Imię i nazwisko |
Isaak Emmanuiłowicz Babel |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
1 lipca?/13 lipca 1894 |
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość | |
Język | |
Dziedzina sztuki | |
Ważne dzieła | |
| |
Isaak Emmanuiłowicz Babel (ros. Исаак Эммануилович Бабель; ur. 1 lipca?/13 lipca 1894 w Odessie, zm. 27 stycznia 1940 w Moskwie) – rosyjski pisarz żydowskiego pochodzenia, prozaik specjalizujący się w opowiadaniach i nowelach, także o charakterze autobiograficznym (Historia mojego gołębnika), dramaturg i dziennikarz.
Isaak Babel (według zapisu Rabinatu Odeskiego nazywał się Isaak Manjewicz Bobel) pochodził z zamożnej, kupieckiej rodziny żydowskiej, mieszkającej w Odessie, przy ulicy Riszeliewskiej 17. Był synem Mania Ickowicza Bobla i Fejgi Bobel. Miał siostrę Mere (na emigracji nazywała się Marie Szaposznikow). Babel spędził większość dzieciństwa w Mikołajowie, 90 km od Odessy.
Uczył się w prywatnym Instytucie Mikołaja I (1905–1911). Znał biegle jidysz, rosyjski i francuski, w którym jako piętnastolatek pisał swoje pierwsze utwory, naśladując styl Guy de Maupassanta. Babel uczył się gry na skrzypcach oraz Talmudu. Po bezskutecznych próbach rozpoczęcia studiów na Uniwersytecie Odeskim rozpoczął naukę w Kijowskim Instytucie Finansów, gdzie poznał swoją przyszłą żonę Jewgieniję Gronfejn. Po skończeniu studiów w 1915, w związku z działaniami wojennymi, został ewakuowany do Saratowa. Następnie dotarł do Petersburga, gdzie rok później, dzięki protekcji Maksima Gorkiego, zadebiutował na łamach czasopisma „Letopiś”.
Brał udział w rosyjskiej wojnie domowej po stronie komunistów, służąc w Czeka. Pracował w Odeskim Regionalnym Komitecie Bolszewickim (Gubkom), w Ludowym Komisariacie Oświaty (Narkompros), w drukarni oraz jako korespondent w Petersburgu i Tbilisi. Jako oficer polityczny i redaktor przyfrontowej gazety uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, w szeregach 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego.
Po wojnie wrócił do Odessy i pracował nad Opowiadaniami odeskimi (pełne wydanie w 1931) – wspomnieniami z dzieciństwa, obrazie obyczajów rodzinnego miasta, poświęconym na wpół legendarnym żydowskim bandytom z osławionej dzielnicy Mołdawanka, nieopodal której urodził się i spędził część dzieciństwa. W 1919 ożenił się w Odessie z Jewgieniją Gronfejn.
Od 1923 mieszkał w Moskwie i przyjaźnił się z Ilją Erenburgiem. Żona Babla w 1925 wraz z córką Natalią wyemigrowały do Paryża, a rok później matka Babla i jego siostra przeniosły się do Brukseli.
W 1924 Babel opublikował kilka opowiadań z późniejszych cyklów Armia konna oraz Opowiadania odeskie w piśmie Majakowskiego „LEF”. W pierwszym zbiorze Babel opisał swoje doświadczenia z wojny polsko-bolszewickiej, ukazując okrucieństwo Armii Czerwonej. Pełne wydanie Armii konnej w 1926 napotkało na protesty Budionnego, który nazwał twórcę degeneratem od literatury. Pisarzowi pomógł Maksim Gorki, którego Babel był protegowanym. Dzięki temu książka nie została zakazana przez cenzurę i przetłumaczono ją na języki obce.
Kiedy rozpoczęły się stalinowskie prześladowania, Babel, pomimo sukcesów z początku lat 30., przestał publikować i zaczął pisać „do szuflady”. W kolejnych latach pracował jako reporter na Ukrainie i Kaukazie.
W latach 1928–1935 odwiedzał kilkakrotnie rodzinę we Francji i w Belgii. W 1935 wygłosił przemówienie na Międzynarodowym Kongresie Pisarzy w Obronie Kultury w Paryżu. Po powrocie do kraju współpracował z Siergiejem Eisensteinem przy filmie Łąki Bieżyńskie. Ostatnie lata życia spędził w Moskwie, mieszkając z Antoniną Pirożkową, z którą miał córkę.
Podczas „wielkiego terroru”, 16 maja 1939 został aresztowany przez NKWD. W czasie przeszukania mieszkania Babla NKWD skonfiskowało wiele rękopisów, które bezpowrotnie zaginęły. Przebywał w więzieniu na Łubiance i przez pewien czas w więzieniu Suchanowka[1]. Oskarżono go o działalność trockistowską, szpiegostwo na rzecz Francji i Austrii, a także o członkostwo w organizacji terrorystycznej. 26 stycznia 1940 został skazany przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR na karę śmierci. Wyrok wykonano następnego dnia. Zabicie go przypisuje się Błochinowi[2], jednemu z głównych wykonawców zbrodni katyńskiej. Ciało skremowano w krematorium na Cmentarzu Dońskim, prochy pochowano anonimowo.
Zrehabilitowany 18 grudnia 1954 postanowieniem Kolegium Wojskowego SN ZSRR. Po 1956 jego utwory oficjalnie powróciły do kanonu literatury rosyjskiej i nadal są wznawiane.
Rzeczywistym powodem zabicia Babla były jego zażyłe stosunki z Jewgieniją Gładun-Chajutiną, w tym czasie żoną Nikołaja Jeżowa, ludowego komisarza spraw wewnętrznych (NKWD). Jewgienija miała ambicje mecenasowskie i prowadziła salon literacki. Jego uczestnicy zostawali najczęściej jej kochankami, m.in. Michaił Kolcow (zginął w 1940), Michaił Szołochow i właśnie Babel. Dało mu to ochronę w czasie wielkiej czystki, ale jej zakończenie i związaną z nim likwidację Jeżowa przypłacił życiem.
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.