Ziemia stężycka i inne krainy historyczne Polski na tle współczesnych granic administracyjnych

Ziemia stężyckajednostka terytorialna I Rzeczypospolitej w województwie sandomierskim w Małopolsce.

Kościół św. Marcina w Stężycy

Historia

Bobrowniki - kościół

Do schyłku XVI w. obszar ten, nazywany alternatywnie terra (ziemia) lub „districtus” (powiat), należał do ziemi radomskiej. Od

początku XVII w. do schyłku I Rzeczypospolitej określany był on w źródłach oficjalnych (konstytucje, lauda sejmikowe), jako ziemia stężycka. Nie oznaczało to jednak, aby „terra Stenzicensis” nabyła w ramach woj. sandomierskiego uprawnień polityczno-administracyjnych. Nazywano ją ziemią stężycką ze względu na jej peryferyjne położenie geograficzne (za Wisłą i Wieprzem) w stosunku do województwa sandomierskiego. Ziemia stężycka powstała jako samodzielna jednostka administracyjna w 1568 roku[1][2]. Stolica regionu znajdowała się w Stężycy. Składała się ona z jednego powiatu stężyckiego. Granice przebiegały na południu wzdłuż biegu rzeki Wieprz, na wschodzie region graniczył z ziemią łukowską, na północy z ziemią czerską (Mazowsze), a na zachodzie granicę stanowiła Wisła, która biegnąc wówczas inaczej, pozostawiła po jej prawym brzegu kilka wsi w okolicy Sieciechowa i Kozienic. Obszar Ziemi Stężyckiej wykraczał na południe od ujścia Wieprza do Wisły i obejmował tereny wokół ówczesnego miasta Gołąb[3], aż po tereny dzisiejszych Puław. Ziemia stężycka posiadała starostwo grodowe i sąd ziemski (jeden z trzech w całym w województwie). W 1793 r. region został włączony do woj. lubelskiego.

Obszar

Ziemia stężycka obejmowała obszar obecnego powiatu ryckiego, południowej części powiatu garwolińskiego i południowo-zachodniej powiatu łukowskiego.

Ówczesne miasta (współczesne czcionką pogrubioną): Stężyca, Adamów, Bobrowniki, Drążgów, Kochów, Łaskarzew, Łysobyki, Maciejowice, Ryki, Żelechów, Gończyce, Przytoczno, Nowodwór, Wojcieszków i Gołąb. Dęblin uzyskał prawa miejskie w 1954 r. i jest obecnie największym miastem w regionie.

W ziemi stężyckiej leżą następujące miasta:

Lp. Miasto Populacja[4] Województwo
1. Dęblin 14 330 lubelskie
2. Ryki 9098 lubelskie
3. Łaskarzew 4504 mazowieckie
4. Żelechów 3759 mazowieckie
5. Maciejowice 1410[5] mazowieckie

Zobacz też

Przypisy

  1. Historia Kłoczewa. [dostęp 2007-06-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-29)].
  2. Kalendarium historii Stężycy
  3. Parafia Gołąb, Historia miejscowości Gołąb – Parafia Gołąb [online], parafiagolab.pl [dostęp 2017-01-15].
  4. Główny Urząd Statystyczny: Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku. stat.gov.pl, 2023-07-20. [dostęp 2024-02-07]. (pol.).
  5. Główny Urząd Statystyczny: Ludność w miejscowościach statystycznych. bdl.stat.gov.pl. [dostęp 2024-02-07]. (pol.).

Bibliografia

  • Zygmunt Gloger, Kraków 1903, Geografia historyczna – Województwo Sandomierskie
  • strona z mapą historycznej Ziemi Stężyckiej

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się