ResponseEve, a responsive template by SiGa

Azotan potasu
	Próbka związku
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
addyt.	trioksydoazotan(1−) potasu
	Inne nazwy i oznaczenia
półsyst.	azotan potasu
Stocka	azotan(V) potasu
farm.	kalii nitras
inne	saletra potasowa, E252
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	KNO3
Masa molowa	101,10 g/mol
Wygląd	bezbarwne kryształy
Minerały	nitrokalit (saletra indyjska, saletra potasowa)
	Identyfikacja
Numer CAS	7757-79-1; 57137-40-3 (monohydrat)
PubChem	24434
DrugBank	DB11090
InChI
	InChI=1S/K.NO3/c;2-1(3)4/q+1;-1
	InChIKey
	FGIUAXJPYTZDNR-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	2,105 g/cm³; ciało stałe; 2,109 g/cm³ (20 °C); ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	38,3 g/100 g
	w innych rozpuszczalnikach
	praktycznie nierozpuszczalny w etanolu, rozpuszczalny w glicerolu i amoniaku
Temperatura topnienia	334 °C
Temperatura rozkładu	400 °C; 530 °C (w obecności powietrza)
Budowa
Układ krystalograficzny	rombowy
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Uwaga
Zwroty H	H272
Zwroty P	P220
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
	Utleniający; (O)
Zwroty R	R8
Zwroty S	brak zwrotów S
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 1 0 OX
Temperatura zapłonu	niepalny
Numer RTECS	TT3700000
Dawka śmiertelna	LD50 2–4 g/kg (szczur lub królik, doustnie)
	Podobne związki
Inne aniony	azotyn potasu, chloran potasu
Inne kationy	azotan sodu, azotan amonu
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Azotan potasu (nazwa Stocka: azotan(V) potasu, nazwy zwyczajowe: saletra potasowa, saletra indyjska), KNO
3 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy azotanów, sól potasu i kwasu azotowego.

Azotan potasu występuje w przyrodzie w niewielkich ilościach w postaci minerału nitrokalitu w krajach o suchym, gorącym klimacie, m.in. w Chinach i Indiach. Z tych państw był sprowadzany do Europy, czemu zawdzięcza nazwę „saletra indyjska”.

Otrzymywanie

Obecnie otrzymuje się ją głównie w reakcji podwójnej wymiany między azotanem sodu i chlorkiem potasu (strąca się najtrudniej rozpuszczalny spośród tych soli chlorek sodu, w roztworze pozostaje KNO₃):

NaNO
3 + KCl → KNO
3 + NaCl

Właściwości

Saletra potasowa jest bezbarwnym, krystalicznym ciałem stałym. Jej temperatura topnienia wynosi 334 °C^[2]. Przy ogrzaniu rozkłada się w endotermicznej, odwracalnej reakcji na azotyn potasu i tlen^[4]:

2KNO
3 ⇄ 2KNO
2 + O
2↑

Zastosowanie

Nawóz sztuczny.
Saletra potasowa jest utleniaczem. Z tego powodu jej głównym zastosowaniem była produkcja czarnego prochu. Obecnie stosowana w pirotechnice jako utleniacz, m.in. do wytworzenia fotobłysków, czyli krótkich i bardzo jasnych impulsów świetlnych uzyskiwanych podczas spalania mieszaniny saletry z pyłami metali. Po zmieszaniu z sacharydem, np. sacharozą w proporcjach stechiometrycznych i stopieniu tworzy substancję łatwopalną (znaną jako karmelek lub karmelka) o temperaturze zapłonu ok. 400 °C, osiąga temperaturę 600 °C i wytwarza dużo dymu;
Do początków XX w. azotan potasu był używany do otrzymywania kwasu azotowego.
Konserwant mięsa (E252).
Azotan potasu zmieszany z cukrem lub cukrem pudrem jest podstawowym składnikiem paliwa (utleniaczem) we własnoręcznie robionych materiałach pirotechnicznych.

Współcześnie saletra potasowa jest wykorzystywana głównie (75% produkcji) jako nawóz sztuczny. Do tego celu stosowany jest produkt techniczny o czystości rzędu 90%. Kolejne znaczące zastosowanie to metalurgia, gdzie techniczny KNO
3 w mieszaninie z innymi azotanami i azotynami służy do wypełniania łaźni przenoszących ciepło. Produkt techniczny jest też stosowany jako składnik topniku do lutowania i do produkcji elektrod spawalniczych. Ponadto wykorzystywany jest do produkcji szkła, ceramiki i emalii oraz materiałów wybuchowych i pirotechnicznych^[4].

Toksyczność

Azotan potasu działa bezpośrednio utleniająco na hemoglobinę, powodując powstanie methemoglobiny i nitrozohemoglobiny^[7]. Działa drażniąco na skórę, oczy, drogi oddechowe i przewód pokarmowy.

Najniższa zarejestrowana dawka śmiertelna dla człowieka wyniosła 54 mg/kg masy ciała^[5], choć znany jest przypadek powrotu do zdrowia po spożyciu 125 g KNO
3^[8]. LD₅₀ (doustnie) dla szczura lub królika wynosi 2–4 g/kg^[5]^[6].

Substancja rozkłada się i jest przyswajalna w środowisku naturalnym (dlatego też jest stosowana jako nawóz sztuczny), jednak duże ilości mogą być zagrożeniem dla organizmów wodnych i lądowych.

Przypisy

↑ Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-83, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
↑ ^a ^b Azotan potasu (nr 542040) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.
↑ ^a ^b ^c ^d WolfgangW. Laue WolfgangW. i inni, Nitrates and Nitrites, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2005, s. 6–10, DOI: 10.1002/14356007.a17_265 (ang.).
↑ ^a ^b ^c Potassium nitrate, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 24434 (ang.).
↑ ^a ^b Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej [online], Pharma Cosmetic, 8 stycznia 2077 [zarchiwizowane z adresu 2007-10-28] .
↑ Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej. am.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-26)]. (pol.).. Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.
↑ E.H.W.J.E.H.W.J. Burden E.H.W.J.E.H.W.J., The toxicology of nitrates and nitrites with particular reference to the potability of water supplies. A review, „The Analyst”, 86 (1024), 1961, s. 429, DOI: 10.1039/an9618600429 (ang.).

Linki zewnętrzne

http://webmineral.com/data/Niter.shtml

[FPX-1] Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .

[CRC90-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-83, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).

[SA-3] Azotan potasu (nr 542040) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.

[Ullmann-4] WolfgangW. Laue WolfgangW. i inni, Nitrates and Nitrites, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2005, s. 6–10, DOI: 10.1002/14356007.a17_265 (ang.).

[PubChem-5] Potassium nitrate, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 24434 (ang.).

[pharmacosm-6] Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej [online], Pharma Cosmetic, 8 stycznia 2077 [zarchiwizowane z adresu 2007-10-28] .

[am.wroc-AZOTAN-POTASU-7] Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej. am.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-26)]. (pol.).. Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.

[Burden-8] E.H.W.J.E.H.W.J. Burden E.H.W.J.E.H.W.J., The toxicology of nitrates and nitrites with particular reference to the potability of water supplies. A review, „The Analyst”, 86 (1024), 1961, s. 429, DOI: 10.1039/an9618600429 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

ResponseEve, a responsive template by SiGa

Otrzymywanie

Właściwości

Zastosowanie

Toksyczność

Przypisy

Linki zewnętrzne

Witaj

Źródło

Odsyłacze

Podziel się