Czarownica – osoba[1], w niektórych wierzeniach ludowych kobieta, zajmująca się czarną magią, kojarzona z siłami nieczystymi – często z szatanem. W folklorze pojawiają się także dobre czarownice, które zajmują się białą magią.
W chrześcijańskich wierzeniach ludowych przyjmowano, że zdolność czarowania nabywa się przez podpisanie umowy z szatanem. Wiara w czary występuje w mniejszym lub większym zasięgu we wszystkich religiach pozachrześcijańskich, a jako jeden ze składników na marginesie chrześcijańskich wierzeń ludowych: przekonanie o możliwości czarów i lęk przed nimi są bardziej rozpowszechnione niż ich wykonywanie[2].
Pojęcie „czarostwo” pojawiło się dopiero pod koniec średniowiecza, a skutecznym instrumentem, za sprawą którego wiara w czarostwo i czarownice się rozprzestrzeniła, szczególnie wśród prostego ludu, były kazania. Młot na czarownice upowszechnił wśród elity duchowej i świeckiej pojęcie czarostwa i stereotyp czarownicy – kobiety. Wcześniejsza literatura rzadko wskazywała na kobiety jako szczególnie skłonne do czarów, dopiero ta książka i późniejsze prace uczyniły z tego reguły[3].
Obecnie wyznawcy religii Wicca uważają się za kontynuację „starożytnych” kultów czarownic.
Procesy o czary
W kulturze chrześcijańskiej, czarownika – wiedźmę uważano za osobę złą i znienawidzoną, toteż często o czary lub o przynależność do wiedźm oskarżano nieprzyjaciół, rywali, nielubianych krewnych i powinowatych, ludzi niewygodnych[2].
↑ abS. Zawadzki, H. Zimoń, Czary, [w;] Encyklopedia Katolicka, t. III, pod. red. R. Łukaszyka, L. Bieńkowskiego, F. Gryglewicza, Lublin 1989, s. 768–769.
↑Krzysztof Mikulski, Jacek Wijaczka, Historia powszechna, wiek XVI – XVIII, Warszawa 2012, s. 166–167.
Bibliografia
Zobacz multimedia związane z tematem: Czarownica
Zobacz kolekcję cytatówo czarownicy w Wikicytatach
S. Zawadzki, H. Zimoń, Czary, [w;] Encyklopedia Katolicka, t. III, pod. red. R. Łukaszyka, L. Bieńkowskiego, F. Gryglewicza, Lublin 1989, s. 768–769.
Krzysztof Mikulski, Jacek Wijaczka, Historia powszechna, wiek XVI – XVIII, Warszawa 2012, s. 166–167.
E. Wiśniowski, Czarownic procesy, [w;] Encyklopedia Katolicka, t. III, pod. red. R. Łukaszyka, L. Bieńkowskiego, F. Gryglewicza, Lublin 1989, s. 762–763
Literatura dodatkowa
Anczyk Adam (red.): Czarownice, czarownicy, czary. Obrazy kulturowe, literackie, artystyczne. Kraków: 2020.brak strony w książce
Anczyk Adam, Doroszewska Julia, Hess Karolina (red.): Czarownice. Studia z kulturowej historii fenomenu. Katowice: 2017.brak strony w książce
Bohdan Baranowski: Pożegnanie z diabłem i czarownicą. Łódź: 1965.brak strony w książce
Bohdan Baranowski: Procesy czarownic w Polsce w XVII i XVIII wieku. Łódź: 1952.brak strony w książce (wyd. I w nowej edycji: Wydawnictwo Replika, 2021)
Kurt Baschwitz: Czarownice. Dzieje procesów o czary. Warszawa: 1971.brak strony w książce
Mona Chollet: Czarownice. Niezwyciężona siła kobiet. Kraków: 2019.brak strony w książce
Michał Komar: Czarownice i inni. Kraków: 1980.brak strony w książce
Anna Koprowska-Głowacka: Czarownice z Pomorza i Kujaw. Gdynia: 2010.brak strony w książce (zbiór opowiadań)
Brian Levack: Polowanie na czarownice w Europie wczesnonowożytnej. Wrocław: 1991.brak strony w książce
Jules Michelet: Czarownica. Warszawa: 1961.brak strony w książce
Małgorzata Pilaszek: Procesy o czary w Polsce w wiekach XV–XVIII. Kraków: 2008.brak strony w książce
Bożena Ronowska: Czarownice Himmlera. Z niemieckiej kartoteki procesów o czary. Gdańsk: 2019.brak strony w książce
Jean-Michel Sallmann: Czarownice. Oblubienice szatana. Wrocław: 1994.brak strony w książce
Robert Thurston: Polowania na czarownice. Dzieje prześladowań czarownic w Europie i Ameryce Północnej. Warszawa: 2008.brak strony w książce
Jacek Wijaczka: Procesy o czary w Prusach Książęcych (Brandenburskich) w XVI–XVIII wieku. Toruń: 2007.brak strony w książce
Szymon Wrzesiński: Wspólniczki szatana. Czarownice na ziemiach polskich. Warszawa: Egros, 2006.brak strony w książce
Linki zewnętrzne
Postać czarownicy w kulturze ludowej
Witaj
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
