ResponseEve, a responsive template by SiGa

	Wartość odżywcza
	Bób, mrożony
	(100 g)
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
Witaminy
Makroelementy
Mikroelementy
	Dane liczbowe na podstawie: ; Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Wyka bób
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	wyka
Gatunek	wyka bób
	Nazwa systematyczna
	Vicia faba L.; Sp. Pl. 2: 737. 1753
Synonimy
	Faba bona Medik; Faba vulgaris Minch.;
	Faba bona Medik; Faba vulgaris Minch.;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Wyka bób, bób^[4]^[5]^[6] (Vicia faba L.) – gatunek jednorocznej rośliny z rodziny bobowatych (Fabaceae Lindl.). Obecnie nie występuje już w stanie dzikim i nie jest znane miejsce jego pochodzenia. Jest powszechnie uprawiany jako warzywo^[7]. Ma jedną odmianę – bobik (V. faba var. equina. syn. V. faba var. minor), który różni się smuklejszym pokrojem, nieco wyższą łodygą, dłuższymi liśćmi i mniejszymi (do 20 mm) nasionami (niemal kulistymi) o czerwonym lub brunatnym kolorze.

Morfologia

Korzeń: Palowy, wrzecionowaty, mocno rozgałęziony.
Łodyga: Naga, dęta (w formie rurki), na przekroju czterokanciasta, o wysokości do 100 cm, sinozielona, rozgałęziona jedynie u podstawy, podczas suszenia (podobnie jak reszta rośliny) czernieje.
Liście: Również sinozielone, parzystopierzaste. Listki w 2–3 parach, w kształcie eliptycznym, o ostrym wyrostku końcowym (dolne liście z jedną parą). U nasady duże, sercowate przylistki.
Kwiaty: Motylkowe, o długości do 5 cm, białe o fioletowym żagielku i czarnych plamkach na skrzydełkach. Zazwyczaj zebrane w groniaste kwiatostany (po 2 do 4 kwiatów) wyrastające u nasady liści.
Owoce: Strąki obłe, zwisające, osiągające do 12 cm długości i zawierające 2 do 5 nasion rozdzielonych gąbczastymi przegródkami. Nasiona soczewkowate lub nerkowate, koloru jasnożółtego lub jasnozielonego, ewentualnie brunatne, osiągają 35 mm długości.

Zastosowanie

Roślina jadalna, używana w wielu kuchniach świata^[8]
Odmiana bobik uprawiana jest na paszę^[8].
Historia uprawy:
- bób uprawiany był w basenie Morza Śródziemnego od dawna, prawdopodobnie już w okresie neolitu. Świadczą o tym wykopaliska w Jerychu. Najstarsze jego znaleziska w Starożytnym Egipcie pochodzą z okresu 2500-2300 lat p.n.e.^[9] W Starożytnym Egipcie bób odgrywał rolę kultową. Ponieważ uważany był za "pokarm umarłych", kapłani go nie spożywali; podobnie pitagorejczycy. Pliniusz Starszy pisał, że wśród roślin strączkowych Rzymianie najbardziej cenią bób. Nasiona bobu odnaleziono w ruinach Troi.
- W Chinach reprezentowany jest najwcześniej ze znaleziska z okresu neolitycznej kultury Longshan, ale nie jest to pewne^[10]. Przyjmuje się, że został wprowadzony z Bliskiego Wschodu dużo później, ok. II w. p.n.e.^[11]
W czasach biblijnych, jak podaje to w Biblii prorok Ezechiel, mąki z bobu dodawano do wypieku chleba. Bób był wartościowym pokarmem, umożliwiającym ludziom długie przetrwanie w obleganych twierdzach^[9].
W latach 1910-1913 z siewek bobu wyizolowano aminokwas – lewodopę^[12]. Chociaż początkowo nie przypisywano mu żadnej roli fizjologicznej, związek chemiczny okazał się skutecznym lekiem na chorobę Parkinsona i od roku 1961 jest stosowany w terapii. W organizmie człowieka ulega przekształceniu do dopaminy, której niedobór stwierdza się u osób chorych^[13]. Bób jako naturalne źródło lewodopy może być wykorzystywany w leczeniu choroby Parkinsona^[14].

Zobacz też: fawizm.

Wartość odżywcza

Ilość aminokwasów w 100 g^[15]
Nazwa	Ilość w mg
Izoleucyna	304
Leucyna	536
Lizyna	487
Metionina	48
Cystyna	61
Fenyloalanina	329
Tyrozyna	243
Treonina	256
Tryptofan	73
Walina	341
Arginina	682
Histydyna	182
Alanina	316
Kwas asparaginowy	853
Kwas glutaminowy	1144
Glicyna	316
Prolina	304
Seryna	341

Udział w kulturze

Wymieniony jest w dwóch księgach Biblii: w drugiej Księdze Samuela (17,27-29) i Księdze Ezechiela (4,9). W Biblii Tysiąclecia hebrajskie słowo oznaczające bób w Księdze Samuela zostało błędnie przetłumaczone jako fasola (nie występowała ona w czasach biblijnych w Starym Świecie), w Księdze Ezechiela przetłumaczono je prawidłowo^[9].

Galeria

Liście
Strąk
Kwiaty
Nasiono
Mszyca burakowa (Aphis fabae) na bobie
Rdza bobu (Uromyces fabae)
Bób w kuchni: wegańska sałatka z bobem w Szwecji

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2015-02-13].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2002, s. 185. ISBN 83-85444-83-1.
↑ Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 1113.
↑ Bób/bober. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2015-02-03].
↑ ^a ^b Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
↑ ^a ^b ^c Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
↑ Chang Kwang-chih: Food in Chinese culture: anthropological and historical perspective. New Haven: Yale University Press, 1977, s. 27-28. ISBN 0-300-01938-6.
↑ Lawrence Kaplan: Beans, Peas, and Lentils. W: Kenneth F. Kiple, Kriemhild Coneè Ornelas: The Cambridge world history of food. Cambridge, UK ; New York: Cambridge University Press, 2000, s. 279. ISBN 978-0-521-40216-3.
↑ O. Hornykiewicz. A brief history of levodopa.. „J Neurol”. 257 (Suppl 2), s. S249-52, Nov 2010. DOI: 10.1007/s00415-010-5741-y. PMID: 21080185.
↑ O. Hornykiewicz. L-DOPA: from a biologically inactive amino acid to a successful therapeutic agent.. „Amino Acids”. 23 (1-3), s. 65-70, 2002. DOI: 10.1007/s00726-001-0111-9. PMID: 12373520.
↑ H. Apaydin, S. Ertan, S. Ozekmekçi. Broad bean (Vicia faba)--a natural source of L-dopa--prolongs on periods in patients with Parkinson's disease who have on-off fluctuations.. „Mov Disord”. 15 (1), s. 164-6, Jan 2000. PMID: 10634260.
↑ ^a ^b Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 526. ISBN 978-83-200-5311-1.
↑ Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2015-02-13].

[4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2002, s. 185. ISBN 83-85444-83-1.

[5] Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 1113.

[6] Bób/bober. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

[grin-7] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2015-02-03].

[podbielkowski-8] Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[wlodarczyk-9] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[chang-10] Chang Kwang-chih: Food in Chinese culture: anthropological and historical perspective. New Haven: Yale University Press, 1977, s. 27-28. ISBN 0-300-01938-6.

[kiple-11] Lawrence Kaplan: Beans, Peas, and Lentils. W: Kenneth F. Kiple, Kriemhild Coneè Ornelas: The Cambridge world history of food. Cambridge, UK ; New York: Cambridge University Press, 2000, s. 279. ISBN 978-0-521-40216-3.

[Hornykiewicz-2010-12] O. Hornykiewicz. A brief history of levodopa.. „J Neurol”. 257 (Suppl 2), s. S249-52, Nov 2010. DOI: 10.1007/s00415-010-5741-y. PMID: 21080185.

[Hornykiewicz-2002-13] O. Hornykiewicz. L-DOPA: from a biologically inactive amino acid to a successful therapeutic agent.. „Amino Acids”. 23 (1-3), s. 65-70, 2002. DOI: 10.1007/s00726-001-0111-9. PMID: 12373520.

[Apaydin-2000-14] H. Apaydin, S. Ertan, S. Ozekmekçi. Broad bean (Vicia faba)--a natural source of L-dopa--prolongs on periods in patients with Parkinson's disease who have on-off fluctuations.. „Mov Disord”. 15 (1), s. 164-6, Jan 2000. PMID: 10634260.

[Tab-15] Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 526. ISBN 978-83-200-5311-1.

[IOM-infobox-16] Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

ResponseEve, a responsive template by SiGa

Morfologia

Zastosowanie

Wartość odżywcza

Udział w kulturze

Galeria

Przypisy

Witaj

Źródło

Odsyłacze

Podziel się