Teofil Jaśkiewicz
Henryk Wroński, Wiesław Saczyński, Wespazjan Rulikowski
Data i miejsce urodzenia

25 września 1883
Saczyn

Data i miejsce śmierci

24 grudnia 1952
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura

Ważne dzieła

Mistrz Twardowski

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Komandor Orderu Świętego Sawy (Serbia)
Tablica upamiętniająca Teofila Jaśkiewicza na budynku przy ul. Krasińskiego 18 (od strony ul. Jaśkiewicza) w Warszawie
Budynek przy ul. Krasińskiego 18 w Warszawie na Starym Żoliborzu w tak zwanej kolonii artystów w którym mieszkali w różnych okresach, między innymi filozof Teofil Jaśkiewicz, śpiewak operowy Jerzy Kobza-Orłowski, działacz młodzieżowy Konstanty Jagiełło, fotograf Jan Bułhak i polityk Adam Próchnik

Teofil Jaśkiewicz ps. „Henryk Wroński”, „Wiesław Saczyński”, „Wespazjan Rulikowski” (ur. 25 września 1883 w Saczynie[1], zm. 24 grudnia 1952 w Warszawie) – polski filozof-wolnomyśliciel, działacz oświatowy, poeta, publicysta, tłumacz, jeden z założycieli Polskiego Związku Myśli Wolnej.

Życiorys

Urodził się 25 września 1883 w Saczynie, w rodzinie Konstantego i Teresy z Gosławskich. Ukończył szkołę handlową w Kaliszu, a następnie kursy T.K.N. w Warszawie[2]. W 1906 rozpoczął pracę urzędnika, w 1919 przyjęto go do pracy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. W 1920 ochotniczo służył w Wojsku Polskim. W latach 20. i 30. był urzędnikiem - asesorem w MSZ[3], m.in. naczelnikiem wydziału. Od 1927 rozpoczął aktywne uczestnictwo w ruchu wolnomyślicielskim, razem z racjonalistami ze Stowarzyszenia Wolnomyślicieli Polskich założył Polski Związek Myśli Wolnej[4]. Był członkiem prezydium, a od 1928 redaktorem „Wolnomyśliciela Polskiego”[5]. Był to początkowo dwutygodnik, a po pięciu latach zaczął ukazywać się co dziesięć dni. Czasopismo podejmowało wiele antyklerykalnych tematów, ale Teofil Jaśkiewicz uważał się za agnostyka. Rzecznik nurtu liberalno-burżuazyjnego w polskim ruchu wolnomyślicielskim. Popierał ideę kodyfikacji prawa małżeńskiego. Propagował tworzenie w Warszawie szkół i cmentarzy dla osób bezwyznaniowych (świeckich). Głosił szokujące jak na ówczesne czasy idee kremacji zwłok lub oddawania ich na cele naukowe. Publikacje Teofila Jaśkiewicza wzbudzały kontrowersje, tym bardziej w kontekście jego pracy w MSZ[6]. W 1936 władze zlikwidowały Polski Związek Myśli Wolnej[7].

Po II wojnie światowej, w 1945 stworzył Stowarzyszenie Myśli Wolnej w Polsce, był redaktorem czasopisma „Głos Wolnych”. Wstąpił do służby w MSZ Polski Ludowej. Od 1949 w związku z pogarszającym się stanem zdrowia wycofał się z życia publicznego. Spuścizną literacką po Teofilu Jaśkiewiczu jest poezja, trzy utwory dramatyczne i poemat fantastyczny Mistrz Twardowski[8].

Zmarł 24 grudnia 1952[9] w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera H-1-5)[10].

Publikacje książkowe

  • Rozbrzaski (jako Henryk Wroński), Warszawa: Gebethner i Wolff; Kraków: Gebethner i S-ka, 1906.
  • Pobudki: wierszy Henryka Wrońskiego. Serja wtóra (jako Henryk Wroński), Kraków: Gebethner i Wolff, 1910.
  • Z głową wspartą na ręku: wierszy Henryka Wrońskiego serja trzecia (jako Henryk Wroński), Warszawa 1919.
  • O kremacji czyli pogrzebowem spopielaniu zwłok, Warszawa: nakładem Spółdzielni Wydawniczej „Bez Dogmatu”, 1928.
  • Co wolna myśl „burzy”, a co w zamian daje? (jako Henryk Wroński), Warszawa: Wyd. „Wolność”, 1938.

Tłumaczenia

  • Teodor Hartwig, Socjalizm a wolnomyślicielstwo, Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Bez Dogmatu”, 1928.
  • Robert Plöhn, Katechizm wolnomyślicielski ,Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Bez Dogmaru”, 1929.
  • R. G. Ingersoll, Rzym czy rozum : odpowiedź kardynałowi Manningowi, Warszawa: nakładem Stowarzyszenia Myśli Wolnej w Polsce, 1947.

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

  • 5 maja 1960 dotychczasowa ulica Kościerzyńska na Żoliborzu otrzymała nazwę Teofila Jaśkiewicza[13].
  • W latach 60. XX wieku na budynku przy ul. Krasińskiego 18 w Warszawie, w którym mieszkał Teofil Jaśkiewicz, odsłonięto tablicę pamiątkową[14].

Przypisy

  1. Paweł Hertz, Zbiór poetów polskich XIX-wieku Tom 5. Państwowy Instytut Wydawniczy, s.400.
  2. a b Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 350. [dostęp 2021-12-02].
  3. Wiekopomne odkrycie Kat. Aj. Prasowej. „Wolnomyśliciel Polski”, s. 97-101, Nr 4 z 15 lutego 1932. 
  4. Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów, Teofil Jaśkiewicz
  5. Literatura wywrotowa w redakcji „Wolnomyśliciela Polskiego”. „Głos Mazowiecki”, s. 4, Mr 179 z 4 sierpnia 1936. 
  6. Tajemnica Polskiego Radia / Wpływy bezbożników w Polskim Radiu. „Pielgrzym”, s. 1, 2, Nr 16 z 6 lutego 1932. 
  7. Stowarzyszenie Wolnomyślicieli, Historia ruchu wolnomyślicielskiego w Polsce
  8. Patroni żoliborskich ulic, Jaśkiewicz Teofil
  9. Jaśkiewicz Teofil data śmierci 24.12.1952 » Zmarły « www.nekrologi-baza.pl [online] [dostęp 2021-12-02] (pol.).
  10. Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2021-12-02].
  11. M.P. z 1947 r. nr 25, poz. 115 „za gorliwą i wydajną pracę”.
  12. M.P. z 1929 r. nr 41, poz. 80 „za zasługi na polu pracy państwowej”.
  13. Ulice Twojego Miasta | Warszawa | Jaśkiewicza Teofila [online], ulicetwojegomiasta.pl [dostęp 2021-12-02].
  14. Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 151. ISBN 83-912463-4-5.

Bibliografia

  • Polski Słownik Biograficzny t. XI, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964–1965.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się