ResponseEve, a responsive template by SiGa

Fulko V Młody

"
Hrabia Andegawenii
Okres	od 14 kwietnia 1109 do 1129
Poprzednik	Fulko IV
Następca	Godfryd V Plantagenet
Król Jerozolimy (iure uxoris) razem z Melisandą
Okres	od 21 sierpnia 1131 do 10 listopada 1143
Iure uxoris	Melisandy
Poprzednik	Baldwin II z Bourcq
Następca	Baldwin III
Dane biograficzne
Dynastia	Plantageneci
Data urodzenia	1092
Data i miejsce śmierci	10 listopada 1143 Akka
Ojciec	Fulko IV
Matka	Bertrada de Montfort
Żona	Ermengarda z Maine od 1110 do 1126
Dzieci	Izabela Andegaweńska Sybilla Andegaweńska Godfryd V Plantagenet Eliasz II (hrabia Maine)
Żona	Melisanda Jerozolimska od 2 czerwca 1129
Dzieci	Baldwin III Jerozolimski Amalryk I Jerozolimski
Multimedia w Wikimedia Commons

Fulko V Młody (ur. 1092, zm. 10 listopada 1143 w Akce) – hrabia Maine i Andegawenii (1109-1131), król Jerozolimy (1131-1143), syn hrabiego Andegawenii Fulka IV i Bertrady, córki Szymona I, pana de Montfort.

Hrabia Andegawenii

Był jedynym synem Fulka z jego czwartego małżeństwa. Miał starszego brata przyrodniego, Godfryda, współwładcę Andegawenii w latach 1098–1106, który zginął podczas buntu przeciwko ojcu. Wkrótce po narodzinach syna Bertrada porzuciła męża i związała się z królem Francji Filipem I. Fulko IV zmarł w 1109 r. i Fulko V został hrabią Andegawenii. Rok później, dzięki małżeństwu z Ermengardą, został hrabią Maine.

Był przeciwnikiem króla Anglii Henryka I i sojusznikiem króla Francji Ludwika VI. W 1112 r. sprzymierzył się z Ludwikiem i hrabią Flandrii Baldwinem VII w celu przywrócenia tronu Anglii i Normandii pretendentowi Wilhelmowi Clito. Siedem lat wojny nie przyniosło jednak sukcesów i w 1120 r. Fulko zawarł pokój z Henrykiem, wydając swoją córkę za jego jedynego syna, Wilhelma Adelina. Ten jednak zginął w katastrofie morskiej w 1122 r. i Fulko ponownie poparł sprawę Wilhelma Clito, którego ożenił ze swoją drugą córką.

Henryk I przekonał jednak papieża Honoriusza II, aby unieważnił to małżeństwo. Atak Fulka na Normandię został odparty i hrabia ponownie zawarł pokój z Henrykiem. W kolejnych latach nastąpiło zbliżenie anglo-andegaweńskie, które zostało przypieczętowane w 1127 r. małżeństwem najstarszego syna Fulka, Godfryda, z córką i dziedziczką Henryka, Matyldą. Małżeństwo to dało hrabiom Andegawenii prawa do tronu Anglii.

Fulko był zawołanym rycerzem. Był również bardzo pobożny. W 1120 r. wyruszył na swoją pierwszą pielgrzymkę do Jerozolimy. Nawiązał tam bliskie kontakty z zakonem templariuszy. Po powrocie do Europy nadał im ziemie w swoim hrabstwie. W Królestwie Jerozolimskim utrzymywał również dwóch rycerzy. W 1127 r. ponownie wybrał się na Wschód. Podczas przygotowań do drogi powrotnej wysłannicy króla Baldwina II, William Bures i Hugues de Payns, zaproponowali mu rękę następczyni tronu Melisandy (pierwsza żona Fulka zmarła w 1126 r.). Baldwin chciał zabezpieczyć swoje dziedzictwo, wydając córkę za bogatego pana, który posiadał militarne doświadczenie. Te warunki spełniał Fulko.

Hrabia miał jednak większe ambicje, niż bycie tylko małżonkiem królowej. Zażądał pozycji równej Melisandzie. Baldwin, mając na uwadze bogactwo i doświadczenie potencjalnego zięcia, wyraził na to zgodę. Fulko wrócił jeszcze do Europy, gdzie przekazał władzę na Andegawenią swojemu synowi Godfrydowi. Następnie powrócił na Wschód i 2 czerwca 1129 r. poślubił Melisandę.

Król Jerozolimy

Baldwin II zmarł w 1131 r. pozostawiając Fulkowi i Melisandzie koronę Jerozolimy. Fulko od razu przejął ster rządów, odsuwając ambitną Melisandę od władzy. Faworyzował swoich krajanów, przybyszów z Andegawenii, co wywoływało zawiść miejscowych baronów. Nieprzychylnie patrzyli na Fulka inni władcy łacińskiego Wschodu – hrabia Trypolisu Pons i hrabia Edessy Joscelin II z Courtenay. Obawiali się oni, że wzorem swojego teścia, Fulko zechce roztoczyć nad nimi swoje zwierzchnictwo. Fulko dysponował jednak słabszym oparciem niż Baldwin i nie miał wystarczająco dużo sił, aby narzucić swój autorytet państwom północnym. Zaraz po objęciu rządów przez Fulka do Antiochii powróciła jego szwagierka, Alicja, wygnana z księstwa jeszcze przez Baldwina II. Fulko był w tym czasie regentem Antiochii w imieniu nieletniej dziedziczki, Konstancji. Alicja zawarła sojusz z Ponsem i Joscelinem, aby przeszkodzić Fulkowi w marszu na północ. W 1132 r. Fulko pokonał jednak Ponsa i zawarł z nim pokój, a Alicja została ponownie wygnana.

Tymczasem w Jerozolimie Fulko musiał stawić czoło ambicjom swojej żony i jej stronników, rekrutujących się z drugiego pokolenia osadników na Wschodzie. Prym w tym stronnictwie wiódł kuzyn Melisandy, Hugon II de Le Puiset, hrabia Jafy. Był on przez niektórych uważany za kochanka królowej. Fulko postanowił pozbyć się rywala. W 1134 r. pasierb Hugona, Walter I Grenier, pan Cezarei, oskarżył ojczyma przez Sądem Najwyższym o zdradę. Hugon zaprzeczył, a król zarządził pojedynek sądowy. Kiedy w oznaczonym dniu pozwany się nie stawił, uznano to za dowód winy. Hugon został skazany przez króla na wygnanie, ale pozostał w Jafie i sprzymierzył się z Egipcjanami z Askalonu. Fulko uderzył więc na Jaffę, ale nie mógł zdobyć miasta, mimo odstępstwa wasali Hugona. Wtedy zainterweniował patriarcha Wilhelm z Malines. Ostatecznie Hugon miał zostać wygnany z Królestwa na 3 lata.

Hugon pozostał w Jerozolimie oczekując na statek mający zabrać go z Królestwa. Wtedy doszło do zamachu na jego życie, podjętego przez bretońskiego rycerza. O jego potencjalnych mocodawcach niczego nie wiadomo, ale opinia publiczna Królestwa wskazywała na osobę Fulka. Skandal spowodował wzrost znaczenia partii królowej na dworze. Od tamtej pory, jak pisał kronikarz Wilhelm z Tyru, król nigdy nie podejmował żadnych decyzji, nawet w błahych sprawach, bez zgody Melisandy.

Przez kolejne lata swojego panowania Fulko musiał zmierzyć się z narastającą presją krajów muzułmańskich. Największe zagrożenie dla Outremer powodował atabeg Mosulu Zengi. W 1134 r. zaatakował on Antiochię, ale Fulko zdążył z odsieczą. Dwa lata później Fulko przestał być regentem Antiochii. Konstancja poślubiła wówczas Rajmunda z Poitiers, który przejął władzę nad Antiochią.

Wzrastające zagrożenie ze strony Zengiego spowodowało zbliżenie się Jerozolimy z Damaszkiem. W 1137 r. Fulko przegrał bitwę pod Barinem, ale udało mu się zawrzeć sojusz z regentem Burydów z Damaszku Unurem. W 1140 r. sprzymierzeni zdobyli zamek Banias, który Unur przekazał Fulkowi. Dzięki temu umocniono północną rubież Królestwa. Fulko dbał również o bezpieczeństwo południowej granicy. Aby zniechęcić Egipcjan do najazdów wybudował zamki Blanchengarde, Gibelin i Ibelin. Cześnik króla Paganus zbudował na jego rozkaz zamek Kerak na południe od Morza Martwego. Miał on ułatwić ekspansję Franków w kierunku Morza Czerwonego.

W latach 1137 i 1142 r. do Syrii przybył cesarz bizantyjski Jan II Komnen, który podporządkował sobie Antiochię. Jego wizyta została kompletnie zignorowana w Jerozolimie. Król Fulko odmówił zaproszenia cesarza na spotkanie w Jerozolimie.

Śmierć

Jesień 1143 r. król, królowa i dwór spędzali w Akce. Pewnego dnia królowa zapragnęła udać się na przejażdżkę po okolicy. Podczas niej jeden z dworzan przez przypadek spłoszył zająca. Król od razu ruszył za nim w pogoń. Koń jednak się przewrócił, popręgi puściły i siodło uderzyło upadającego Fulka w głowę. Król został przewieziony do Akki, gdzie zmarł niedługo potem. Został pochowany w kościele Grobu Świętego. Był opłakiwany nawet przez Melisandę, która przejęła władzę w imieniu ich małoletniego syna Baldwina.

Według Wilhelma z Tyru Fulko był rudy, podobnie jak Dawid (...), sumienny i uważny, uprzejmy i miły (...), doświadczony wojownik pełen cierpliwości i wiedzy w sprawach militarnych. Jego główną wadą była niemożność zapamiętania twarzy i nazwisk. Niektórzy historycy zarzucali mu również zaniedbania w sprawie ochrony północnych rubieży swojego państwa.

Rodzina

W 1110 roku poślubił Ermengardę (zm. 1126), córkę hrabiego Maine Eliasza I i Matyldy, córki Gerwazego, pana de Château-du-Loir. Fulko i Ermengarda mieli razem dwóch synów i dwie córki:

• Alicja (lub Izabela) (1107–1154), żona Wilhelma Adelina
• Sybilla (ok. 1112–1165), żona hrabiego Flandrii Wilhelma Clito i Thierry’ego Alzackiego, również hrabiego Flandrii
• Godfryd V Plantagenet (24 sierpnia 1113 – 7 września 1151), hrabia Andegawenii
• Eliasz II (1115 – 15 stycznia 1151), hrabia Maine

2 czerwca 1129 roku ożenił się po raz drugi z Melisandą (1105 – 11 września 1161), córką króla Jerozolimy Baldwina II i armeńskiej księżniczki Morfii, córki Gabriela z Meliteny. Fulko i Melisanda mieli razem dwóch synów:

• Baldwin III (1130 – 10 lutego 1162), król Jerozolimy
• Amalryk I (1136 – 11 lipca 1174), król Jerozolimy

Przypisy

Bibliografia

• Steven Runciman, Dzieje wypraw krzyżowych, t. II, PIW, Warszawa 1978, tłum. Jerzy Schwakopf