Jack Nicholson
Ilustracja
Jack Nicholson (2001)
Imię i nazwisko

John Joseph Nicholson

Data i miejsce urodzenia

22 kwietnia 1937
Neptune City

Zawód

aktor, reżyser, scenarzysta, producent filmowy

Współmałżonek

Sandra Knight
(1962–1968; rozwód)

Lata aktywności

1956–2010

Jack Nicholson, właśc. John Joseph Nicholson (ur. 22 kwietnia 1937 w Neptune City) – amerykański aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmowy.

Jest jednym z najsławniejszych i najczęściej nagradzanych aktorów w historii kina[1], znanym zarówno z ról postaci komiksowych, romantycznych głównych bohaterów, antybohaterów, jak i złoczyńców. W wielu swoich filmach grał „wiecznego outsidera, sardonicznego włóczęgę”, zbuntowanego przeciwko strukturze społecznej[2]. Postacie grane przez niego często cechuje ekscentryczny, neurotyczny bądź psychopatyczny charakter[3].

Do najsławniejszych filmów z Nicholsonem w roli głównej należą: Swobodny jeździec (1969), Chinatown (1974), Lot nad kukułczym gniazdem (1975), Lśnienie (1980), Czułe słówka (1983), Honor Prizzich (1985), Batman (1989), Dwóch Jake’ów (1990; jest także reżyserem filmu), Ludzie honoru (1992), Lepiej być nie może (1997), Schmidt (2002), Dwóch gniewnych ludzi (2003), Lepiej późno niż później (2003), Infitracja (2006).

Trzykrotny laureat Oscara (obok Waltera Brennana oraz Daniela Day-Lewisa najczęściej nagradzany aktor Oscarem): dwukrotnie dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za rolę w filmach: Lot nad kukułczym gniazdem (1975) i Lepiej być nie może (1997) oraz dla najlepszego aktora drugoplanowego za rolę w filmie pt. Czułe słówka (1983), a także był także nominowany do Oscara za role w filmach pt. Swobodny jeździec (1969), Pięć łatwych utworów (1970), Ostatnie zadanie (1973), Chinatown (1974), Czerwoni (1981), Honor Prizzich (1985), Chwasty (1987), Ludzie honoru (1992), Schmidt (2002) – łącznie był nominowany 12-krotnie, dzięki czemu jest najczęściej nominowanym aktorem płci męskiej w historii tych nagród, a także jedynym obok Michaela Caine'a aktorem nominowanym do Oscara w każdej dekadzie od lat 60. do lat 2000. Jest także laureatem m.in.: 6 Złotych Globów, Kennedy Center Honor w 2001 roku. W 1994 roku otrzymał nagrodę American Film Institute za całokształt twórczości, co czyni go jednym z najmłodszych aktorów wyróżnionych tą nagrodą.

Jack Nicholson odrzucił wiele proponowanych mu ról, był wśród nich Michael Corleone (Ojciec chrzestny, 1972), tytułowy Egzorcysta (1973), Roy Neary w filmie Bliskie spotkania trzeciego stopnia (1977), Kaligula w filmie filmie o tym samym tytule (1979), kapitan Willard w Czasie apokalipsy (1979), tytułowy Harry Angel (1987), Paul Sheldon w Misery (1990), Hannibal Lecter w Milczeniu owiec (1991), czy Nixon w filmie o tym samym tytule (1995).

Dzieciństwo

Jack Nicholson urodził się i dorastał w Neptune City w stanie New Jersey[4][5][1][6][7]. Matka Nicholsona June Frances Nicholson(inne języki) (1918–1963) była tancerką pochodzenia irlandzkiego, angielskiego, niemieckiego i walijskiego[8], występującą pod pseudonimem June Nilson[9][10]. Nicholson identyfikował się jako Irlandczyk, porównując się do dramaturga Eugene’a O’Neilla, którego grał w filmie pt. Czerwoni (1981):

Nie mówię, że jestem tak ciemny jak on… ale jestem pisarzem, jestem Irlandczykiem, miałem problemy z moją rodziną[10].

W 1936 roku matka poślubiła włosko-amerykańskiego showmana Donalda Furcillo (1909–1997), występującego pod pseudonimem Donald Rose, jednak potem zdała sobie sprawę, że on jest już żonaty[5][10][11]. Według biografa Patricka McGilligana w książce pt. Życie Jacka, to urodzony na Łotwie Eddie King (pierwotnie Edgar A. Kirschfeld) – menedżer jego matki mógłby być jego biologicznym ojcem, a nie Donald Furcillo[12]. Według innych źródeł, matka nie była pewna tożsamości ojca[9]. Rodzice matki: John Nicholson – fryzjer w domu towarowym i malarz znaków oraz Ethel May Nicholson – fryzjerka, malarka olejna i właścicielka salonu kosmetycznego[13], zgodzili się na wychowanie dziecka jako własne, bez ujawniania jego prawdziwego pochodzenia, tym samym Jack Nicholson swoją matkę uważał za swoją siostrę[1][14]. W 1974 roku Nicholson dowiedział się od badaczy tygodnika Time prawdy o swojej rodzinie[15]. Matka Nicholsona zmarła w 1963 roku, a babka w 1970 roku. Dowiedziawszy się o tym, Nicholson powiedział, że było to „dość dramatyczne wydarzenie, ale nie było to coś, co nazwałbym traumatycznym… Byłem całkiem dobrze uformowany psychicznie”[14].

Wychowywał się w wierze rzymskokatolickiej swojej matki[16]. Przed rozpoczęciem szkoły średniej jego rodzina przeprowadziła się do mieszkania w Spring Lake(inne języki) w stanie New Jersey[5], gdzie jego babcia założyła swój salon kosmetyczny w obszernym bliźniaku przy 505 Mercer Avenue. Uczęszczał do pobliskiego Manasquan High School(inne języki), w którym był znany jako „Nick” oraz w 1954 roku został wybrany „Klasowym klaunem”[4]. Jego imieniem został nazwany teatr oraz nagroda teatralna przyznawana w tej szkole. W 2004 roku uczestniczył w swoim 50-letnim zjeździe licealnym w towarzystwie swojej ciotki, Lorraine[4].

Był wielkim fanem komiksów, w tym serii o Batmanie[17]. Zapalony kinoman, w liceum pracował jako pomocnik kierownika kina.

Służba wojskowa

Jack Nicholson w 1957 roku wstąpił do California Air National Guard(inne języki)[18], a po ukończeniu podstawowego szkolenia w bazie Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych w Lackland Air Force Base[19], wykonywał weekendowe ćwiczenia oraz dwutygodniowe szkolenie jako strażak przydzielony do jednostki z siedzibą na lotnisku Van Nuys Airport(inne języki)[19]. Podczas kryzysu berlińskiego w 1961 roku został powołany na kilkumiesięczną przedłużoną służbę czynną i został zwolniony pod koniec poboru w 1962 roku[19][18].

Kariera

Początki kariery

Jack Nicholson jako Wilbur Force w filmie pt. Sklepik z horrorami (1960).

Jack Nicholson w 1950 roku po raz pierwszy przyjechał do Kalifornii w celu odwiedzin do matki, którą wówczas uważał za swoją siostrę. W 1954 roku po raz pierwszy przybył do Hollywood. W 1956 roku został zatrudniony jako pracownik biurowy dla animatorów: Williama Hanny i Josepha Barbery w studiu kreskówek MGM. Zaproponowano mu więc pracę animatora, ale odmówił, powołując się na chęć zostania aktorem[19]. 24 stycznia 1999 roku, odbierając Nagrodę im. Cecila B. DeMille’a podczas 56. ceremonii wręczenia Złotych Globów przypomniał, swój pierwszy dzień pracy aktora (5 maja 1955 roku w serialu western pt. Tales of Wells Fargo, a także uważał liczbę „5” za szczęśliwą (koszulkę z takim numerem nosił jego idol z dzieciństwa, baseballista Joe DiMaggio[20]). W 1957 roku uczył się aktorstwa w grupie o Players Ring Theatre, po czym znalazł małe role występując na scenie i w telewizyjnych operach mydlanych[2].

W 1958 roku zaliczył debiut w filmie – niskobudżetowym dramacie młodzieżowym pt. The Cry Baby Killer(inne języki), grając rolę tytułową – Jimmy’ego Wallace'a. Przez następną dekadę Nicholson często współpracował z producentem filmu Rogerem Cormanem, w tym w komedii grozy pt. Sklepik z horrorami (1960) – wcielił się w rolę masochistycznego pacjenta dentysty i przedsiębiorcy pogrzebowego Wilbura Force’a, w filmie pt. Kruk (1963) – wcielił się w rolę syna czarodzieja – Rexforda Bedlo, w filmie pt. Strach (1963) – wcielił się w rolę francuskiego oficera Andre Duvaliera uwiedzionego przez złego ducha oraz w filmie pt. Masakra w dniu Świętego Walentego (1967) – wcielił się w rolę Gino.

Wkrótce rozpoczął współpracę z reżyserem – Montem Hellmanem w westernach pt. Niesłusznie oskarżeni (1966) i W poszukiwaniu zemsty (1966)[21], które początkowo nie cieszyły się zainteresowaniem wśród amerykańskich dystrybutorów filmowych, jednak odniosły kultowy sukces w obiegu artystycznym we Francji i były później sprzedawane do telewizji. Nicholson pojawił się także w dwóch odcinkach sitcomu pt. The Andy Griffith Show(inne języki). Zagrał także zbuntowanego kierowcę wyścigowego w filmie pt. Pętla (1960).

Nicholson z powodu braku sukcesów w karierze aktorskiej, postanowił się zająć pisaniem scenariuszy oraz reżyserią. Jako scenarzysta zadebiutował w 1963 roku w filmie pt. Wyspa Grzmotu, jednak pierwszy sukces w tej odniósł w dramacie pt. Podróż (1967) w reżyserii Rogera Cormana, w którym główne role odegrali: Bruce Dern, Peter Fonda, Dennis Hopper. Po przeczytaniu scenariusza Peter Fonda był pod ogromnym wrażeniem jego umiejętności pisania scenariuszy oraz uważał, że może to być świetny film, jednak był rozczarowany tokiem akcji filmu i obwiniał montaż, który przekształcił go w „przewidywalny” film i nie krył publicznie wściekłości z tego powodu[22]. Nicholson był także współautorem scenariusza filmu pt. Głowa (1968), którego napisał wraz z Bobem Rafelsonem. W filmie wystąpił zespół The Monkees, który jest także autorem ścieżki dźwiękowej filmu.

Rozgłos Nicholsonowi w karierze aktorskiej przyniosła rola prawnika George’a Hansona, borykającego się z alkoholowym problemem, w filmie drogi pt. Swobodny jeździec (1969), za którą był nominowany do Oscara, BAFTA i Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego[23]. Film kosztował tylko 400 000 dolarów i stał się hitem, przynosząc 40 000 000 dolarów[24]. Według biografa Johna Parkera, ta rola umieściła Nicholsona wśród „antybohaterów”, takich jak Humphrey Bogart i James Cagney, jednocześnie promując go na „bohatera numer jeden w ruchu kontrkulturowym”[24]. Początkowo tę rolę miał zagrać Rip Torn, jednak po kłótni z reżyserem – Dennisem Hopperem, zrezygnował z tej roli[25]. W wywiadach Nicholson przyznał później, jak ważna była dla niego rola w tym filmie:

W pierwszych filmach, przed Easy Riderem, widziałem tylko tego zdesperowanego młodego aktora, który próbował wyskoczyć z ekranu i stworzyć karierę filmową[26].

Pod wrażeniem roli Nicholsona w filmie pt. Swobodny jeździec był reżyser Stanley Kubrick, który obsadził Nicholsona w roli Napoleona Bonapartego w filmie o jego życiu, jednak pomimo produkcji filmu, projekt z powodu zmiany właściciela MGM i innych kwestii, zakończył się fiaskiem[27].

Lata 70.

Jack Nicholson wraz z Michelle Phillips podczas gali wręczenia Złotych Globów 1971, 1971.

Nicholson w 1970 roku w filmie pt. Pięć łatwych utworów wcielił się w rolę Roberta Eroicy Dupea – pracownika platformy wiertniczej, grając u boku Karen Black, która grała Rayette Dipesto – kelnerkę i zarazem dziewczynę głównego bohatera.

Podczas wywiadu na temat filmu, Karen Black zauważyła, że postać Nicholsona w filmie była bardzo stonowana i bardzo różniła się od jego prawdziwej osobowości. Mówiła, że scena restauracyjna była częściowo improwizowana przez Nicholsona i nie pasowała do charakteru głównego bohatera, który nie przejmowałby się na tyle, by kłócić się z kelnerką[28].

Myślę, że Jack naprawdę ma niewiele wspólnego z Bobbym. Myślę, że Bobby zrezygnował z szukania miłości. Ale Jack nie, jest bardzo zainteresowany miłością, odkrywaniem rzeczy. Jack jest bardzo ciekawym, żywym człowiekiem Zawsze gotowy na nowy pomysł[29].

Sam Nicholson powiedział to samo, mówiąc dziennikarzowi:

Lubię słuchać wszystkich. To dla mnie jest eliksirem życia[30].

W krótkim czasie film stał się hitem kinowym, czyniąc Nicholsona głównym bohaterem i "nowym amerykańskim antybohaterem", według Dennisa McDougala(inne języki)[5]. Krytycy filmowi zaczęli stawiać Nicholsona w jednym rzędzie z Marlonem Brando i Jamesem Deanem.

W 1973 roku w komediodramacie wyreżyserowanym przez Hala Ashby’ego pt. Ostatnie zadanie wcielił się w rolę marynarza Billy’ego Buddusky’ego, za którą otrzymał Złotą Palmę dla najlepszego aktora na 26. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes[31], a także nominacje do Oscara i Nagrody BAFTA dla najlepszego aktora pierwszoplanowego oraz Złotego Globu dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym.

W 1974 roku w thrillerze wyreżyserowanym przez Romana Polańskiego pt. Chinatown, grając u boku Faye Dunaway i Johna Hustona oraz Romana Polańskiego w roli epizodycznej, wcielił się w rolę detektywa Jake'a Gittesa, za którą otrzymał Złotego Globa dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym[32], a także kolejną nominację do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego. Roger Ebert opisał postać Nicholsona jako ostrego, groźnego i agresywnego bohatera, który wiedział „jak przeskoczyć”, tak jak to zrobił w filmie pt. Lot nad kukułczym gniazdem (1975). To właśnie ta przewaga sprawiła, że film pt. Chinatown nie stał się typowym filmem kryminalnym[33]. Roger Ebert zwracał również uwagę na znaczenie tej roli dla kariery Nicholsona, widząc w niej poważne przejście od filmów eksploatacyjnych z poprzedniej dekady, twierdząc:

Jake Gittes wszedł w buty Humphreya Bogarta. Jako człowiek atrakcyjny dla publiczności, ponieważ sugeruje zarówno wygodę, jak i niebezpieczeństwo… Począwszy od Gittesa, Nicholson stworzył postać człowieka, który widział to wszystko i wciąż był zdolny do niegodziwego rozbawienia[34].

Nicholson od długich lat przyjaźni się z Romanem Polańskim (wspierał go po morderstwie w 1969 roku jego żony Sharon Tate przez członków „Rodziny” – sekty kierowanej przez Charlesa Mansona; Nicholson robił przerwy w pracy w celu uczestnictwa w procesie członków sekty)[5][18][35].

Jack Nicholson po nominacji Oscarów 1976 za rolę w filmie pt. Lot nad kukułczym gniazdem (1975).

W 1975 roku w nagrodzonym Oscarem za najlepszy film komediodramacie wyreżyserowanym przez Miloša Formana pt. Lot nad kukułczym gniazdem na podstawie powieści Kena Keseya, wcielił się w rolę pacjenta szpitala psychiatrycznego Randle’a Patricka McMurphy’ego, za którą dostał wiele nagród, w tym: Oscara i Nagrody BAFTA dla najlepszego aktora pierwszoplanowego oraz Złotego Globa dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym[36]. W tym samym roku w dramacie wyreżyserowanym przez Michelangelo Antonioniego Zawód: Reporter, grając u boku Marii Schneider, wcielił się w rolę dziennikarza Davida Locke’a, który podczas pracy w Afryce Północnej postanawia zrezygnować z zawodu i zniknąć, przyjmując nową ukrytą tożsamość.

W 1976 roku wcielił się w rolę Brimmera w adaptacji filmowej Francisa Scotta Fitzgeralda w filmie pt. Ostatni z wielkich, a także w tym samym roku wcielił się w rolę mniej sympatycznego Toma Logana w westernie wyreżyserowanym przez Arthura Penna pt. Przełomy Missouri, specjalnie po to, by pracować z Marlonem Brando, którego podziwiał. W młodości, pracując jako asystent kierownika w teatrze, ok. 40 razy oglądał film kryminalny pt. Na nabrzeżach (1954)[37], a także stwierdził:

Jestem częścią pierwszego pokolenia, które ubóstwiało Marlona Brando[38]. Marlon Brando wywarł na mnie silny wpływ. Dzisiaj ludziom, których nie było, trudno jest zdać sobie sprawę z wpływu, jaki Brando wywarł na publiczność. ... Zawsze był patronem aktorów[39].

W 1977 roku Roman Polański został aresztowany w domu Nicholsona za stosunek seksualny z 13-letnią wówczas Samanthą Geimer(inne języki), która pozowała dla niego podczas sesji zdjęciowej dla magazynu przy basenie. W momencie incydentu Nicholson był poza miastem, kręcąc film, ale jego ówczesna dziewczyna aktorka Anjelica Huston, wpadła bez zapowiedzi w celu odebrania kilku rzeczy. Wtedy Roman Polański wyszedł wraz z nastolatką, przedstawił ją aktorce i rozmawiali o przebywających w pobliżu dwóch dużych psach Nicholsona. Anjelica Huston przypomniała sobie, że Samantha Geimer(inne języki) miała na sobie obcasy na platformie i wydawały się dość wysokie dla niej[35]. Po kilku minutach rozmowy Roman Polański spakował swój sprzęt fotograficzny i Anjelica Huston zobaczyła, jak odjeżdżają swoim samochodem. Następnego dnia, po aresztowaniu Romana Polańskiego, powiedziała policji, że „nie była świadkiem niczego złego” i nigdy nie widziała ich razem w innym pokoju[35].

W 1978 roku wyreżyserował oraz zagrał główną rolę, Henry’ego Lloyda Moona w westernie pt. Idąc na południe.

Lata 80.

Eksponat National Wax Museum w Dublinie. Przedstawia Jacka Nicholsona w roli Jokera.

W 1980 roku w horrorze wyreżyserowanym przez Stanleya Kubricka pt. Lśnienie na podstawie powieści Stephena Kinga wcielił się w rolę szaleńca Jacka Torrance’a (Szykując się do tej roli, kręcił scenę wraz z Stanleyem Kubrickiem 36 razy[40]). Nicholson był pierwszym wyborem Stanleya Kubricka, choć Stephen King był innego zdania. Jednak ostatecznie Stanley Kubrick ostatecznie postawił na Nicholsona, porównując go do gwiazd Złotej Ery Hollywood: Jimmy’ego Cagneya, Spencera Tracy’ego[41].

Stanley Kubrick określał pracę Nicholsona następująco:

Jego praca jest zawsze ciekawa, wyraźnie przemyślana i ma w sobie czynnik X, magię. Jack szczególnie nadaje się do ról, które wymagają inteligencji. Jest inteligentnym i piśmiennym człowiekiem, a takie działania są prawie niemożliwe. W Lśnieniu wierzysz, że jest pisarzem, nieudanym lub innym[41].

Natomiast Nicholson ocenił Stanleya Kubricka następująco:

Stanley jest wymagający. Zrobi scenę pięćdziesiąt razy i musisz być dobry, żeby to zrobić[42].

W 1981 roku grał w dwóch filmach pt. Listonosz zawsze dzwoni dwa razy (reż. Bob Rafelson, rola włóczęgi Franka Chambersa) i Czerwoni (reż. Warren Beatty, rola dramaturga Eugene’a O’Neilla – nominacja do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego[43]).

W 1982 roku w filmie wyreżyserowanym przez Tony’ego Richardsona pt. Na granicy, wcielił się w rolę agenta imigracyjnego Charliego Smitha oraz grał wraz z Warrenem Oatesem, który w tym filmie wcielił się w rolę skorumpowanego funkcjonariusza granicznego[44].

Podczas pracy na planie filmu Tony Richardson chciał, aby Nicholson grał swoją rolę mniej ekspresywnie niż we wcześniejszych rolach. Chciał, żeby nosił odblaskowe okulary przeciwsłoneczne, aby zobrazować to, co nosili patrolujący[19]. Tak wspominał pracę Nicholsona na planie:

Jest taki, jakie były gwiazdy lat 30. i 40. Może przyjść na plan i dostarczyć, bez zamieszania, bez długiego chodzenia po nim. "Czego chcesz? Dobrze." I po prostu robi to od razu. A potem, jeśli chcesz, żeby zrobił to w inny sposób przy następnym ujęciu, może się do tego przystosować[19].

W 1983 roku w filmie wyreżyserowanym przez Jamesa L. Brooksa pt. Czułe słówka, w którym grał u boku Shirley MacLaine i Debry Winger, wcielił się w postać emerytowanego astronauty Garretta Breedlove'a, za którą zdobył swojego drugiego Oscara, tym razem dla najlepszego aktora drugoplanowego. Patrick McGilligan twierdził, że była to jedna z najbardziej złożonych i niezapomnianych ról odegranych przez Nicholsona. Wraz z Shirley MacLaine odegrał wiele scen na różne sposoby, nieustannie testując i wprowadzając poprawki oraz to, że ich wspólne sceny dały filmowi "pogodny punkt widzenia", a także opisał Nicholsona jako "unoszącego się jak motyl"[19].

Następnie grał w filmach, takich jak: Honor Prizzich (1985 – nominacja do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego[45]), Zgaga (1986) oraz w 1987 roku w filmach: Czarownice z Eastwick, Telepasja i Chwasty – nominacja do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego[46].

Reżyser Honoru Prizzich John Huston, tak ocenił aktorstwo Nicholsona:

On po prostu oświetla książkę. Zaimponował mi jedną sceną po drugiej; film składa się głównie z pierwszych ujęć z nim[47].

W 1989 roku w filmie wyreżyserowanym przez Tima Burtona pt. Batman wcielił się w rolę psychotycznego złoczyńcy Jokera / Jacka Napiera, za którą otrzymał nominację do Złotego Globu dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu, Nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej dla najlepszego aktora drugoplanowego i Nagrody Saturna w kategorii najlepszy aktor. Film stał się międzynarodowym hitem, a dzięki lukratywnej umowie otrzymał procent od kasy brutto szacowanej na 60 do 90 000 000 dolarów amerykańskich[48]. Nicholson nie krył dumy ze swojej roli, twierdząc:

Uważałem to za dzieło pop-artu[30].

Lata 90.

W 1992 roku w dramacie wyreżyserowanym przez Roba Reinera pt. Ludzie honoru wcielił się w rolę porywczego pułkownika Nathana Jessupa, próbującego tuszować przed wymiarem sprawiedliwości występujące w amerykańskiej armii zjawisko fali, grając u boku Toma Cruise’a i Demi Moore. Za tę rolę otrzymał nominację do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego[49][50]. Jedna z recenzji opisuje jego rolę jako "zaczarowaną", dodając, że przedstawiał "istotę kwintesencji wojskowej mentalności"[51]. Zdaniem krytyka filmowego Davida Thomsona, rola Nicholsona "płonęła i ryknęła"[52].

Reżyser filmu Rob Reiner wspominał wpływ doświadczenia zawodowego Nicholsona na innych aktorów podczas prób:

Miałem szczęście, że miałem Jacka Nicholsona. On wie, co robi, i za każdym razem przychodzi grać, w pełni występ! A to, co mówi wielu innym aktorom, to: "Ooooo, lepiej zabiorę się do mojej gry, ponieważ ten facet przychodzi grać! Więc nie mogę się powstrzymać; muszę do niego podejść. On nadaje ton."[53].

W 1992 roku zagrał także role w filmach pt. Kłopoty z facetami (rola Harry’ego Blissa) i Hoffa (rola Jimmy’ego Hoffy), za które był nominowany do Złotej Maliny (nagrody dla najgorszego aktora), ale za rolę Jimmy’ego Hoffy otrzymał także nominację do Złotych Globów dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym 1993[54][55].

W 1996 roku ponownie współpracował z Timem Burtonem, tym razem przy filmie pt. Marsjanie atakują!, w którym wcielił się w podwójną rolę: prezydenta Stanów Zjednoczonych Jamesa Dale’a oraz dewelopera z Las Vegas Art Landa. Scenariusz zabicia postaci Nicholsona nie podobał się kierownictwu Warner Bros. Pictures, w związku z czym Tim Burton wykreował dwie postacie, które obie zginęły tragicznie.

Zdaniem krytyka filmowego Davida Thomsona film został strasznie zaniedbany, ponieważ Nicholson wcielił się w jedną ze swoich najlepszych postaci ekranowych, kogoś, kto jest "warczącym, tępym, inteligentnym, szlachetnym, łobuzem – wszystkie części Jacka"[52].

W 1997 roku w komedii romantycznej wyreżyserowanej przez Jamesa L. Brooksa pt. Lepiej być nie może (trzeci film reżysera z udziałem Nicholsona) wcielił się w rolę Melvina Udalla – zabawnego, podłego powieściopisarza z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi[56], za którą otrzymał swojego trzeciego Oscarem dla najlepszego aktora pierwszoplanowego. Później Nicholson powiedział:

Jestem aktorem metody studio. Więc miałam skłonność do przedstawiania pewnego rodzaju klinicznego obrazu tego zaburzenia[57].

Helen Hunt za rolę w tym filmie również została nagrodzona Oscarem dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej (grała Carol Connelly – samotną matkę z Manhattanu, gdzie pracowała jako kelnerka w restauracji, która wdała się w przyjaźń z miłością i nienawiścią z Udallem). Film odniósł ogromny sukces finansowy (314 000 000 dolarów amerykańskich), co uczyniło ten film drugim (po Batmanie) najbardziej dochodowym filmem z udziałem Nicholsona[39].

Nicholson przyznał, że początkowo nie lubił grać roli mężczyzny w średnim wieku u boku znacznie młodszej Helen Hunt, widząc w tym klisz filmowy, twierdząc: "Ale Helen rozbroiła to na pierwszym spotkaniu" oraz twierdził, że "przestał o tym myśleć". Dobrze się dogadywali podczas kręcenia filmu, natomiast Helen Hunt powiedziała, że Nicholson "traktował mnie jak królową", i natychmiast znaleźli ze sobą nic porozumienia, twierdząc:

To nawet nie było to, co powiedzieliśmy. To była po prostu jakaś częstotliwość, do której oboje mogliśmy się dostroić, która była bardzo, bardzo kompatybilna[56].

Krytyk filmowy Jack Mathews(inne języki) z gazety Newsday opisał Nicholsona jako "w rzadkiej formie", dodając, że "jest to jeden z tych występów, które uświadamiają, jak dobrze bawi się aktor"[56]. Scenarzysta Andrew Horton opisuje ich relacje na ekranie jako "ogień i lód, olej i woda – pozornie kompletne przeciwieństwa"[58].

Ostatnie lata

Jack Nicholson (2002).

W 2001 roku Nicholson otrzymał Nagrodę Stanisławskiego (1. edycja nagrody) podczas 23. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Moskwie za "zdobywanie wyżyn aktorstwa i wierności"[59].

W 2002 roku w filmie wyreżyserowanym przez Alexandra Payne’a pt. Schmidt wcielił się w tytułową rolę, Warrena Schmidta – emerytowanego aktuariusza z Omahy w stanie Nebraska, który kwestionuje własne życie po śmierci żony. Ta rola przyniosła mu nominację do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego 2003. W 2003 roku w filmie pt. Dwóch gniewnych ludzi wcielił się w rolę Buddy’ego Rydella, agresywnego terapeuty przydzielonego do pomocy przesadnie pacyfistycznemu Dave’owi Buznikowi (Adam Sandler), natomiast w filmie pt. Lepiej późno niż później zagrał Harry’ego Sanborna – starzejącego się playboya, rozkochującego się w matce (Diane Keaton) swojej dziewczyny (Amanda Peet). Pod koniec 2006 roku powrócił do roli czarnego charakteru w nagrodzonym Oscarem filmie wyreżyserowanym przez Martina Scorsese pt. Infiltracja (remake hongkońskiego filmu pt. Infernal Affairs: Piekielna gra, 2002, reż. Andrew Lau(inne języki)), w którym wcielił się w postać Franka Costello – szefa Boston Irish Mob, wzorowanego na mordercy i szefa grupy przestępczejWhiteyu Bulgerze, który w tym czasie wciąż uciekał przed wymiarem sprawiedliwości, grając u boku Matta Damona i Leonarda DiCaprio. Ta rola przyniosła Nicholsonowi uznanie krytyków na całym świecie, a także różne nagrody i nominacje, w tym nominację do Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego.

W 2007 roku wraz z Morganem Freemanem w filmie pt. Choć goni nas czas wcielili się w rolę odpowiednio Edwarda Cole'a i Cartera Chambersa – umierających mężczyzn, spełniających swoje cele przed śmiercią[60]. Przygotowując się do tej roli, Nicholson odwiedził szpital w Los Angeles, by zobaczyć, jak chorzy na raka ludzie radzili sobie ze swoimi chorobami.

W 2010 roku zagrał drugoplanową rolę w filmie pt. Skąd wiesz? w reżyserii Jamesa L. Brooksa – reżysera filmów, takich jak m.in.: Czułe słówka, Telepasja, Lepiej być nie może. Wcielił się w tym filmie rolę Charlesa Madisona, którą początkowo miał zagrać Bill Murray[61]. Była to zarazem ostatnia rola Nicholsona w karierze aktorskiej. W następnych latach donoszono, iż Nicholson wycofał się z aktorstwa w wyniku utraty pamięci[62]. We wrześniu 2013 roku w artykule czasopisma „Vanity Fair” Nicholson wyznał, że nie uważa się za emeryta, a jedynie, że jest teraz mniej skłonny do „bycia tam już”[63].

15 lutego 2015 roku wystąpił w roli prezentera w odcinku specjalnym programu pt. Saturday Night Live z okazji 40. rocznicy jego istnienia[64]. Po śmierci boksera Muhammada Aliego, 3 czerwca 2016 roku pojawił się w programie HBO pt. The Fight Game z Jimem Lampleyem, w którym udzielił ekskluzywnego wywiadu dotyczącego przyjaźni z nim[65]. W 2017 roku podano informację, że zagra w anglojęycznym remake'u niemiecko-austriackiego filmu pt. Toni Erdmann u boku Kristen Wiig, pierwszym filmie Nicholsona od występu w filmie pt. Skąd wiesz? w 2010 roku[66], jednak ostatecznie projekt został porzucony przez całą ekipę filmu[67].

W październiku 2019 roku wraz z wejściem do kin sequela(inne języki) filmu pt. Lśnienie, Doktor Sen w reżyserii Mike’a Flanagana, który potwierdził emeryturę filmową Nicholsona, któremu proponował rolę w filmie. Mike Flanagan ujawnił, że w 2018 roku proponował mu udział w filmie pt. Player One, jednak Nicholson również odmówił z powodu przejścia na emeryturę[68]. Z wyniku śmierci jego postaci w LśnieniuJacka Torrance’a, zaproponowano mu epizodyczną rolę innej postaci (tzw. cameo), tak jak Danny’emu Lloydowi, który w filmie Lśnienie grał syna głównego bohatera, Danny’ego Torrance’a, jednak nie przyjął tej propozycji, życząc zarówno ekipie filmu wszystkiego najlepszego[69].

Filmografia

 Osobny artykuł: Filmografia Jacka Nicholsona.

Nagrody

W 2013 roku Nicholson wraz z pierwszą damą Stanów ZjednoczonychMichelle Obamą podczas 85. ceremonii wręczenia Oscarów wręczył Oscara za najlepszy filmOperacja Argo. Po raz 8. dokonał tego zaszczytu (wcześniej dokonał tego w 1972, 1977, 1978, 1990, 1993, 2006, 2007 roku). Obecnie Nicholson jest aktywnym członkiem Akademii Filmowej.

Życie prywatne

Związki i dzieci

Jack Nicholson jest także znany z powodu bogatego życia miłosnego, dzięki czemu znalazł się na liście "Top 10 Living Legends of Sex" czasopisma „Maxim[70]. Ma sześcioro dzieci z pięciu różnych związków, jednak ożenił się tylko raz[71].

Jedyny swój ślub wziął 17 czerwca 1962 roku wraz z aktorką Sandrą Knight(inne języki), którą w 1963 roku grał w filmie pt. Strach. Para w 1966 roku ogłosiła separację[72], a 8 sierpnia 1968 roku się rozwiodła. Z Sandrą ma córkę Jennifer (ur. 13 września 1963), która z małżeństwa z Markiem Norfleetem (1997–2003) ma dwóch synów: Seana (ur. 1997) oraz Duke'a Norfleeta – aktora działającego pod pseudonimem Duke Nicholson[73].

W 1970 roku poznał aktorkę Susan Anspach(inne języki), z którą w tym samym roku grał w filmie pt. Pięć łatwych utworów. 26 września 1970 roku urodziła syna Caleba Jamesa i twierdziła, że jego ojcem jest Nicholson[74]. Jednak automatycznie adoptowany przez jej ówczesnego męża, Marka Goddarda(inne języki)[75]. W 1984 roku Nicholson stwierdził, iż nie jest pewny swojego ojcostwa do Caleba[76], jednak w 1996 roku Caleb stwierdził, że Nicholson uznał go za swojego syna[77]. W latach 1988–1994 wspomagał Caleba finansowo, by ten mógł rozpocząć naukę w college’u. 19 marca 1998 roku w wywiadzie dla magazynu „Rolling Stone” publicznie uznał Caleba za swojego syna i stwierdził, że "teraz pięknie się dogadują"[78]. W 2018 roku w nekrologu Susan Anspach, umieszczonym w dzienniku The New York Times nazwano Caleba "jej synem, którego ojcem jest Jack Nicholson"[79].

W latach 1971–1972 był w związku z piosenkarką Michelle Phillips, która była żoną jego najlepszego przyjaciela Dennisa Hoppera[80]. Para oczekiwała dziecka, jednak Michelle Phillips poroniła[81].

W latach 1973–1990 był w związku z aktorką Anjelicą Huston. W międzyczasie spotykał się z Jill St. John[82], która grała pierwszą dziewczynę Jamesa Bonda oraz z duńską modelką Winnie Hollman(inne języki), z którą ma córkę Honey Hollman (ur. 1981), do której Nicholson nigdy się nie przyznał[83].

Para rozstała się w 1990 roku, gdy Nicholson dowiedział się, iż zostanie ojcem dziecka aktorki i kelnerki – Rebekki Broussard(inne języki), z którą był związany w latach 1989–1994. Mają córkę Lorraine (ur. 16 kwietnia 1990) oraz syna Raya (ur. 20 lutego 1992)[84][83][85].

Para rozstała się w 1994 roku, a później w tym samym roku kelnerka Jeannine Gourin urodziła córkę Tessę, której ojcem miał być Nicholson, który nigdy publicznie nie przyznał się do dziecka[86][87].

W latach 1999–2004 spotykał się z aktorką Lara Flynn Boyle. Para pierwszy raz się rozstała w 2000 roku, po czym wróciła do siebie, a w 2004 roku para rozstała się ostatecznie[88]. Następnie spotykał się z supermodelką Kate Moss[89]. W 2006 roku umawiał się z o 47 lat młodszą od siebie aktorką Paz de la Huertą[90].

Nicholson stwierdził, że dzieci „dają twojemu życiu rezonans, którego nie może mieć bez nich… Jako ojciec jestem tam cały czas. Daję bezwarunkową miłość”[30]. Jednak ubolewał również, że nie widział regularnie swojej najstarszej córki Jennifer, ponieważ skupiał się na karierze filmowej[91].

Krytyk filmowy David Thomson powiedział o Nicholsonie:

Nicholson to hollywoodzka gwiazda, która jest prawie jak postać z jakiejś powieści naszych czasów. Jest też najbardziej ukochaną z gwiazd – nawet jego ogromne bogactwo, lekkomyślne starzenie się i publiczne katastrofy jego życia prywatnego nie mogą tego umniejszyć… Bo wciąż jest kamieniem probierczym, kimś, kogo cenimy za sposób, w jaki nam pomaga zobaczyć siebie[52].

Problemy z prawem

8 lutego 1994 roku Robert Blank złożył skargę przeciwko Nicholsonowi, twierdząc, że zbliżył się do jego Mercedesa-Benza, gdy został zatrzymany na czerwonym świetle w dzielnicy Los AngelesNorth Hollywood. Po tym, jak został oskarżony o zatrzymanie go w ruchu, Nicholson użył kija golfowego w celu rozwalenia dachu i przedniej szyby samochodu Roberta Blanka, co jeden ze świadków zdarzenia to potwierdził, w związku z czym Nicholsonowi postawiono zarzuty o napaść i wandalizm. Opłaty zostały wycofane po tym, jak Nicholson przeprosił Roberta Blanka, a obydwaj osiągnęli nieujawnioną ugodę, która obejmowała zgłoszony czek na 500 000 dolarów amerykańskich dla Roberta Blanka od Nicholsona[92].

W 1996 roku przeciwko Nicholsonowi wytoczono dwa pozwy sądowe: o zerwanie implantów piersi u kobiety oraz napaści na kobietę o imieniu Catherine Shaheen, której miał obiecać 1000 dolarów amerykańskich za seks, kiedy upomniała się o pieniądze. Catherine Shaheen, mimo otrzymania ugody w wysokości 40 000 dolarów amerykańskich stwierdziła, że to nie wystarczy, aby pokryć zadane jej obrażenia, w tym uraz mózgu, który, jak stwierdziła, "w rzeczywistości ją zabił"[93].

Przyjaźń

Nicholson przez kilka lat mieszkał obok Marlona Brando na ulicy Mulholland Drive w dzielnicy Los Angeles, Beverly Hills. W pobliżu mieszkał również Warren Beatty, dzięki czemu ulica była nazywana "Bad Boy Drive". Po śmierci Marlona Brando w 2004 roku kupił jego bungalow za 6 100 100 dolarów amerykańskich z zamiarem jego rozbiórki. Stwierdził, że zdecydował się na taki krok z szacunku dla spuścizny zmarłego aktora, ponieważ renowacja „opuszczonego” budynku, który był nękany przez pleśń, stała się zbyt kosztowna.

Przyjaźń Nicholsona z pisarzem-dziennikarzem, Hunterem S. Thompsonem została opisana w jego autobiografii pt. Kingdom of Fear. Po śmierci Huntera S. Thompsona w 2005 roku, Nicholson wraz z innymi aktorami: Johnem Cusackiem, Johnnym Deppem i Seanem Pennem wziął udział w prywatnym nabożeństwie żałobnym w stanie Kolorado[94].

Nicholson był także bliskim przyjacielem Roberta Evansaproducenta m.in. Chinatown. Po tym jak stracił dom Woodland w wyniku napadu narkotykowego w latach 80., Nicholson wraz z przyjaciółmi kupił dom, a potem oddał go Robertowi Evansowi[95].

Hobby

Nicholson jest wielkim fanem występującego w lidze MLB New York Yankees oraz występującego w lidze NBA Los Angeles Lakers, na którego mecze domowe od 1970 roku posiada karnety, natomiast przez ostatnie lata siedzi tuż przy placu gry na obiektach domowych obu klubów. Jeśli tylko nie jest na planie filmowym, zawsze jest obecny na meczach. Czasem wdał się w kłótnie z sędziami oraz zawodnikami drużyn przeciwnych, a 11 maja 2003 roku podczas meczu półfinałowego Konferencji Zachodniej fazy play-off ligi NBA, w którym Los Angeles Lakers grało u siebie z San Antonio Spurs (99:95), wszedł na plac gry i krzyczał na sędziego, w wyniku czego groziło mu wyrzucenie z tego meczu, jednak ostatecznie pozostał na meczu do końca[96][97].

Jest miłośnikiem sztuki XX wieku oraz sztuki współczesnej. Kolekcjonuje obrazy Tamary Łempickiej[98], Henriego Matisse'a, Andy’ego Warhola oraz Jacka Vettriano[99]. W 1995 roku artysta Edward Ruscha stwierdził, że Nicholson ma "jedną z najlepszych kolekcji na świecie"[100].

Poglądy polityczne

Nicholson określił siebie jako „dożywotniego irlandzkiego demokratę”, chociaż wspomniał, że popiera każdego prezydenta[101]. Chociaż osobiście jest przeciwny aborcji, jest za wyborem, twierdząc:

Jestem za wyborem, ale jestem przeciw aborcji, ponieważ sam jestem nieślubnym dzieckiem, a przyjęcie innego stanowiska byłoby hipokryzją. Byłbym martwy. Nie istniałbym.

Powiedział również, że „nie ma nic poza całkowitym podziwem, wdzięcznością i szacunkiem dla siły kobiet, które podjęły decyzję, którą podjęły w moim indywidualnym przypadku”.

W 2020 roku poparł kandydata Berniego Sandersa w wyborach prezydenckich w Stanach Zjednoczonych[102].

Poglądy religijne

W 1992 roku w wywiadzie dla czasopisma „Vanity Fair” wyznał:

Teraz nie wierzę w Boga. Nadal mogę wzbudzić zazdrość wobec kogoś, kto ma wiarę. Widzę, jak może to być głęboko kojące doświadczenie[103].

Przypisy

  1. a b c Jack Nicholson Biography. jack-nicholson.info. [dostęp 2015-07-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-09)]. (ang.).
  2. a b Ephraim Katz: The Film Encyclopedia. HarperCollins, 2012, s. 1079–1080.
  3. David Gritten (2015-09-05): Jack Nicholson: he's as good as they get. „The Daily Telegraph”. [dostęp 2015-07-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-09)]. (ang.).
  4. a b c INTERVIEW / Great film, Jack, now let's talk about you: Jack Nicholson [data dostępu: 1993-02-23] (ang.)
  5. a b c d e Dennis McDougal: Five Easy Decades: How Jack Nicholson Became the Biggest Movie Star in Modern Times. Hoboken: John Wiley & Sons, 2007. ISBN 978-0-471-72246-5.
  6. Jack Nicholson, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  7. Jack Nicholson w bazie FamilySearch.org (ang.)
  8. Jack Nicholson – What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
  9. a b On His Own Terms. cigaraficionado.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-31)]. [data dostępu: 2010-03-31] (ang.)
  10. a b c Dennis McDougal: Five Easy Decades: How Jack Nicholson Became the Biggest Movie Star in Modern Times. Hoboken: John Wiley & Sons, 2008, s. 229.
  11. June and Don's Certificate of Marriage (ang.)
  12. Dennis McDougal: Five Easy Decades: How Jack Nicholson Became the Biggest Movie Star in Modern Times. Hoboken: John Wiley & Sons, 2008, s. 8, 278.
  13. Jack Nicholson w bazie FilmReference.com (ang.)
  14. a b Jack Nicholson w bazie Biography.com (ang.)
  15. The Great Seducer: Jack Nicholson. „Rolling Stone”, 1984-03-29. 
  16. Interview With Jack Nicholson. parade.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-09)]. [data dostępu: 2007-02-16] (ang.)
  17. Paula Apanowicz, Jack Nicholson – buntownik z uśmiechem za milion dolarów [online], Historia filmu, stare kino – OldCamera.pl [dostęp 2018-07-10] (pol.).
  18. a b c Calum Cumming: Jack Nicholson. Bloomington: Author House, 2014, s. 18. ISBN 978-1-4918-9225-1.
  19. a b c d e f g Patrick McGilligan: Jack's Life: A Biography of Jack Nicholson. W. W. Norton & Company, 1996, s. 126, 219. ISBN 978-0-393-31378-9.
  20. Jack Nicholson Receives Cecil B Demille Award – Golden Globes 1999 [data dostępu: 2011-01-29] (ang.)
  21. Jack Nicholson. Rotten Tomatoes. [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
  22. Lawrence Linderman. Wywiad z Peterem Fondą. „Playboy”, wrzesień 1970. 
  23. Jack Nicholson w bazie AllMovie.com (ang.)
  24. a b John Parker. Michael Douglas: Acting on Instinct, Hachette Book Group (2011) e-book (ang.)
  25. Lee Hill: A Grand Guy: The Life and Art of Terry Southern. Bloomsbury Publishing, 2001.
  26. Easy rider: The Jack Nicholson interview [data dostępu: 2008-02-24] (ang.)
  27. Paul Duncan: Stanley Kubrick: The Complete Films. Taschen GmbH, 2003, s. 122. ISBN 978-3-8365-2775-0.
  28. Hold the Chicken – Five Easy Pieces (3/8) Movie CLIP (1970) HD [data dostępu: 2012-10-07] (ang.)
  29. Robert Crane: The Early Years. Wyd. University Press of Kentucky. 2012.
  30. a b c Ryan D'Agostino: Esquire the Meaning of Life: Wisdom, Humor, and Damn Good Advice from 64 Extraordinary Lives. Sterling Publishing, 2009, s. 97–99.
  31. Cannes 2017: 19 Hollywood Stars Who Have Won Best Actor at the Fest [data dostępu: 2017-10-05] (ang.)
  32. Chinatown w bazie Złotych Globów (ang.)
  33. Roger Ebert: The Great Movies. Cz. 1. Broadway Books, 2002, s. 106.
  34. Roger Ebert: 27 Movies from the Dark Side: Ebert's Essentials. Wyd. e-book. Andrews McMeel Publishing, 2012.
  35. a b c Anjelica Huston: Watch Me. Wyd. e-book. Simon and Schuster, 2014.
  36. ‘Cuckoo's Nest’ Wins Top 3 Oscars [data dostępu: 1976-03-30] (ang.)
  37. David Wild. Wywiad z Jackiem Nicholsonem. „Rolling Stone”, 2007-05-03. 
  38. Jack Nicholson. Remembering Marlon. „Rolling Stone”, s. 110, 2004-08-19. 
  39. a b Marc Eliot: Nicholson: A Biography. Random House, 2013.
  40. Patrick Webster: Love and Death in Kubrick: A Critical Study of the Films. McFarland & Company, 2010, s. 221. ISBN 978-0-7864-5916-2.
  41. a b Vincent LoBrutto: Stanley Kubrick: A Biography. Da Capo Press, 1997, s. 420.
  42. Michel Climent: Kubrick: The Definitive Edition. Faber and Faber, 1980; 1999.
  43. The 54th Academy Awards: 1982 (ang.)
  44. The Border Official Trailer #1 – Harvey Keitel Movie (1982) HD [data dostępu: 2012-10-10] (ang.)
  45. The 58th Academy Awards: 1986 (ang.)
  46. The 60th Academy Awards: 1988 (ang.)
  47. Lawrence Grobel. Wywiad z Johnem Hustonem. „Playboy”, wrzesień 1985. 
  48. You don't know Jack (Nicholson) [data dostępu: 2013-11-08] (ang.)
  49. The 65th Academy Awards: 1993 (ang.)
  50. You Can't Handle the Truth! – A Few Good Men (7/8) Movie CLIP (1992) HD [data dostępu: 2012-10-21] (ang.)
  51. David Bleiber: Ed. TLA Video & DVD Guide. St. Martin’s Griffin, 2003, s. 206.
  52. a b c David Thomson: The New Biographical Dictionary of Film. Alfred A. Knopf, 2002, s. 634–635.
  53. Jeremy Kagan: Directors Close Up. Scarecrow Press, 2006, s. 148.
  54. Razzie nominations 1992. razzies.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-31)]. [data dostępu: 2012-08-31] (ang.)
  55. Jack Nicholson w bazie Złotych Globów (ang.)
  56. a b c Damien Bona: Inside Oscar 2. Wyd. e-book. Random House, 2002.
  57. Fred Schruers: Rolling Stone Interview with Jack Nicholson. Rolling Stone, 1998, s. 38–40.
  58. Andrew Horton: Laughing Out Loud: Writing the Comedy-centered Screenplay. Berkeley: UC Press, 2000, s. 64. ISBN 978-0520220157.
  59. 23rd Moscow International Film Festival (2001). moscowfilmfestival.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-28)]. (ang.).
  60. The Bucket List (4/4) Movie CLIP – He Saved My Life (2007) HD [data dostępu: 2011-05-27] (ang.)
  61. The Lost Roles of Bill Murray. splitsider.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-20)]. [data dostępu: 2011-02-17] (ang.)
  62. Jack Nicholson 'retires from acting due to memory loss' [data dostępu: 2013-09-05] (ang.)
  63. Jack Nicholson–Retirement Clarification: The Actor Is Retiring from Hitting on Women, Not Acting [data dostępu: 2013-09-16] (ang.)
  64. Politics – SNL 40th Anniversary Special [data dostępu: 2015-02-16] (ang.)
  65. HBO’s Jim Lampley captures essence of Muhammad Ali in ‘The Fight Game’ closing [data dostępu: 2016-06-15] (ang.)
  66. Jack Nicholson, Kristen Wiig to Star in ‘Toni Erdmann’ Remake (EXCLUSIVE) [data dostępu: 2017-07-02] (ang.)
  67. Jack Nicholson Drops Out Of ‘Toni Erdmann’ As American Remake Sees Behind-The-Scenes Changes [data dostępu: 2018-08-15] (ang.)
  68. How ‘Doctor Sleep’ Filmmakers Pulled Off That ‘Shining’ Cameo [data dostępu: 2019-10-30] (ang.)
  69. Shades of The Shining: Hunting for Easter Eggs in Doctor Sleep [data dostępu: 2019-11-09] (ang.)
  70. The Living Legends of Sex [data dostępu: 2019-01-19] (ang.)
  71. Nicholson Kids Hard To Count [data dostępu: 2007-08-04] (ang.)
  72. Jack Nicholson: The Hollywood Heartbreaker [data dostępu: 2019-09-30] (ang.)
  73. Meet Duke Nicholson, Jack’s Grandson and In-Demand Actor [data dostępu: 2019-12-17] (ang.)
  74. Jack Nicholson’s Son Looks Identical To Him When He Was Young [data dostępu: 2017-03-30] (ang.)
  75. Susan Anspach obituary [data dostępu: 2018-04-11] (ang.)
  76. Wywiad z Jackiem Nicholsonem [data dostępu: 1984-03-29] (ang.)
  77. The House That Jack Owns [data dostępu: 1996-01-01] (ang.)
  78. Jack Nicholson: The Badass Hollywood Star [data dostępu: 1998-03-19] (ang.)
  79. Susan Anspach, 75, Dies; Daring Actress in Maverick Films. nytimes.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-28)]. [data dostępu: 2018-04-05] (ang.)
  80. California Dreamgirl [data dostępu: 2007-11-20] (ang.)
  81. Michelle Phillips Is a Mama Again, and Grainger Hines Is a Papa, but Don't Bill Them as Mr. and Mrs. [data dostępu: 1982-04-26] (ang.)
  82. Jill St. John (ang.)
  83. a b The women Jack Nicholson loved and lost: In pictures. telegraph.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-12)]. [data dostępu: 2015-01-13] (ang.)
  84. Jack Nicholson, Daughter Lorraine Nicholson Make Rare Public Appearance Together: Photos [data dostępu: 2014-12-16] (ang.)
  85. Sam Creighton (2014-08-18): Share or comment on this article: Jack Nicholson's youngest son Ray is spitting image of his father. „Daily Mail”. [dostęp 2020-04-26]. (ang.).
  86. Up in smoke [data dostępu: 2012-05-08] (ang.)
  87. Dennis McDougal: Five Easy Decades: How Jack Nicholson Became the Biggest Movie Star in Modern Times. Hoboken: John Wiley & Sons, 2008, s. 351.
  88. Lara Flynn Boyle: Once Too Thin Has Emerged And Looks Unrecognizable [data dostępu: 2013-10-17] (ang.)
  89. Jack Nicholson and Kate Moss were rumoured to be dating [data dostępu: 2010-09-29] (ang.)
  90. Paz De La Huerta’s 10 Most Scandalous Moments [data dostępu: 2012-02-13] (ang.)
  91. Jack Nicholson: I’m “Uncomfortable” With “Sex Legend” Rumors [data dostępu: 2012-11-06] (ang.)
  92. The religion of Jack Nicholson, actor. adherents.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-09)]. [data dostępu: 2005-12-16] (ang.)
  93. Jack Nicholson sued for assault [data dostępu: 2000-05-15] (ang.)
  94. Jack Nicholson Draws Hunter S. Thompson [data dostępu: 2005-09-03] (ang.)
  95. The Kid Stays in the Picture [data dostępu: 2002-09-27] (ang.)
  96. Nicholson gets court rage [data dostępu: 2003-05-11] (ang.)
  97. Jack Nicholson yells at referee [data dostępu: 2003-05-11] (ang.)
  98. New Angle on a Symbol of Art Deco : Painting: Tamara de Lempicka's portraits of the '20s and '30s leisure class are finding revived interest. articles.latimes.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)]. [data dostępu: 1994-09-23] (ang.)
  99. Jack Nicholson loves him. The public adores him. His erotic art has made him millions and his posters outsell Van Gogh and Star Wars. So why is Jack Vettriano so bitter? [data dostępu: 1999-07-22] (ang.)
  100. The Art of the Deal [data dostępu: 1995-04-01] (ang.)
  101. Jack Nicholson goes public with his politics [data dostępu: 2007-12-20] (ang.)
  102. Who Is Winning the Democratic Celebrity Primary? [data dostępu: 2020-01-21] (ang.)
  103. Warren Allen Smith: Celebrities in Hell. Fort Lee. New Jersery: Barricade Books, 2002. ISBN 978-0557666058.

Linki zewnętrzne

  • Jack Nicholson Online (ang.)
  • Jack Nicholson w bazie AFI (ang.)
  • Jack Nicholson w bazie IMDb (ang.)
  • Jack Nicholson w bazie Filmweb
  • Jack Nicholson w bazie AllMovie.com (ang.)
  • Jack Nicholson, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  • Jack Nicholson w bazie Biography.com (ang.)
  • Jack Nicholson w bazie Złotych Globów (ang.)
  • Jack Nicholson w bazie FamilySearch.org (ang.)
  • Jack Nicholson w bazie FilmReference.com (ang.)
  • Jack Nicholson w bazie Notable Names Database (ang.)

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się