Zuihitsu (jap. 随筆 zuihitsu, dosł. podług pędzla) – gatunek w literaturze japońskiej powstały w epoce Heian; rodzaj eseju, szkicu pisanego prozą, niepodlegającego określonym zasadom literackim. Zapiski te mają charakter luźnej wypowiedzi na dowolny temat – mogą zawierać wspomnienia, przemyślenia, osobiste wyznania, zasłyszane historie, anegdoty, opisy przyrody, listy rzeczy czy zjawisk, które zwróciły uwagę autora.
W literaturze europejskiej najbardziej zbliżonymi gatunkami były sylwy (silva rerum), miscellanea, varia.
Początkowo gatunek ten nazywano manroku 漫録, mampitsu 漫筆 lub manki 漫記 – wszystkie te terminy oznaczają ‘luźne notatki, zapiski’. Później zaczęto używać określeń zuikanroku 随感録 lub zuisōroku 随想録 o tym samym znaczeniu.
Nazwa zuihitsu pojawia się po raz pierwszy w tytule utworu Tōsai zuihitsu 東斎随筆 („Zapiski o Dōngzhāi”), którego autorem był Ichijō Kanera 一条兼良 (1402-1481). Co ciekawe, to właśnie dzieło jest zbiorem dydaktycznych opowieści uporządkowanych tematycznie i należy do gatunku setsuwa, a nie zuihitsu.
Do najbardziej znanych i cenionych utworów typu zuihitsu zalicza się:
Szczególnie pierwszy i trzeci z nich uważane są za najbardziej reprezentatywnych przedstawicieli tego gatunku. Jako inne przykłady wymienić można[1]:
Charakterystyczną cechą zuihitsu jest brak jednolitej kompozycji całości i wyrazistej myśli przewodniej. Podkreśla się bezładność tekstu i niespoistość zdań, fragmentację świata przedstawionego i znaczeń zawartych w utworze. Jednak jak zauważa Mikołaj Melanowicz[2]:
Zwłaszcza „Szkice z wolnych chwil” są dowodem na to, że swoista „bezforemność” tej odmiany piśmiennictwa nie jest dowodem na istnienie dzieł literackich bez formy. Myśli i zdania bez ładu i składu mogłyby istotnie zostać wyrzucone na śmietnik i zapomniane, gdyby nie zostały zaklasyfikowane do formy „luźnych notatek”, podobnie jak prekursorski „Notatnik osobisty” Sei Shōnagon.
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.