Wcześnie osierocony, wychowywany przez babkę. W 1895 roku pracował w „Samarskiej Gaziecie”, gdzie poznał młodą korektorkę Jekatierinę Wołżynę, z którą ożenił się w 1896 roku. Mieli dwójkę dzieci – syna Maksima, urodzonego w 1897 roku, i córkę Katię[1]. W latach 1888-1900 podróżował do Batumi, gdzie zatrzymywał się w domu przy obecnej ulicy Rustawelego[2]. Gorki zawarł później drugie małżeństwo z aktorką Mariją Andriejewną, nie rozwodząc się jednak z pierwszą żoną. W latach 1906–1913, ze względów zdrowotnych, mieszkał wraz z drugą żoną na wyspie Capri. Prowadził tam szkołę partyjną dla robotników, która mieściła się w hotelu Blesus. Środki na jej utrzymanie pochodziły od niemieckiego milionera Friedricha Alfreda Kruppa. W 1907 założył tam też grupę literacko-edukacyjną Capri[3]. W styczniu 1910 roku trafił tam również, cierpiący na problemy z płucami, Feliks Dzierżyński. Gorki i Dzierżyński przyjaźnili się przez wiele lat, aż do śmierci tego ostatniego[4].
Mimo przedrewolucyjnej przyjaźni z Leninemrewolucję październikową przyjął z niechęcią, publikował antybolszewickie felietony, próbował ratować aresztowanych pisarzy. W 1920 roku jego druga żona, Maria Fiodorowna Andrejewa, aktorka, została komisarzem politycznym do spraw teatru i ministrem sztuki. Skonfliktowany z władzami i chory na gruźlicę na polecenie Lenina wyjechał 6 października 1921 r. na leczenie za granicę. W latach 1921–1924 mieszkał na emigracji w Niemczech, w Berlinie, Bad Saarow i Heringsdorfie (gdzie leczył gruźlicę), później do 1927 roku we Włoszech (Sorrento).
Tymczasem władze uznały pisarstwo Gorkiego za wzorzec do naśladowania (realizm socjalistyczny) i zabiegały o jego powrót i poparcie. Działania odniosły skutek. Po powrocie, mianowany przewodniczącym Związku Pisarzy ZSRR, brał udział w licznych przedsięwzięciach kulturalnych i propagandowych (m.in. redagował osławiony zbiór esejów o budowie Kanału Białomorsko-Bałtyckiego).
W socjalistycznej ojczyźnie był obsypywany przywilejami. Na jego cześć zmieniono nazwę miasta (Niżny Nowogród) oraz nazywano samoloty i fabryki. Jego autorytet pomógł Stalinowi budować na Zachodzie propagandowy obraz ZSRR.
Zmarł na zapalenie płuc[6] 18 czerwca 1936. Przez lata dokładne okoliczności jego śmierci były niejasne. O jego otrucie oskarżano licznych podsądnych w procesach politycznych lat 30.
Debiutował jako prozaik w 1892 roku. Rozgłos zyskał trzema tomami Szkiców i opowiadań (1898–1899), a także dramatami Mieszczanie (1901) i Na dnie (1902), ukazującymi sprzeciw przeciwko drobnomieszczaństwu.
Był jakby zwiastunem rewolucji ludowej w Pieśni o sokole (1895) i Pieśni o zwiastunie burzy (1901). Osądzał surowo burżuazję i inteligencję rosyjską z powodu jej konformizmu, np. w powieści Foma Gordiejew (1899), dramatach Letnicy i Barbarzyńcy. Do najbardziej znanych jego powieści należy Matka (1906), poświęcona życiu robotników. Wydał też trylogię autobiograficzną Dzieciństwo (1912), Wśród ludzi (1914) i Moje uniwersytety (1922). Ukazała się także powieść o losach burżuazyjnej rodziny Artamonow i synowie (1925) i Życie Klima Samgina (1925–1936). W języku polskim ukazała się większość jego prac, w tym również Pisma (tom 1–16, pol. wyd. 1951–1957), artykuły i pamflety.
↑Tova Yedlin: Maxim Gorky: a political biography. Greenwood Publishing Group, 1999. [dostęp 2010-08-28]. (ang.).brak strony w książce
↑LeonardL.DrożdżewiczLeonardL., Pocztówka z Jedwabnego Szlaku, „Znad Wilii”, indeks 327956 (nr 1 (57)), 2014, s. 87, ISSN 1392-9712.
↑Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku. Grzegorz Gazda (redaktor). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 72. ISBN 978-83-01-15724-1.
↑Sylwia Frołow, Dzierżyński. Miłość i rewolucja, Znak Horyzont, Kraków 2014, s. 123.
↑Preclík, Vratislav. Masaryk a legie (Masaryk and legions), váz. kniha book, 219 pages, first issue vydalo nakladatelství Paris Karviná, Žižkova 2379 (734 01 Karviná-Mizerov, Czech Republic) ve spolupráci s Masarykovým demokratickým hnutím (in association with the Masaryk Democratic Movement, Prague), 2019, ISBN 978-80-87173-47-3, pages 8 - 34, 36 - 39, 41 - 42, 106 - 107, 111-112, 124–125, 128, 129, 132, 140–148, 184–215.
↑Witalij Szentalinski: Wskrzeszone słowo. Warszawa: Czytelnik, 1996, s. 404-410, seria: Z „archiwów literackich” KGB. ISBN 83-07-02526-5.
↑Gorki Maksim (Gorkij Maksym, Górski Maksym) (właśc. Pieszkow Aleksiej) – książki » BiblioNETka
↑Maksym Gorki – wszystkie utwory Teatr w Polsce – polski wortal teatralny
↑Teatr w Polsce – polski wortal teatralny. [dostęp 2014-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-16)].
Bibliografia
Źródła w języku angielskim
Biografia Gorkiego na portalu Spartacus Educational. [dostęp 2013-12-11]. (ang.).
Biografia Gorkiego w Encyklopedii Pisarzy Radzieckich. [dostęp 2014-04-14]. (ang.).
Biografia Gorkiego na portalu Russia-InfoCentre. [dostęp 2014-04-14]. (ang.).
Biografia Gorkiego i informacja o jego pochówku na portalu Find A Grave. [dostęp 2014-04-14]. (ang.).