Tucz (opas, opasanie) – bardzo intensywne karmienie zwierzęcia przeznaczonego na ubój[1]. Celem tuczu jest przekształcenie podawanych zwierzęciu pasz na mięso i tłuszcz. Tucz różni się w zależności od gatunku zwierzęcia[1].
Słowem tucz określa się trzodę chlewną, a słowem opasbydło i inne przeżuwacze[2] oraz konie. Określenie opas oznacza też utuczone już bydło, np. opasy na sprzedaż. Utuczone świnie określa się natomiast mianem tuczników[3].
Tuczyć można zarówno samce jak i samice, jednak w przypadku samców wiąże się to prawie zawsze z kastracją. Wykastrowany samiec dużo szybciej przybiera na wadze, poza tym jego mięso ma lepszy smak[3]. Poszczególne rodzaje tuczu w przypadku trzody chlewnej można wyróżnić na podstawie tempa przyrostów, celu (pożądanego produktu) oraz rodzaju paszy podawanej zwierzęciu. W tuczu drobiu można również oprzeć podział o sposób podawania paszy – tuczu może być dobrowolny lub przymusowy[2].
Tucz trzody chlewnej
W Polsce obecnie popularny jest tucz zbożowy. Dawniej w żywieniu świń wykorzystywano ziemniaki, serwatkę, kiszonkę z wilgotnego ziarna kukurydzy - CCM oraz odpadki kuchenne[4].
Czynniki decydujące o wynikach tuczu: właściwości genetyczne, żywienie, masa ubojowa, warunki utrzymania, zdrowie świń[4].
Systemy tuczu trzody chlewnej
Tucz drobnotowarowy - prowadzony jest w gospodarstwach indywidualnych. Cechuje się nierentownością i sezonowością[5].
Tucz wielkotowarowy (przemysłowy) - prowadzony jest na masową skalę, charakteryzuje się tzw. zamkniętym cyklem produkcji. Zalety systemu przemysłowego to mały nakład pracy, łatwość zarządzania, rytm produkcyjny równomierny w ciągu całego roku, wykorzystanie potencjału produkcyjnego zwierząt, niski koszt ogólny, wysoki zysk w stosunku do kosztów. Pierwsze fermy tuczu przemysłowego zaczęły powstawać od lat 60 XX w[5].
Włoski system Gi-Gi - nazwa od firmy Gi-Gi która na początku lat 60. zbudowała fermę produkującą 36500 tuczników rocznie w cyklu zamkniętym. Wydajność fermy wynosiła 100 tuczników na dzień[5].
Tucz nakładczy, farmerski, usługowy, kontraktowy jest to system produkcji trzody chlewnej w systemie "tuczarnia pusta – tuczarnia pełna". Ten system produkcji jest coraz popularniejszy w Polsce.
Opłacalność tuczu trzody chlewnej
Minimalne założenia technologiczne opłacalności produkcji trzody chlewnej w Polsce rok 2016[6].
↑ abMała Encyklopedia Rolnicza, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1964, str. 848
↑ abPraca zbiorowa: Zootechniczny słownik encyklopedyczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1965, s. 395, 616–618.
↑ abF. Legacki, M. Krukowski, L. Kryszkiewicz, S. Pieniążek, J. Rydel: Hodowla Zwierząt Tom II. Wyd. Trzecie poprawione i uzupełnione. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1964.Sprawdź autora:1.brak strony w książce
↑ abTeresa.T.Nałęcz-TarwackaTeresa.T., Technologie produkcji zwierzęcej: praca zbiorowa, Warszawa: Hortpress, 1996, ISBN 83-86384-51-4, OCLC 751318968 [dostęp 2019-10-02].brak strony (książka)
↑ abcWieczny i inni, Hodowla zwierząt: podręcznik dla 3-letniego Technikum Rolniczego. Cz. 2. Cz. 3, wyd. 3, Warszawa: Państ. Wydaw. Rolnicze i Leśne, 1986, ISBN 83-09-00517-2, OCLC 835889436 [dostęp 2019-10-02].brak strony (książka)
↑JacekJ.WalczakJacekJ., Współczesne technologie i systemy produkcji trzody chlewnej., INSTYTUT ZOOTECHNIKI PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY, 14 listopada 2016.brak strony (książka)