Antonim (z gr. anti „naprzeciw”, onoma „imię, wyraz, tytuł”[1]) – termin oznaczający przeciwieństwo, odwrotność znaczeniową wyrazu; antonimy to określenia przeciwstawne[2]. Dyscyplina zajmująca się m.in. antonimami to leksykologia[3].
Przykłady antonimów:
- ciepło – zimno,
- gruby – chudy,
- syty – głodny.
Termin „antonim” również ma swój antonim – jest nim „synonim”.
Rodzaje antonimów
Antonimy właściwe
Antonimy właściwe podlegają stopniowaniu np.:
- młody – stary, młodszy – starszy;
- mądry – głupi, mądrzejszy – głupszy.
Nie oznaczają niezależnych przeciwstawnych jakości, lecz służą jako leksykalny środek wyrażania stopniowania, np.:
- wysoki – niższy – najniższy,
- młody – starszy – najstarszy.
Antonimy komplementarne
Antonimy komplementarne to pary wyrazów, w których zaprzeczenie jednego powoduje stwierdzenie drugiego, np.:
- On jest żonaty – On nie jest kawalerem.
Konwersje
Do antonimów zalicza się też tzw. konwersje, czyli pary wyrazowe typu:
- kupić – sprzedać,
- nauczyciel – uczeń
- ożenić się – wyjść za mąż.
Przypisy
- ↑ Władysław Kopaliński: antonimia; antonimy. [w:] Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [on-line]. slownik-online.pl. [dostęp 2012-07-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-02)].
- ↑ Słownik terminologiczny informacji naukowej, MariaM. Dembowska, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1979, s. 25 .
- ↑ Jarmila Panevová, Eva Hajičová, Petr Sgall: Úvod do teoretické a počítačové lingvistiky. I. svazek, Teoretická lingvistika. Wyd. 1. Praga: Karolinum, 2002, s. 24. ISBN 80-246-0470-1. OCLC 53262536. (cz.).
