Zjazd Deputowanych Ludowych ZSRR (ros.Съезд народных депутатов СССР) – w latach 1989–1991 organ ustawodawczy w Związku Radzieckim. Jego deputowani wybierali najwyższy organ ustawodawczy państwa - Radę Najwyższą, która sprawowała władzę ustawodawczą w czasie przerw między jego sesjami[1].
W ZDL zasiadało 2250 deputowanych[2]. 1500 deputowanych wybrano w wyborach powszechnych, w których mogli głosować wszyscy obywatele Związku Radzieckiego, którzy ukończyli 18 lat. Wybory odbywały się w okręgach terytorialnych, z równomiernym rozkładem liczby wyborców[3][4].
750 deputowanych wybierano w wyborach z list proporcjonalnych, w których głosy oddawane były na listy kandydatów poszczególnych organizacji społecznych. Lista, która otrzymała największą liczbę głosów, otrzymywała najwięcej mandatów[5].
Listy kandydatów do Zjazdu Deputowanych Ludowych ZSRR zgłaszały m.in.:
KPZR miała na listach pretendentów do ZDL zagwarantowane 100 miejsc.
Krytyka
Powołanie do życia Zjazdu Deputowanych Ludowych przez niektórych[6] jest uznawane za przejaw demokratyzacji w Związku Radzieckim. W niektórych środowiskach popularnonaukowych[7][8] uważa się, że powołany organ ustawodawczy był mechanizmem przekazania władzy z rąk rządzącej partii w ręce „zdrajców narodowych” i było umyślnym działaniem Michaiła Gorbaczowa.
Przypisy
↑Съезд народных депутатов СССР [online], w.histrf.ru [dostęp 2021-12-12](ros.).
↑Конституция (Основной закон) Союза Советских Социалистических Республик (принята на внеочередной седьмой сессии Верховного Совета СССР девятого созыва 7 октября 1977 г.) (с изменениями и дополнениями) (прекратила действие) [online], constitution.garant.ru [dostęp 2021-12-12](ros.).
↑Конституция СССР в редакции от 1 декабря 1988 г. [online], constitution.garant.ru [dostęp 2023-08-29].
↑Wybory były możliwe dzięki zmienionym przepisom konstytucji.
↑Первый съезд народных депутатов СССР | Читать статьи по истории РФ для школьников и студентов [online], histrf.ru [dostęp 2023-08-29].
↑AngelikaA.MielniczukAngelikaA., Geneza instytucji prezydenta w Federacji Rosyjskiej, „Facta Simonidis” (6), 2013, s. 167–190, ISSN 1899-3109 [dostęp 2023-08-31], Cytat: Pierwszy etap transformacji instytucjonalnej zakładał odsunięcie od władzy dotychczasowej elity, a więc zwolenników twardej polityki, na rzecz działaczy, którzy podobnie jak M. Gorbaczow odczuwali potrzebę reform. Na mocy noweli konstytucyjnej z dnia 1 grudnia 1988 roku, w atmosferze kształtowania pluralizmu politycznego, w miejsce dotychczasowej Rady Najwyższej ZSRR jako organu legislacyjnego, liczącego 1500 osób, ustanowiono Zjazd Deputowanych Ludowych ZSRR (ZDL),
skupiający 2250 posłów, który miał być wyłoniony w drodze wyborów „częściowo demokratycznych” i zwoływany raz do roku.(pol.).
↑Волгин ЕвгенийВ.Е.ИгоревичВолгин ЕвгенийВ.Е., Проблема распада Союза ССР в современной научно-популярной литературе, „Государственное управление. Электронный вестник” (71), 2018, s. 163–185 [dostęp 2023-08-31], Cytat: Sama strategia zniszczenia była realizowana w trzech głównych kierunkach: zniszczenie KPZR jako podstawy systemu politycznego ZSRR, zniszczenie najwyższych sojuszniczych organów władzy państwowej i wreszcie zniszczenie jedności federacji radzieckiej. Osłabienie Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego oznaczało wstrząsy personalne, stworzenie „od góry” potencjalnej opozycji w postaci Bałtyckich Frontów Ludowych, anulowanie artykułu 6 Konstytucji ZSRR i konstytucyjne zapisanie zasady wielopartyjności. Po tym nastąpiło terytorialne osłabienie jedności partii, legalizacja frakcyjności i wreszcie konfederalizacja KPZR. Po tak żmudnych „pracach przygotowawczych” przeprowadzonych przez Gorbaczowa rosyjskiemu prezydentowi nie było trudno ostatecznie wykończyć swoją byłą partię. [...] Sam Zjazd Deputowanych Ludowych ZSRR stał się mechanizmem przekazywania władzy z rąk rządzącej partii komunistycznej w ręce zdrajców narodowych, ze wszystkimi tego konsekwencjami. W podobnym duchu wprowadzono instytucję prezydentury w ZSRR.
↑Юридический механизм разрушения СССР - Дмитрий Лукашевич [online], litresp.ru [dostęp 2023-08-31].
