Leksykologia – dyscyplina językoznawcza badająca słownictwo języka w stanie współczesnym i jego ewolucję na przestrzeni wieków[1]. Wymieniana jest w zestawieniu z leksykografią, dla której stanowi naukę pomocniczą[2]. Do kwestii leksykologicznych należą przede wszystkim: problematyka słowa jako podstawowej jednostki leksykalnej (leksemu[2]), związek między znaczeniem a pojęciem i stosunek między znaczeniem leksykalnym a gramatycznym. Leksykologia zajmuje się badaniem zarówno pojedynczych słów, jak i zasobu słownego języka jako całości. Bada słowa z perspektywy ich znaczenia, miejsca w systemie słownikowym, pochodzenia, właściwości gramatycznych, sfer zastosowania i cech stylistycznych[1]. Jednym z podstawowych odłamów nauki o słowie jest semantyka, która bada semantyczny aspekt słowa[1].

Słownictwo to nie tylko zespół słów (jednostek leksykalnych), ale także system oparty na związkach zależnościowych. Leksykologia bada zależności systemowe występujące w ramach leksyki. Leksykologia może być skierowana na przynajmniej trzy kierunki badawcze: grupowanie leksemów pod względem ich relacji z realiami pozajęzykowymi, wyodrębnianie pól semantycznych i pojęciowych, badanie zjawisk historyczno-semantycznych na gruncie jednego lub wielu języków. Przy badaniu stosunków systemowych słów w ramach leksyki można np. stwierdzić, że słowa (monosemantyczne i polisemantyczne) pozostają ze sobą w stosunkach homonimicznych i antonimicznych, a także fakt, że pewne starsze słowa wyszły z powszechnego obiegu albo zmieniły swoje znaczenia lub cechy stylistyczne. Badaniem leksyki z perspektywy jej pochodzenia, sposobu formowania i rozwoju zajmuje się leksykologia historyczna, odróżniająca się swoim celem od etymologii, która tworzy część leksykologii historycznej i zajmuje się pochodzeniem słów[1].

Przedmiotem zainteresowań leksykologii są takie zjawiska jak[2]:

  • synonimia – wyrażanie podobnych znaczeń za pomocą różnych leksemów (synonimia dotyczy także jednostek słowotwórczych i innych);
  • homonimia – relacja między leksemami o identycznym brzmieniu, ale różnych znaczeniach;
  • polisemia – różność odcieni znaczeniowych w ramach jednego leksemu;
  • hiponimia – semantyczna podrzędność jednego leksemu względem drugiego; odwrotne zjawisko to hiperonimia;
  • antonimia – relacja między przeciwnymi znaczeniami.

Znani leksykolodzy

  • zagraniczni:
    • Damaso Alonso
    • Jost Trier
    • Jurij D. Apresjan

Przypisy

Bibliografia


Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się