Urodził się i mieszkał w kamienicy nazywanej Piwnicą Gdańską przy ul. Nowomiejskiej 18/20 m. 7 w Warszawie[5]. Zniszczony w 1944 budynek nie został odbudowany po wojnie (na jego miejscu znajduje się zrekonstruowany Barbakan)[6]. W latach 1930–1936 uczęszczał do Publicznej Szkoły Powszechnej nr 3 przy ul. Rybaki 32[7][8]. W 1936 rozpoczął naukę w prywatnym męskim Gimnazjum im. Stefana Żeromskiego Towarzystwa Przyjaciół Polskich Szkół Średnich przy ul. Marszałkowskiej 150[9][10]. Był członkiem 70. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej[11].
Opuścił miasto 7 września 1939, po radiowym apelu Romana Umiastowskiego, i dotarł do Łukowa[12]. Wrócił do Warszawy w październiku 1939[13].
W marcu 1943 złożył przysięgę i został żołnierzem Armii Krajowej. Otrzymał pseudonim „Jupiter”[14]. We wrześniu 1943 rozpoczął naukę w nowo uruchomionej Państwowej Szkole Budownictwa[14]. W czasie powstania warszawskiego był żołnierzem w stopniu starszego strzelca w szeregach 7 pułku piechoty AK „Garłuch”[15]. Najważniejszym zadaniem pułku było opanowanie lotniska na Okęciu[16]. Atak został jednak odwołany. W dniach 1 i 2 sierpnia 1944 część żołnierzy „Garłucha” poległa lub została wzięta do niewoli (w tym 1 sierpnia Henryk Chmielewski)[17], większości udało się jednak wycofać lub rozproszyć po okolicy[18].
Z powodu zniszczenia lewobrzeżnej Warszawy, w 1945 zamieszkał przy ul. Nawrot 8 m. 15 w Łodzi[19]. W marcu 1945 rozpoczął pracę w Centralnym Zarządzie Przemysłu Włókienniczego jako kreślarz w Wydziale Technicznym oraz rozpoczął naukę w drugiej klasie licealnej prywatnego Gimnazjum im. Duczymińskiego[20]. W lipcu 1945 został powołany do wojska[21]. Służył w Toruniu[22].
Karierę graficzną rozpoczął w wojsku, od opieki nad gazetką. Po przejściu do cywila w sierpniu 1947[23] pracował jako rysownik, początkowo w „Świecie Przygód”, następnie w „Świecie Młodych”. W latach 1950–1956 studiował na Akademii Sztuk Plastycznych w Warszawie na Wydziale Grafiki. Był autorem kontynuacji serii komiksowej „Sierżant King z królewskiej konnicy” (1947) oraz komiksów własnego pomysłu „Sadełko i Szczudełko” (1948), „Witek sprytek” (1955–1957) i „Cyrk Bum Tarara” (1957).
Szerzej znany z bardzo popularnej, ukazującej się od 1957, serii komiksów „Tytus, Romek i A’Tomek”, która rozeszła się łącznie w wielomilionowym nakładzie. Przez wiele lat pracował w czasopiśmie „Świat Młodych”, w którym publikował kolejne odcinki. W latach 1989–1990 powstały dwa dziesięciominutowe odcinki serialu animowanego pt. „Narodziny Tytusa” oraz „Edukacja”. Dwanaście lat później na podstawie scenariusza wyłonionego w drodze konkursu powstał pełnometrażowy film animowanyTytus, Romek i A’Tomek wśród złodziei marzeń. Do maja 2010 ukazało się 31 części serii komiksów „Tytus, Romek i A’Tomek” oraz książki W odwiedziny do rodziny. Napisał też autobiografię Urodziłem się w Barbakanie (1999, późniejsze wydanie miało tytuł Tarabanie w Barbakanie) oraz jej kontynuacje, Tytus zlustrowany (2007, późniejsze wydanie pod tytułem Żywot człeka zmałpionego). Jest również autorem ilustracji do książki Barbary TylickiejGenerał Ciupinek. W styczniu 2005 premierę miała gra komputerowa Tytus, Romek i A’Tomek – Armia zbuntowanych robotów[potrzebny przypis]. W 2009 Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczki pocztowe z Tytusem, Romkiem i A’Tomkiem, a także kolekcjonerską kopertę FDC. Pod koniec 2010 wydawnictwo Agora wydało słuchowisko CD na podstawie XIII księgi przygód „Tytusa, Romka i A’Tomka” – „Wyprawa na wyspy nonsensu” – z dołączoną książeczką z rysunkami Papcia Chmiela, a Poczta Polska wydała w wersji limitowanej kalendarz na rok 2011 – 4 pory uśmiechu z ilustracjami narysowanymi m.in. przez Chmielewskiego. W maju 2011 została wydana książka autorstwa Chmielewskiego pt. Witek sprytek i inne opowieści. W 2015 wydawnictwo Egmont wydało grę planszową Tytus, Romek i A’Tomek, a wydawnictwo Prószyński i S-ka – komiks Elemelementarz. W latach 2009–2020 kontynuował serię Tytus, Romek i A’Tomek w postaci dziesięciu albumów historycznych.
Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. Zmarł Henryk Jerzy Chmielewski
Zmarł w nocy z 21 na 22 stycznia 2021 w Warszawie w wieku 97 lat[31][32][33][34][35][36]. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 10 lutego 2021 w Domu Pogrzebowym na Powązkach Wojskowych, po czym ciało Chmielewskiego zostało złożone w grobie rodzinnym na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 18D-6-5)[37][38].
Życie prywatne
Jego ojcem był Józef Chmielewski (1879–1944), a matką Antonina z d. Mikonowicz (1884–1974). Miał dwie siostry: Wacławę (Ogrodowczyk 1910–1997) i Stanisławę (Ostrowską 1912–1975)[39]. Ojciec pracował jako woźny, a następnie kasjer w Banku Dyskontowym[40].
25 marca 2021 roku Rada Miejska w Słubicach jednogłośnie zdecydowała o nazwaniu jednej z ulic w mieście imieniem Papcia Chmiela. To pierwsza tego typu inicjatywa w Polsce, zaś jej pomysłodawcą był dziennikarz Wojciech Obremski[50]. W 2021 na ul. Do Studzienki w Gdańsku powstał mural przedstawiający artystę wraz ze stworzonymi przez niego postaciami Tytusa, Romka i A’Tomka[51]. Mural artysty posiada również Gorzów[52]. W październiku 2022 mural przedstawiający Papcia Chmiela powstał też na ścianie bloku na os. Henryka Sienkiewicza w Łukowie[53]. W Łukowie jest też patronem ulicy[54]. Imieniem Papcia Chmiela zostały nazwane Szkoły Podstawowe: nr 361 na warszawskiej Białołęce oraz nr 214 na warszawskich Bielanach[55]. W setną rocznicę urodzin artysty na ścianie budynku SP nr 361 odsłonięto mural poświęcony Papciowi[56].
W Krakowie (u zbiegu alei Focha i ul. Królowej Jadwigi) powstał skwer imienia Papcia Chmiela[57]. Na skwerze tym 3.06.2023 roku, w 100. rocznicę urodzin Papcia Chmiela została odsłonięta rzeźba wannolotu.
Jest to pomnik w wersji mini. Przedstawia bohaterów komiksu wraz z ich twórcą – Papciem Chmielem. Pełnowymiarowa instalacja przestrzenno-artystyczna, według pomysłodawców pojawić się ma w przyszłości. Do Wannolotu będzie można wsiąść razem z Romkiem i A’Tomkiem, a na odkurzaczu będzie siedział Tytus[58].
Publikacje
Program teatralny, 1984
Plany lekcji (wiele wzorów)
Kolorowanka, cz. I i II, MAW 1984
Urodziłem się w Barbakanie, Prószyński i S-ka 1999 (I tom autobiografii)
Serial animowany, dwa odcinki 1990
Kolorowanka, cz. III, Jaworski 2001
Pocztówka, Jasełka
Pocztówka, WOŚP Gliwice 2000
Kalendarzyk kieszonkowy, WOŚP Gliwice 2000
Tytus kwestarzem WOŚP Gliwice 2000
Malujemy Tytusa, książka do kolorowania, Księgarnia Prawnicza 2002
Tytus, Romek i A’Tomek wśród złodziei marzeń, film 2003
Figurki bohaterów filmu (Tytus, A’Tomek, Romek, prof. T.Alent), KFC 2003
Tramwajolot, model kartonowy do składania, KFC 2003
Kalendarze ścienne, jednokartkowe 2003
Tytus zlustrowany, Młodzieżowy Dom Kultury w Opolu 2006 (II tom autobiografii)
W odwiedziny do rodziny, Księgarnia Prawnicza 2006
Epitafia i mowy pożegnalne Papcia Chmiela, nakład własny 2010
Tarabanie w Barbakanie, Prószyński i S-ka 2013 (zaktualizowana wersja książki Urodziłem się w Barbakanie, I tom autobiografii)
Kubeczki z Tytusem firmy „Dimo” oraz kubki termiczne (Empik)
Żywot człeka zmałpionego, Prószyński i S-ka 2016 (zaktualizowana wersja książki Tytus zlustrowany, II tom autobiografii)
Komiksy
„Książeczkowe”
Księga I – Tytus zostaje harcerzem, wyd. I 1966, Wydawnictwo Harcerskie, wyd. V (na nowo narysowane) 1988, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza
Księga II – Tytus otrzymuje prawko jazdy, wyd. I 1967, Wydawnictwo Harcerskie, wyd. IV (na nowo narysowane) 1990, Prószyński i S-ka
Księga III – Tytus kosmonautą, wyd. I 1968, Wydawnictwo Harcerskie, wyd. IV (na nowo narysowane) 1992, Prószyński i S-ka
Księga IV – Tytus żołnierzem, wyd. I 1969, Wydawnictwo Harcerskie, wyd. IV (w pełni kolorowe) 2001, Prószyński i S-ka
Księga VI – Tytus olimpijczykiem, wyd. I 1971, Wydawnictwo Harcerskie „Horyzonty”, wyd. II (w pełni kolorowe) 2003, Prószyński i S-ka
Księga VII – Tytus poprawia dwójkę z geografii Polski, wyd. I 1972, Wydawnictwo Harcerskie „Horyzonty”, wyd. IV (w pełni kolorowe, rozszerzone) 1990, Prószyński i S-ka
Księga VIII – Tytus zdobywa sprawność astronoma, wyd. I 1973, Wydawnictwo Harcerskie „Horyzonty”
Księga IX – Tytus na dzikim zachodzie, wyd. I 1974, Wydawnictwo Harcerskie „Horyzonty”
Księga X – Ochrona przyrody, wyd. I 1975, Wydawnictwo Harcerskie „Horyzonty”, wyd. II (zmienione i rozszerzone) 1991, Prószyński i S-ka
Księga XI – Ochrona zabytków, 1975, „Świat Młodych”, wyd. I 1977, Wydawnictwo Harcerskie „Horyzonty”, wyd. II (w pełni kolorowe, rozszerzone) 1990, Prószyński i S-ka
Księga XII – Operacja „Bieszczady”, 1976, „Świat Młodych”, wyd. I 1977, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza
Księga XIII – Wyprawa na Wyspy Nonsensu, 1977, „Świat Młodych”, wyd. I 1979, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza
Księga XIV – Nowe metody nauczania, 1978, „Świat Młodych”, wyd. I 1980, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza
Księga XV – Tytus geologiem, 1979, „Świat Młodych”, wyd. I 1982, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza
Księga XVI – Tytus dziennikarzem, 1980, „Świat Młodych”, wyd. I 1982, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza
Księga XVII – Uczłowieczanie Tytusa przez umuzykalnienie, 1983, „Świat Młodych”, wyd. I 1985, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza
Księga XVIII – Tytus plastykiem, 1985, „Świat Młodych”, wyd. I 1987, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza
Księga XIX – Tytus aktorem, wyd. I 1991, Prószyński i S-ka
Księga XX – Druga wyprawa na Wyspy Nonsensu, wyd. I 1992, Prószyński i S-ka
Księga XXI – Tytus entomologiem, wyd. I 1994, Prószyński i S-ka
Księga XXII – Walka z przestępczością, wyd. I 1996, Prószyński i S-ka
Księga XXIII – Tytus tajnym agentem, wyd. I 1997, Prószyński i S-ka
Księga XXIV – Wstąpienie do NATO, wyd. I 1998, Prószyński i S-ka
Księga XXV – Tytus się żeni, wyd. I 2000, Prószyński i S-ka
Księga XXVI – Podróż poślubna Tytusa, wyd. I 2001, Wydawnictwo Jaworski
Księga XXVII – Tytus graficiarzem, wyd. I 2002, Egmont
Księga XXVIII – Tytus internautą, wyd. I 2003, Egmont
Księga XXIX – Tytus piernikarzem, wyd. I 2004, Egmont
Księga XXX – Wyprawa po owoce chichotu, wyd. I 2006, Księgarnia Prawnicza
Księga XXXI – Tytus kibicem, wyd. I 2008, Axel Springer oraz Egmont
Tytus, Romek i A’Tomek jako warszawscy powstańcy 1944 z wyobraźni Papcia Chmiela narysowani, wyd. I 2009, Prószyński i S-ka
Tytus, Romek i A’Tomek w Bitwie Warszawskiej 1920 r., wyd. I 2010, Prószyński i S-ka
Tytus, Romek i A’Tomek w Bitwie Grunwaldzkiej 1410 r., wyd. I 2011. Prószyński i S-ka
Tytus, Romek i A’Tomek w odsieczy wiedeńskiej 1683 roku, wyd. I 2012, Prószyński i S-ka
Tytus, Romek i A’Tomek w wojnie o niepodległość Ameryki, wyd. I 2013, Prószyński i S-ka
Tytus, Romek i A’Tomek jako rycerze Bolesława Krzywoustego, wyd. I 2014, Prószyński i S-ka
Tytus, Romek i A’Tomek poznają historię hymnu Polski, wyd. I 2016, Prószyński i S-ka
Tytus, Romek i A’Tomek obchodzą 100-lecie odzyskania niepodległości, wyd. I 2018, Prószyński i S-ka
Tytus, Romek i A’Tomek na jedwabnym szlaku, wyd. I 2019, Prószyński i S-ka
Tytus, Romek i A’Tomek pomagają księciu Mieszkowi ochrzcić Polskę, wyd. I 2021, Prószyński i S-ka
Księga zero, zbiór najstarszych historii ze Świata Młodych, Egmont 2002
Księga 80-lecia, zbiór starych i nowych historii ze Świata Młodych i innych źródeł 2003
Tytus, Romek i A’Tomek – (8 złotych ksiąg), wyd. I 2002–2008, Prószyński i S-ka
Witek Sprytek i inne opowieści, wyd. I 2011, Ongrys
Elemelementarz, wyd. I 2015, Prószyński i S-ka
Gazetowe, promocyjne itp.
Tytus, Romek i A’Tomek – W kosmosie. Spotkanie z Tytusem, „Świat Młodych” 1957
Tytus, Romek i A’Tomek – Podróż do Australii, „Świat Młodych” 1958
Tytus, Romek i A’Tomek – Na Wyspach Bożego Narodzenia, „Świat Młodych” 1959
Tytus, Romek i A’Tomek – Podróż w czasie, „Świat Młodych” 1960, wyd. albumowe zmienione: Księga VIII
Tytus, Romek i A’Tomek – Różne przygody, „Świat Młodych” 1961
Tytus, Romek i A’Tomek – Na obozie harcerskim, „Świat Młodych” 1962, wyd. albumowe zmienione: Księga I
Tytus, Romek i A’Tomek – Rozalia, „Świat Młodych” 1962, wyd. albumowe zmienione: Księga II
Tytus, Romek i A’Tomek – Podróż poduszkowcem, „Świat Młodych” 1963
Tytus, Romek i A’Tomek – Tytus w redakcji. Zawody Tytusa, „Świat Młodych” 1964
Tytus, Romek i A’Tomek – Wyprawa autokonikiem i wirolotem, „Świat Młodych” 1964
Tytus, Romek i A’Tomek – Spółdzielnia „Odnawianko”, „Świat Młodych” 1965
Tytus, Romek i A’Tomek – Zabawa w wojsko, „Świat Młodych” 1965, wyd. albumowe zmienione: Księga IV
Tytus, Romek i A’Tomek – W kosmosie, „Świat Młodych” 1966, wyd. albumowe zmienione: Księga III
Tytus, Romek i A’Tomek – Jednoplanszowe przygody, „Świat Młodych” 1967
Tytus, Romek i A’Tomek – Wyprawa wannolotem na olimpiadę w Meksyku, „Świat Młodych” 1968
Tytus, Romek i A’Tomek – Tytus w szkole, „Świat Młodych” 1970
Tytus, Romek i A’Tomek – Western, „Świat Młodych” 1970, wyd. albumowe zmienione: Księga IX
Tytus, Romek i A’Tomek – Wyprawa pod głaz babci Straszakowej, „Świat Młodych” 1971
Tytus, Romek i A’Tomek – Mielolotem przez epoki historyczne, „Świat Młodych” 1972
Tytus, Romek i A’Tomek – Wycieczka zimowa. Wyprawa na Wyspy Mrówcze, „Świat Młodych” 1973
Tytus, Romek i A’Tomek – Wyprawa młynkolotem, „Świat Młodych” 1974
Tytus, Romek i A’Tomek – 35 lat „Świata Młodych”, „Świat Młodych” 1984
Tytus, Romek i A’Tomek – W teatrze, „Świat Młodych” 1985
Tytus, Romek i A’Tomek – Historie przedksiążeczkowe, „Super Boom” 1993–1994
↑MagdaM.KwiatkowskaMagdaM., Andrzej Duda pożegnał Papcio Chmiela. Takiego hołdu przed Pałacem nie oddano nikomu [online], jastrzabpost.pl [dostęp 2021-02-11](pol.).
↑Henryk Jerzy Chmielewski [online], nekrologi.wyborcza.pl [dostęp 2021-02-11](pol.).
↑ abcOrder Orła Białego dla Henryka J. Chmielewskiego [online], prezydent.pl [dostęp 2021-02-10].
↑Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 5. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2002, s. 98. ISBN 83-11-09579-5.
↑Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2002, s. 164. ISBN 83-11-10124-8.
↑Michał Wojtczuk, Tomasz Urzykowski: Papcio Chmiel kończy 94 lata. Posłuchajcie jego wspomnień. Gazeta Stoleczna, 7 czerwca 2017. [dostęp 2017-06-19].
↑Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2002, s. 165–166. ISBN 83-11-10124-8.
↑Papcio Chmiel: ożeniłem się z wdową po koledze powstańcu. [dostęp 2021-01-09].
↑Art B. Chmielewski. [dostęp 2014-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (16 listopada 2014)].
↑Monique Lehman [online], Żony Hollywood [dostęp 2017-03-20](pol.).
↑Papcio Chmiel i Jego Podopieczni (opracowanie Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego w Warszawie), strona Muzeum Ziemi Lubuskiej [dostęp 2017-04-15].
↑A. Napiórska, Henryk Jerzy Chmielewski: Najlepsze pomysły wpadały w nocy (zdjęcie), WP Magazyn [dostęp 2017-04-15].
↑Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Ordery i odznaczenia / Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości dla Henryka Chmielewskiego [online], prezydent.pl [dostęp 2019-02-08].
↑NAGRODY „ZASŁUŻONY DLA KOMIKSU POLSKIEGO” NA WARSAW COMIC CON. pl.ign.com, 2019-06-03. [dostęp 2019-07-03]. (pol.).
↑AnnaA.MoyseowiczAnnaA., Papcio Chmiel zyskał swoją pierwszą w Polsce ulicę! I to w Słubicach, „Głos Wielkopolski”, 26 marca 2021.brak strony (czasopismo)
↑Mural upamiętniający Papcia Chmiela powstał przy ulicy Do Studzienki. Stworzył go znany artysta.
↑MagdalenaM.MarszałekMagdalenaM., Papcio Chmiel ma swój mural w Gorzowie! Można go zobaczyć na jednym z Filarów Sztuki [online], Gazeta Lubuska, 16 lutego 2021 [dostęp 2023-02-18](pol.).
↑Papcio Chmiel „zawitał” do Łukowa. Podlasie24.pl. [dostęp 2022-10-17].
↑Łuków upamiętni Papcia Chmiela. Artysta będzie miał swoją ulicę [online], Polskie Radio Lublin, 27 grudnia 2021 [dostęp 2023-02-18](pol.).
↑BIP Warszawa – oficjalny portal stolicy Polski [online], bip.warszawa.pl [dostęp 2023-02-09](pol.).
↑Mural Papcia Chmiela na Białołęce [online], Mieszkaniec, 23 maja 2023 [dostęp 2023-06-07](pol.).
↑AnnaA.PiątkowskaAnnaA., Twórca Tytusa, Romka i A’Tomka ma w Krakowie swój skwer. Wkrótce pojawią się tam także komiksy [online], Kraków Nasze Miasto, 8 lutego 2022 [dostęp 2023-02-18](pol.).
↑Anna Piątkowska: Wannolot - nowy krakowski pomnik. Fani Tytusa de Zoo wiedzą, o co chodzi. krakow.naszemiasto.pl. [dostęp 2024-02-09].
Bibliografia
Henryk Jerzy Chmielewski: Urodziłem się w Barbakanie. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 83-7180-478-4.
Henryk Jerzy Chmielewski: Tarabanie w Barbakanie. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2013. ISBN 978-83-7839-622-2.
Henryk Jerzy Chmielewski: Żywot człeka zmałpionego. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2016. ISBN 978-83-8069-388-3.