Pasewalk
Ilustracja
Rynek, St. Marien
Herb
Herb
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Meklemburgia-Pomorze Przednie

Powierzchnia

54,99 km²

Wysokość

15 m n.p.m.

Populacja (2005)
• liczba ludności
• gęstość


12 000[1]
218,22 os./km²

Nr kierunkowy

03973

Kod pocztowy

17309

Tablice rejestracyjne

VG, ANK, GW, PW, SBG, UEM, WLG

Podział miasta

2 dzielnice

Położenie na mapie Meklemburgii-Pomorza Przedniego
Mapa konturowa Meklemburgii-Pomorza Przedniego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Pasewalk”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Pasewalk”
Ziemia53°30′N 14°00′E/53,500000 14,000000
Strona internetowa

Pasewalk – miasto w kraju związkowym Meklemburgia-Pomorze Przednie w Niemczech, w powiecie Vorpommern-Greifswald, siedziba Związku Gmin Uecker-Randow-Tal. Do 3 września 2011 siedziba powiatu Uecker-Randow. Wcześniej, za czasów NRD, miasto znajdowało się w granicach okręgu Neubrandenburg.

Powierzchnia miasta wynosi ok. 54,99 km², zamieszkuje je ok. 12 tys. mieszkańców, natomiast gęstość zaludnienia wynosi 218,22 osoby/km². Kod samochodowy dla miasta i całego byłego powiatu Uecker-Randow to UER.
Pasewalk jest położony nad rzeką Wkrą na południe od Puszczy Wkrzańskiej i oddalony jest o ok. 30 km od granicy z Polską w Lubieszynie. Miasto stanowi węzeł kolejowy na trasie Stralsund-Berlin i Hamburg-Szczecin, ze stacją Pasewalk.

Demografia

Rozwój demograficzny[2][3]

Gospodarka

W mieście rozwinął się przemysł maszynowy, mięsny, młynarski, paszowy oraz materiałów budowlanych[1].

Toponimia

Nazwa miasta pojawia się po raz pierwszy w spisanych około 1150 roku annałach klasztoru Pegau jako Posduwlc, id est urbs Wolfi („Posduwlc, czyli miasto wilka”)[4]. Wywodzi się z języka połabskiego, jednak jej pierwotne znaczenie nie jest jasne: słowo volk może oznaczać zarówno wilka, jak i „miejsce, w którym coś jest przeciągane nad wodą”[4]. W dokumentach średniowiecznych zapisywana była w formie Pozdewolc lub Pozdewolk (1168, 1177, 1178), Posduwolc (1195), Pozdeuuolc (1216), Pozowalc (1239) i Pozewalk (1288, 1319)[4]. Po 1280 roku pierwotne o- zaczyna stopniowo przechodzić w a- (Pazewalck, Pasewalck)[4].

W języku polskim słowiańska nazwa miasta rekonstruowana jest jako Pozdawilk[5].

Historia

Pasewalk ca. 1615
Mühlentor (Brama Młyńska)

Od początków osady do wojny trzydziestoletniej

Legenda głosi, że osadę założyli w VII–VIII wieku dwaj bracia – piraci, którzy znaleźli schronienie w trudno dostępnym miejscu przecięcia Wkry ze starym szlakiem handlowym[6]. Autor annałów klasztoru Pegau, opisując historię rodziny Wiprechta Starszego, donosi o istnieniu grodu Posduwlc w kraju pomorskim (dokument datowany na 1029 rok). Miejsca położenia grodu do dzisiaj nie udało się ustalić. Obok niego istniała osada słowiańska, wtedy już znacząca i zamożna, w której – jak donosi Wiprecht – można było zdobyć „niesłychanie bodatą zdobycz” (praedam incredibilem). Źródła pisane po raz pierwszy nazywają Pasewalk miastem (civitas) w 1276. Pewne jest jednak, że uzyskał on prawa miejskie już wcześniej, przypuszczalnie na początku lat pięćdziesiątych XIII wieku. Pasewalk od początku swego istnienia należał do Pomorza, jednak z uwagi na pograniczne położenie stanowił przedmiot sporów terytorialnych toczonych przez książąt pomorskich z margrabiami brandenburskimi. Nieraz też zmieniała się jego przynależność terytorialna. W 1214 margrabia brandenburski Albrecht II zdobył gród w Pasewalku, już jednak w tym samym roku Waldemar II odbił zajęte margrabiego grody (castra) Szczecin i Pasewalk[7]. W 1250 – na mocy układu z Landin – Barnim I oddał Pasewalk pod panowanie brandenburskie. W 1354 miasto wróciło już na stałe w skład Pomorza. Do wzrostu jego znaczenia przyczyniło się położenie na szlaku handlowym z Magdeburga do Szczecina oraz nad rzeką Wkrą, którą w średniowieczu spławiano towary z Prenzlau do Zalewu Szczecińskiego. W 1272 sprowadzony został do Pasewalku zakon Dominikanów. W lutym 1367 miało miejsce zdarzenie, które zahamowało na wiele lat rozwój Pasewalku: zabity został przez mieszczan i publicznie spalony miejscowy ksiądz Zabel Schünemann, oskarżany przez radę miejską o malwersacje. W odpowiedzi papież obłożył miasto ekskomuniką. W 1373 ekskomunika została cofnięta, w zamian za co miasto zobowiązane zostało do ponoszenia ciężarów w naturze i pieniądzu na rzecz Stolicy Apostolskiej. Od obowiązku tego zwolniło się dopiero w 1532, wraz z przejściem na protestantyzm. W czasie wojny trzydziestoletniej, we wrześniu 1630, miasto zostało spustoszone i prawie całkowicie zniszczone przez wojska cesarskie. Na mocy pokoju westfalskiego włączone zostało w skład Pomorza Szwedzkiego.

XIX wiek

10 listopada 1862 na stację kolejową w Pasewalku wjechał pierwszy pociąg. W 1863 Pasewalk uzyskał stałe połączenia kolejowe z Anklam i Szczecinem.

XX wiek

Miasto bronione w 1945, uległo znacznym zniszczeniom.

Zabytki[8]

Miasto do dziś zachowało duże fragmenty murów (2,5 kilometra), dwie bramy miejskie oraz dwie wieże. Pierwsza brama, Mühlentor, powstała na przełomie XIV i XV wieku i wciąż pełni swoją funkcję. W drugiej, Prenzlauer Tor, znajduje się obecnie informacja miejska oraz niewielkie muzeum. Dwie wieże to Pulverturm (Wieża Prochowa) oraz Kiek in de Mark (Patrz w Marchię - od konieczności zachowywania czujności przed możliwymi najazdami brandenburskimi).

Za najciekawszy zabytek sakralny uważany jest St. Marien Kirche - trzynawowa świątynia gotycka pochodząca z XIV wieku. W mieście znajduje się także kościół pod wezwaniem św. Mikołaja, który najprawdopodobniej powstał w XII wieku. W kolejnych wiekach był wielokrotnie przebudowywany. Najmłodszą pasewalską świątynią jest kościół pw. św. Ottona z Bambergu. Zbudowany w 1885 roku, jest reprezentantem popularnego w końcu XIX w. neogotyku.

Herb

Herbem miasta są 3 głowy Gryfów na granatowym tle, symbolizujące czasy panowania książąt pomorskich z dynastii Gryfitów: Bogusława V, Barnima V i Warcisława V.

Miasta partnerskie

Miastami partnerskimi Pasewalku są:

Znane osoby związane z miastem

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Pasewalk, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-08-04].
  2. Carsten Plötz: Pasewalk 1848-1945. Ein Jahrhundert Stadtgeschichte, s. 112.
  3. G. Kratz: Die Städte der Provinz Pommern: Abriß ihrer Geschichte, zumeist nach Urkunden, Berlin 1865, s. 291.
  4. a b c d Ernst Eichler, Städtenamenbuch der DDR, Leipzig 1988, s. 213-214.
  5. Stanisław Kozierowski: Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej. T. Zeszyt IIA. Poznań: 1937, s. 22.
  6. C. Plötz: Pasewalk 1848-1945 (...), s. 11.
  7. Ex Annalibus Waldemarianis et Vitescolensibus, ediert von Geirg Waitz, in MGH SS 29, Hannover 1892, s. 180.
  8. J. Jednacz, Pasewalk czyli mury i kościoły, „Histmag.org”, 25 września 2009.

Bibliografia

  • Eduard Hellmuth Freyberg: Geschichte der Stadt Pasewalk von der ältesten bis auf die neuste Zeit, Pasewalk 1847.
  • Kurt Haase: Pasewalk als Garnisonstadt, Husum 1982.
  • Friedrich Haut: Pasewalk in der Geschichte, Pasewalk 2004 [1]
  • J. Jednacz, Pasewalk czyli mury i kościoły, „Histmag.org”, 25 września 2009.
  • Carsten Plötz: Pasewalk 1848-1945. Ein Jahrhundert Stadtgeschichte, Verlag Dr. Helmut Maaß, Pasewalk 2005, ISBN 3-938525-01-0.

Linki zewnętrzne

  • J. Jednacz, Pasewalk czyli mury i kościoły, „Histmag.org”, 25 września 2009.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się