 Janina Broniewska (1945) | |
| Data i miejsce urodzenia |
5 sierpnia 1904 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 lutego 1981 |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Ważne dzieła | |
| |
| Odznaczenia | |
 
| |
Janina Broniewska z domu Kunig, pseudonim „Bronisława Janowska”, „Roman Jasiński” (ur. 5 sierpnia 1904 w Kaliszu, zm. 17 lutego 1981 w Warszawie[1]) – polska pisarka, autorka powieści dla dzieci i młodzieży, publicystka, pedagog; major Wojska Polskiego.
Pochodziła z rodziny o niemieckich korzeniach (matka – Jadwiga Gejer, akuszerka; ojciec Hugo Oskar Kunig, ślusarz). Naukę przerwała z powodów ekonomicznych na początku ósmej klasy gimnazjum i wyjechała z Kalisza do Warszawy, gdzie w latach 1924–1926 uczęszczała do Szkoły Zdobniczej przy Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej oraz pracowała jako położna. W tym czasie była członkinią Wolnego Harcerstwa.
Jesienią 1933 wraz z mężem Władysławem Broniewskim i sublokatorami aresztowana w związku z podejrzeniem o działalność komunistyczną. Wypuszczona po jednym dniu wobec braku dowodów. Aresztowanie spowodowało zwolnienie jej z pracy w szkole podstawowej[2].
W latach 1934–1937 była redaktorem „Płomyka”, a w latach 1944–1946 redaktorem naczelnym „Polski Zbrojnej”.
Po 17 września 1939 znalazła się na terenach okupowanych przez ZSRR i wstąpiła do Związku Radzieckich Pisarzy Białorusi[3].
W czasie II wojny światowej była działaczką Związku Patriotów Polskich i korespondentem wojennym przy 1 Warszawskiej Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Była autorem wzoru orła – Polskich Siły Zbrojnych w ZSRR tzw. wzór 43[4]. Wzorowała się na wizerunku orła z sarkofagu Władysława Hermana znajdującego się w katedrze w Płocku[5]. W założeniach nawiązywał on do tradycji piastowskich, lecz nie miał tarczy amazonek ani korony[a]. 31 grudnia 1944 została posłanką do Krajowej Rady Narodowej. Została zgłoszona przez Związek Patriotów Polskich, ale formalnie pozostała bezpartyjna.
W okresie stalinizmu jako jedna z prominentnych postaci Związku Literatów Polskich, pełniła tam funkcję sekretarza POP PZPR. Była propagatorką socrealizmu, mającą wielki wpływ na życie kulturalne ówczesnej Polski[6]. Pełniła również funkcję wiceprezesa Rady Naczelnej ZBoWiD.
Pochowana z honorami 24 lutego 1981 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera 2B-13-12)[7]. W pogrzebie wzięli udział m.in. członek Biura Politycznego KC PZPR gen. dyw. Mieczysław Moczar, wiceministrowie obrony narodowej gen. broni Józef Urbanowicz i gen. dyw. Józef Baryła oraz prezes ZG TPPR Stanisław Wroński. Mowę pogrzebową wygłosił prezes ZG ZBoWiD Włodzimierz Sokorski[8].
Janina była córką Jadwigi z d. Gejer i Hugona Oskara Kuniga (1878–1941), Niemca (jego rodzice pochodzili z Ostrowa Wielkopolskiego), który w latach 30. zamieszkał w Przedborzu, gdzie w okresie niemieckiej okupacji został komisarzem miasta (Stadtkommissar) i organizował getto dla ludności żydowskiej, następnie aresztowany przez Niemców i wywieziony do obozu Auschwitz, gdzie zmarł[9]. Matka Janiny rozeszła się z mężem jeszcze w latach dwudziestych i wyszła po raz drugi za mąż za Gustawa Weissenburga, który jako ojczym wychowywał Janinę[10].
W 1926 Janina Kunig poślubiła w Kaliszu poetę Władysława Broniewskiego, z którym miała córkę Joannę, zwaną „Anką” (1929–1954). Małżeństwo rozpadło się w 1938 (oficjalny rozwód nastąpił w 1946 r.)[11].
Od czasów II wojny światowej jej bliską przyjaciółką była Wanda Wasilewska[12].
Wśród przyznanych jej wyróżnień znajdowały się między innymi[8]:
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
