klub Sportowy Wicher
1947 – na miejscu dawnego tartaku powstają warsztaty mechaniczne (późniejszy ZREMB)
1948 – KS Wicher i KS Unia łączą się tworząc Klub Sportowy Związku Zawodowego Kolejarzy Kolejarz
listopad 1948 – powstał Bank Spółdzielczy w Solcu Kujawskim
1949 – siostry zakonne odsunięto od prowadzenia ochronki, która została zamieniona na Państwowe Przedszkole nr 1
20 sierpnia 1951 – w więziennym szpitalu w Grudziądzu umiera dwudziestodwuletnia solecczanka Danuta Mrzyk
1952 – powstało przedsiębiorstwo Centralne Warsztaty Sprzętu Budownictwa Miejskiego, które weszło w skład Zjednoczenia ZREMB
1953 – wychowanek Wichru i Unii Efrem Wylangowski w barwach OWKS Bydgoszcz wywalczył brązowy medal na mistrzostwach Polski w boksie
1954 – uruchomiono produkcję w Zakładach Produkcji Elementów Budowlanych
1957 – na wniosek prezesa Władysława Kamieniarza zarząd klubu podjął decyzję o powrocie do dawnej nazwy. Od tego roku Unia stała się Komunikacyjnym Klubem Sportowym
1959 – wielki pożar w Nadleśnictwie Solec, dla specjalistów usuwających szkody po pożarze zbudowano budynek hotelowy
1961 – na miejscu zlikwidowanej Garbarni powstał zakład wchodzący w skład Pomorskich Zakładów Przemysłu Skórzanego Kobra
1962 – na terenie dawnego tartaku powstało Przedsiębiorstwo Zaopatrzenia Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Zarol; powołano przy MRN Zakład Gospodarki Komunalnej i Zakład Gospodarki Mieszkaniowej
3 października 1962 – z inicjatywy pracowników KZNS powołano SM „Transportowiec”
1 września 1963 – rozpoczyna działalność Technikum Mechaniczne dla Pracujących kształcące techników budowlanych
1964 – powstała orkiestra dęta OSP Solec Kujawski
1965 – rozpoczęcie budowy Szkoły Podstawowej nr 4
1967 – wybudowano salę gimnastyczną przy Zespole Szkół Zawodowych
1968 – piłkarze Unii wywalczyli pierwszy w historii awans do ligi okręgowej
1973 – patronem soleckiego liceum został Mikołaj Kopernik; scalenie Biblioteki Miejskiej i Biblioteki Gminnej w Bibliotekę Miejsko-Gminną
2 marca 1973 – powołano Zarząd Miejski Straży Pożarnej, któremu podlegały Straż Pożarna Miejska, Straż Ochotnicza we wsi Chrośna oraz straże zakładowe w Nasycalni PKP, ZREMB, Kobrze i KZNS
1973–1986 – wybudowano 449 mieszkań w domkach jednorodzinnych
1974 r. – powołano Społeczny Komitet Budowy Domu Kultury
1975 r. – rozpoczęto budowę Domu Kultury
1977 – powstała koszykarska drużyna seniorów
1981 r. – nadleśnictwo przeniesione z Rud do Solca
1984–1987 – SM Transportowiec wybudowała na Osiedlu Toruńskim 8 bloków z 355 mieszkaniami
3 września 1985 – w byłym klubie ZSMP Tęcza w parku miejskim powstało Przedszkole nr 4
1986 – do remizy dobudowano piętro. Z okazji 100-lecia Zarząd Główny ZOSP odznaczył sztandar OSP złotym znakiem związku.
24 maja 1986 – rozpoczęcie budowy Przedszkola nr 5
8 października 1986 – otwarto Solecki Dom Kultury
1986–1990 – modernizacja stadionu KS Unia
1991 – zakłady Kobra przekształcają się w Soleckie Zakłady Obuwia Solmark
1995 – utworzono sekcję ratownictwa wodnego
1996 – powstała przy klubie sekcja jeździecka
1999 – podczas zebrania sprawozdawczo-wyborczego został ustalony nowy statut klubu, w którym powrócono do historycznej nazwy Klub Sportowy „Unia” – usuwając z nazwy przymiotnik „Komunikacyjny”
8 grudnia 2011 – zmarł burmistrz Antoni Nawrocki[10]
01 czerwca 2013 – zmiana nazwy Publicznej Szkoły Muzycznej I stopnia w Solcu Kujawskim na: Szkoła Muzyczna I stopnia im. Fryderyka Chopina w Solcu Kujawskim
Pomnik Strzelca Kurkowego – ze strzelbą na czarny proch w dłoniach, wykonany z brązu przez rzeźbiarza Zbigniewa Dolskiego z Gąsawy i odsłonięty 25 maja 2019 przy ul. Sportowej w Parku Miejskim, w pobliżu dawnej strzelnicy z 1903, rozbudowanej w 1925; upamiętnia on działalność Kurkowego Bractwa Strzeleckiego, funkcjonującego w l. 1920–1939 i od 2006[18][19]
Muzeum Solca im. księcia Przemysła – muzeum regionalne, ekspozycja stała dotyczy historii Solca Kujawskiego i okolic od okresu prehistorycznego aż po wiek XX
Solec Kujawski – Przyłubie (pieszy) na trasie: Bydgoszcz – Solec Kujawski, dł: 10,5 km
Bydgoszcz Glinki – Solec Kujawski, szlak Komputerków (pieszy) na trasie: Bydgoszcz – Stryszek – Piecki – Jezioro Jezuickie – dawna wieś Łażyn (miejsce narodzin 7 września 1919 bł. Czesława Jóźwiaka) – Solec Kujawski, dł: 30 km
Solec Kujawski – Przyłubie (im. T. Dolczewskiego, pieszy) na trasie: Solec Kujawski – Przyłubie, dł: 15 km
Wokół Solca Kujawskiego (Martyrologii Sołecczan, szlak pieszy) na trasie: Okolice Solca Kujawskiego, dł: 8 km
Rowerowy szlak “Świadkowie Historii” na trasie: Solec Kujawski – Chrośna – Solec Kujawski, dł: 40 km
Gospodarka
Dawniej miasto było znanym oraz ważnym ośrodkiem przemysłudrzewnego. W mieście prosperuje wiele przedsiębiorstw z najprzeróżniejszych branż. Jest to w sumie prawie 1500 podmiotów zarejestrowanych w ewidencjidziałalności gospodarczej (ok. 97% to prywatne). Na obszarze miasta i gminy funkcjonuje co najmniej 30 przedsiębiorstw mających podstawowe znaczenie dla miejscowego rynku pracy.
produkcja, sprzedaż i serwis autobusów średniej pojemności marki Solbus; produkcja minibusów we współpracy z Busmarket
ZNS (daw. KZNS)
naprawa autobusów, modernizacja autobusów, naprawa silników, poprawa estetyki zewnętrznej i wewnętrznej pojazdów, sprzedaż części nowych i po regeneracji
KMW Engineering
produkcja, sprzedaż, montaż i serwis urządzeń i systemów wentylacyjnych oraz klimatyzacyjnych
kompleksowa obsługa w zakresie projektu, dostaw, montażu i serwisu produkowanych przez to przedsiębiorstwo systemów wentylacyjnych
Autos
jeden z największych dystrybutorów części zamiennych do pojazdów ciężarowych w Polsce; usługi naprawcze, sprzedaż samochodów ciężarowych; przedsiębiorstwo zlokalizowane jest w Parku Przemysłowym (główny magazyn i centrala)
Granit
kamieniarstwo; jedno z największych przedsiębiorstw kamieniarskich w Polsce; ul. Toruńska oraz Park Przemysłowy
Łącznie w wyżej wymienionych przedsiębiorstwach zatrudnionych jest ponad połowa wszystkich pracujących mieszkańców Solca Kujawskiego. Część z nich posiada własną sieć kooperantów na terenie całego województwa, a często również poza nim (przykładowo Autos ma ponad 80 oddziałów poza Solcem Kujawskim na terenie kraju i poza jego granicami).
Park Przemysłowy w Solcu Kujawskim jest wyodrębnionym obszarem na terenie miasta Solec Kujawski o powierzchni 36,3 ha i najprawdopodobniej największą inwestycją gminy ostatnich lat – 29 z 36,3 hektarów obszary tego przeznaczone jest pod inwestycje związane z powstawaniem szeregu małych i średnich przedsiębiorstw dających nowe miejsca pracy. Inwestycja ta współfinansowana jest przez struktury Unii Europejskiej w ramach programów PHARE.
Północnągranicę miasta i gminy stanowi rzeka Wisła będąca drogą wodną o parametrach I klasy żeglowności.
29 kwietnia 2023[21] samorząd wojewódzki uruchomił w ciągu drogi wojewódzkiej nr 249 przeprawę promową obsługiwaną promem Flisak[22] o długości 24 metrów, szerokości 16 m, zanurzeniu 0,7 m, z napędem łopatkowym bocznym zapewnianym przez 2 silniki spalinowe. Prom ma ładowność 15 samochodów po 2,25 t każdy oraz 80 pasażerów (tj. 6 ton), względnie 1 autobus + 2 busy + 6 samochodów[23][24] – łącznie około 39 ton[25]. W 2017 ogłoszono przetarg na realizację przeprawy[26]. Zaoferowany w przetargu koszt jednostki pływającej wynosił 5,9 mln zł, a okres gwarancji – dwa lata[27]. 10 maja 2018 Zarząd Dróg Wojewódzkich w Bydgoszczy i marszałek województwa podpisali umowę z dostawcą statku (Techno Marine z Malborka) i konsorcjum firm drogowych Gotowski, Kormost i Hydro-Ekood, które dokonało rozbudowy drogi wojewódzkiej 249 umożliwiającej dojazd do promu oraz rozbudowy i oświetlenia istniejących, postawionych przez wojsko przyczółków dla jednostki. Łączne koszty inwestycji, szacowane pierwotnie na 18,7 mln zł, w tym 12,8 mln na realizację części drogowej[28], wzrosły ostatecznie do ok. 21 mln zł[29]. Przeprawa miała zostać uruchomiona jesienią 2018[30], a następnie w kwietniu 2019, jednak z uwagi na wydłużenie procedur projektowych ze względu na konieczność uwzględnienia środowiskowych uwarunkowań inwestycji (obszary Natura 2000) umowa na budowę dojazdów i przyczółków promu zawarta już umowa została rozwiązana, a nowy przetarg na realizację inwestycji ogłoszono w 2020[31]. Zamówiony prom dotarł do Solca 22 lipca 2022, jednak uruchomienie połączenia uniemożliwił niski stan wody na Wiśle[29][32].
16 października 2005, w czasie uroczystej sesji Rady Miasta z okazji 680-lecia Solca Kujawskiego, na podstawie uchwały Urzędu Miasta i Gminy Solec Kujawski nr XVII/193/2005 z 26 sierpnia 2005, tytuł honorowego Obywatela Solca Kujawskiego otrzymały następujące osoby:
↑Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2015 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2015, ISSN 1505-5507.brak strony (książka)
↑ abWyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-16].
↑Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 22 listopada 1924 r. o zmianie nazw miasta „Solec” na „Solec Kujawski” Dz. Urz. Min. Spr. Wew. z 31 grudnia 1924 r. nr 2-6, poz. 56.
↑Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 184.
↑Regiony fizycznogeograficzne Polski po zmianach w 2018 r. [online], warmaz.pl, 2018(pol.).
↑ ab750 lat temu Solec na pewno był, „Soleckie Wiadomości z Ratusza”, 202, Urząd Miasta Solec Kujawski, 22 lutego 2013, ISSN 1733-7755.brak strony (czasopismo)
↑750 lat Solca Kujawskiego – Muzeum Solca im. Księcia Przemysła w Solcu Kujawskim [online], www.muzeum.soleckujawski.pl [dostęp 2020-06-12] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-12].
↑Pogrubiono dokumenty, które zachowały się do dzisiaj; oryginały przechowywane są w Archiwum Państwowym w Bydgoszczy, Akta miasta Solca Kujawskiego, sygn. 1D, 2D oraz 3D.
↑Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Archiwum Aleksandra Kwaśniewskiego / Aktualności / Rok 2000 i starsze / Wizyta Prezydenta RP w Solcu Kujawskim [online], www.prezydent.pl [dostęp 2020-06-11].
↑Redakcja, Antoni Nawrocki, burmistrz Solca Kujawskiego nie żyje [online], Gazeta Pomorska, 8 grudnia 2011 [dostęp 2020-06-11].
↑Polskie RadioP.R.PiKPolskie RadioP.R., Nowy tunel w Solcu Kujawskim – Polskie Radio PiK [online], www.radiopik.pl [dostęp 2020-06-11].
↑Redakcja, Tunel w Solcu już czynny [zdjęcia] [online], Gazeta Pomorska, 24 września 2013 [dostęp 2020-06-11].
↑W Solcu Kujawskim otwarto nowy dworzec [zdjęcia] [online], www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2020-06-11](pol.).
↑Andrzej Tyczyno: Niewiarygodne, ale prawdziwe. Prom "Flisak" na Wiśle rozpoczyna kursy. 2023-04-28. [dostęp 2023-04-30].
↑Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2015 r. Stan w dniu 31 XII. [dostęp 2016-02-03].
↑Solec Kujawski w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09](pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-18].
↑Solec Kujawski zyska nowy pomnik. To Strzelec Kurkowy.
↑Pomnik Strzelca Kurkowego odsłonięty w Solcu Kujawskim.
↑Solec Kujawski i okolice – trasy i szlaki turystyczne [online], wirtualneszlaki.pl [dostęp 2019-11-15](pol.).
↑Prom "Flisak" rozpoczął kursy. Rejsy na razie będą próbne
↑Rozpatrywano też nazwy Olender, Santor, Kujawy, Kujawiak, Kopernik, Kujawia, Promyk, Wisłolot, Vistulanka, Szuwarek – zob. Prom Flisak będzie pływał między Solcem a Czarnowem.
↑Wiadomo, od kiedy prom Flisak wreszcie będzie pływał po Wiśle.
↑Łacha na Wiśle w kształcie myszy zakpiła z kujawsko-pomorskiego marszałka. Prom "Flisak" nie ma jak pływać
Bibliografia
Philipp Rudolf, Aus der Geschichte von Schulitz und den umliegenden Dörfern, Historischen Gesellschaft für Posen, Poznań 1936
Philipp Rudolf, Z historii Solca Kujawskiego i okolicznych wsi, z jęz. niem. tł. Alfons Domanowski, Towarzystwo Miłośników Solca Kujawskiego, Solec Kujawski 2003 (ISBN 83-913207-7-4)
Barbara Janiszewska-Mincer, Solec Kujawski. Dzieje miasta i okolic do 1806 roku, Toruń 2001
Wojciech Jóźwiak, Mieszczaństwo Gniewkowa i Solca Kujawskiego do połowy XV wieku, Ziemia Kujawska, t. XV, 2002, s. 15–19
Zeszyty Historyczne Towarzystwa Miłośników Solca Kujawskiego
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona Urzędu Miasta i Gminy Solec Kujawski
53°04′50″N 18°13′20″E/53,080556 18,222222
Solec Kujawski – Przyłubie (pieszy) na trasie: Bydgoszcz – Solec Kujawski, dł: 10,5 km
Solec Kujawski – Przyłubie (im. T. Dolczewskiego, pieszy) na trasie: Solec Kujawski – Przyłubie, dł: 15 km
Wokół Solca Kujawskiego (Martyrologii Sołecczan, szlak pieszy) na trasie: Okolice Solca Kujawskiego, dł: 8 km
Rowerowy szlak “Świadkowie Historii” na trasie: Solec Kujawski – Chrośna – Solec Kujawski, dł: 40 km
