| Państwo | |
|---|---|
| Data założenia |
1981 |
| Zakończenie działalności |
1995 |
| Rodzaj stowarzyszenia | |
| Zasięg | |
| Przewodniczący | |
| Członkowie |
około 1200 osób (w szczytowym okresie działalności w 1981 r.) |
| Data rejestracji |
1981 |
Zjednoczenie Patriotyczne „Grunwald” (ZP „Grunwald”) – polskie stowarzyszenie polityczne o charakterze narodowo–komunistycznym, zrzeszające działaczy o poglądach nacjonalistycznych, którzy akceptowali peerelowską rzeczywistość lat osiemdziesiątych. Istniało w latach 1981–1995.
Pomysł powołania Zjednoczenia Patriotycznego „Grunwald” powstał w kręgu osób o poglądach narodowych, które 8 marca 1981 r. w reakcji na rocznicową sesję, zorganizowaną przez „Solidarność” na Uniwersytecie Warszawskim, w której uczestniczyli naukowcy żydowskiego pochodzenia zmuszeni do emigracji po marcu '68 (m.in. prof. Zygmunt Bauman, prof. Włodzimierz Brus), zebrali się przy ul. Koszykowej, upamiętniając ofiary zbrodni stalinowskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w latach 1944–1956. Trzymali oni w rękach tablice z nazwiskami zamordowanych – m.in. generała Emila Fieldorfa „Nila”, szefa Kedywu AK oraz prokuratorów, którzy skazywali ich na śmierć, a którzy byli pochodzenia żydowskiego. W wiecu uczestniczyli m.in. Bohdan Poręba, Kazimierz Studentowicz, Tadeusz Bednarczyk, Zygmunt Walter-Janke (nie przystąpił do stowarzyszenia), Wit Gawrak i Józef Kossecki.
Zebranie założycielskie stowarzyszenia odbyło się 14 lutego 1981, zostało ono zarejestrowane 25 kwietnia 1981. Zrzeszało ono głównie osoby bezpartyjne, ale działało w porozumieniu z frakcją PZPR (tzw. „beton” lub frakcja Albina Siwaka). Wspierane było przez Komitet Warszawski PZPR i takich działaczy, jak Stefan Olszowski, Stanisław Kociołek czy Walery Namiotkiewicz. Pozostawało za to w ostrym konflikcie ze środowiskiem związanym z Mieczysławem Rakowskim i jego „Polityką”.
W swej działalności stowarzyszenie podnosiło przede wszystkim krytykę części czołowych działaczy „Solidarności”, takich jak Jacek Kuroń, Adam Michnik czy Bronisław Geremek, wypominając im albo działalność w organizacjach komunistycznych okresu stalinowskiego albo rodzinne związki z przedstawicielami ówczesnego reżimu. „Grunwald” nagłośnił m.in. działalność sędziego Stefana Michnika. „Grunwald” przekonywał, że działalność tzw. „doradców z Warszawy” działających przy „Solidarności” ma jedynie na celu wykorzystanie robotników oraz przejęcie władzy przez to środowisko.
Formalnym organem stowarzyszenia był wydawany co miesiąc „Biuletyn Informacyjny Zjednoczenia Patriotycznego «Grunwald»”, ale jego członkowie publikowali na łamach tygodników „Rzeczywistość”, „Płomienie”, „Żołnierz Wolności”. Stowarzyszenie zgłosiło akces do PRON i poparło stan wojenny.
W szczytowym okresie działania ZP Grunwald, który przypadł na rok 1981, należało do niego około 1200 osób, w tym wielu wojskowych i oficerów MO (zwłaszcza rezerwistów i w stanie spoczynku), związanych ze środowiskiem „moczarowców” (choć sam Mieczysław Moczar odcinał się od działalności „Grunwaldu”). ZP Grunwald zdobyło wpływy w części branżowych związków zawodowych (np. w Hucie Warszawa). W kolejnych latach ZP Grunwald straciło poparcie ze strony dotąd mu sprzyjającej części działaczy PZPR, a wraz z nim swój pierwotny impet, ulegając dezintegracji i podziałom[1]. Od 1981 stowarzyszenie oprócz comiesięcznego biuletynu „Grunwald” zaczęło wydawać również książki. Od 1983 publikacje te były wznawiane przez zbliżone do środowiska ZP Grunwald wydawnictwo „Unia Nowoczesnego Humanizmu”, założone przez prof. SGPiS Władysława Brulińskiego. Publikował on również aktualną publicystykę Jędrzeja Giertycha. Staraniem ZP Grunwald wydane zostały książki Tadeusza Bednarczyka na temat pomocy Polaków dla Żydów w okresie II wojny światowej oraz niektóre dzieła Romana Dmowskiego. Autorem taktyk propagandowych Zjednoczenia był Józef Kossecki.
Po 1989 r., część aktywistów związała się z kilkoma Stronnictwami Narodowymi, Partią X Stana Tymińskiego (Kossecki był przewodniczącym tej partii w latach 1995-99), a później z Przymierzem Samoobrona. Działali w stowarzyszeniu „Nie dla Unii Europejskiej” oraz w ruchu panslawistycznym (tzw. „moskiewskim” i „smoleńskim”). Tadeusz Bednarczyk współpracował z Leszkiem Bublem. Kilku z nich – jak Edward Prus, Bednarczyk, Szcześniak stali się publicystami Radia Maryja. Część dawnych działaczy ZP Grunwald publikowała w „Tygodniku Ojczyzna”, „Myśli Polskiej”, a następnie – w „Naszym Dzienniku”.
Do najważniejszych działaczy ZP Grunwald należeli:
Aluzje do ZP „Grunwald” wielokrotnie zamieszczał w swoich komediach z lat 80. Stanisław Bareja. Pojawiają się one w Misiu[2], Alternatywy 4[3], a zwłaszcza w Zmiennikach[4].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
