Książęta pomorscy – władcy Pomorza od co najmniej XI w.

Biskupstwo w Kołobrzegu utworzone w 1000 w ramach państwa pierwszych Piastów, zostało zniszczone ok. 1007. Państwo piastowskie rozpadło się w latach 30. XI wieku, ale zostało ponownie zjednoczone przez Kazimierza Odnowiciela, który wygrał kilka bitew z Pomorzanami w 1047. Według kroniki Galla Anonima panowanie nad Pomorzem stracił król Bolesław Śmiały.

Pierwszym pisanym śladem władców pomorskich jest wzmianka z 1046 o księciu Siemomyśle (Zemuzil dux Bomeranorum). Kronika Galla Anonima (napisana w 1113) wspomina kilku książąt pomorskich: Świętobora, Gniewomira i nienazwanego księcia obleganego w Kołobrzegu.

W wyniku trzech kampanii wojskowych w 1116, 1119 i 1121 całe Pomorze zostało opanowane przez polskiego księcia Bolesława Krzywoustego i podzielone na cztery części: Pomorze Gdańskie z Gdańskiem znalazło się pod bezpośrednią kontrolą Polski, w której książę Bolesław ustanowił swojego namiestnika; Pomorze Środkowe ze Słupskiem i Sławnem stało się polskim lennem rządzonym przez księcia Racibora, a Pomorze Zachodnie z Kamieniem, Kołobrzegiem i Białogardem polskim lennem rządzonym przez księcia Warcisława. Szczecin i Wolin były półniezależnymi republikami miejskimi podległymi władzy księcia polskiego.

Polscy namiestnicy Pomorza Wschodniego przekształcili się stopniowo w częściowo niezależnych książąt, którzy rządzili do 1294. W różnych okresach podlegali Polsce i Danii. Księstwo było okresowo podzielone na dzielnice ze stolicami w Gdańsku, Białogardzie, Świeciu, Lubiszewie i Tczewie.

Warcisław I, książę Pomorza Zachodniego, został protoplastą dynastii Gryfitów rządzącej księstwem do 1637. Książętom udało się zebrać różne terytoria po obu stronach Odry i dlatego w różnych okresach byli wasalami Polski oraz Cesarstwa Rzymskiego. Księstwo było okresowo podzielone na dzielnice ze stolicami w Szczecinie, Wołogoszczy, Bardzie, Darłowie, Dyminie, Słupsku i Stargardzie.

Rugia (Rana) została podbita przez Duńczyków w 1168, a lokalny władca Jaromar I dał początek dynastii książąt rugijskich, rządzącej księstwem jako wasale królów duńskich do 1325. Potem księstwo rugijskie przypadło dynastii zachodniopomorskiej.

Pierwsi władcy pomorscy

Pojawiły się hipotezy, że władcami Pomorza mogli być też:

Księstwo pomorskie (Pomorze Wschodnie lub gdańskie)

 Osobny artykuł: Władcy Pomorza Gdańskiego.

Księstwo pomorskie (Pomorze Zachodnie) (dynastia Gryfitów)

Biskupstwo kamieńskie (Koszalin, Kołobrzeg)

 Osobny artykuł: Biskupi kamieńscy.

Niezależne państwo biskupie utworzone w 1163 r. na ziemi koszalińsko-kołobrzeskiej.

Biskupi katoliccy:

Biskupi protestanccy:

Od 1648 w składzie Brandenburgii, której władcy (od 1701 królowie pruscy) nosili tytuł książąt pomorskich do 1918.

Księstwo rugijskie/rańskie (1162–1478)

Dynastia rugijska

1168–1325 księstwo wasalne królów Danii

Dynastia Gryfitów

Od 1325 do książąt (zachodnio)pomorskich jako księstwo wołogosko-rugijskie, albo rugijsko-bardowskie

od 1478 w składzie ks. pomorskiego.

Bibliografia

Opracowania

  • Bądkowski L., Samp W., Poczet książąt Pomorza Gdańskiego, Gdańsk 1974.
  • Boras Z., Książęta Pomorza Zachodniego, Poznań 1969, 1978, 1996.
  • Bruski K., Lokalne elity rycerstwa na Pomorzu Gdańskim w okresie panowania zakonu krzyżackiego, Gdańsk 2002.
  • Kopicki E., Tabele dynastyczne, Wykazy panujących, [w:] Katalog podstawowych monet i banknotów Polski oraz ziem z historycznie z Polską związanych, T. IX, cz. I.
  • Kozłowski K., Podralski J., Poczet książąt Pomorza Zachodniego, KAW, Szczecin 1985.
  • Labuda G. (red.), Historia Pomorza, T. I-IV, Poznań-Toruń 1969–2003.
  • Myślenicki W., Pomorscy sprzymierzeńcy Jagiellończyków, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1979.
  • Rymar E., Krewni i powinowaci książąt pomorskich w źródłach średniowiecznych (XII-początek XVI w.), „ Materiały Zachodniopomorskie”, vol. XXXI.
  • Spors J., Podziały administracyjne Pomorza Gdańskiego i Sławieńsko-Słupskiego od XII do początków XIV w., Słupsk 1983.
  • Ślaski K., Podziały terytorialne Pomorza w XII-XIII w., Poznań 1960.
  • Śliwiński B., Poczet książąt gdańskich, Gdańsk 1997.

Opracowania online

  • Machura Z., O księżnych i książętach znanych z historii miasta Słupska; publikacja wydana z okazji X Jubileuszowego Jarmarku Gryfitów, Słupsk 2008.

Linki zewnętrzne

  • Poczet Gryfitów

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się