ResponseEve, a responsive template by SiGa

Zhang Yimou
Prawdziwe imię i nazwisko	張藝謀
Data i miejsce urodzenia	14 listopada 1951 ; Xi’an, Shanxi
Zawód	reżyser; scenarzysta; producent; aktor; operator
Współmałżonek	1) Xiao Hua; (1978-1988; rozwód; dziecko);; 2) Chen Ting; (od 2011; troje dzieci)
Lata aktywności	od 1984

Zhang Yimou, chiń. 張藝謀; pinyin Zhāng Yìmóu (ur. 14 listopada 1951 w Xi’an) – chiński reżyser, scenarzysta i producent filmowy; dawniej również operator, a okazjonalnie także aktor filmowy. W swoich wielokrotnie nagradzanych filmach, wyróżniających się wyrafinowaną stroną wizualną, poruszał tematykę związaną z polityczną i seksualną represyjnością, a bohaterami jego dzieł najczęściej bywały kobiety, odgrywane zwykle przez Gong Li, muzę Zhanga^[1].

Uznawany za kluczową postać tzw. piątej generacji twórców kina chińskiego, rozpoczynających karierę po zakończeniu rewolucji kulturalnej w 1976 roku. Obok Zhanga do grona tego zalicza się m.in. Chena Kaige, Tiana Zhuangzhuanga czy Wu Ziniu^[2].

Życiorys

Jego ojciec był oficerem w armii Czang Kaj-szeka, przywódcy Kuomintangu, a jego starszy brat wyemigrował na Tajwan. W czasie rewolucji kulturalnej młody Zhang skierowany został do pracy przymusowej na roli, a następnie pracował w fabryce. W 1978 roku, dwa lata po zakończeniu rewolucji kulturalnej, Zhangowi udało się dostać na studia operatorskie do Pekińskiej Akademii Filmowej^[3].

Karierę w branży filmowej zaczynał jako operator przy pierwszych filmach swoich kolegów z uczelni. Odpowiadał za stronę wizualną m.in. Żółtej ziemi (1984) Chena Kaige. Od 1987 pracował już jako samodzielny reżyser, a jego debiutanckie Czerwone sorgo (1988), zrealizowane na podstawie powieści przyszłego noblisty Mo Yana, wyróżniono Złotym Niedźwiedziem na 38. MFF w Berlinie.

Zhang stał się pierwszym chińskim reżyserem docenionym przez Amerykańską Akademię Filmową. Trzy jego filmy nominowane zostały do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego. Były to: Ju Dou (1990), Zawieście czerwone latarnie (1991) i Hero (2002). Dwukrotnie nagrodzono go Złotym Lwem na MFF w Wenecji – za filmy Historia Qiu Ju (1992) oraz Wszyscy albo nikt (1999)^[4].

Po artystycznie udanych i płodnych latach 90., w XXI w. Zhang dokonał niespodziewanego zwrotu w swojej karierze, kręcąc wysokobudżetowe widowiska w stylu wuxia. Chociaż filmy pokroju Hero (2002) czy Domu latających sztyletów (2004) były kasowymi hitami, niepozbawionymi wszak estetycznego wyrafinowania, krytycy nie przyjmowali ich ciepło, wytykając brak fabularnej logiki i pogłębienia postaci w celu łatwego podboju zachodnich rynków^[5].

Zhang zasiadał w jury konkursu głównego na 43. MFF w Berlinie (1993). Przewodniczył analogicznemu jury na 64. MFF w Wenecji (2007)^[6]. W grudniu 2006 wyreżyserował w nowojorskiej Metropolitan Opera oryginalną operę Tana Duna pt. Pierwszy cesarz z Placido Domingo w roli głównej. W sierpniu 2008 odpowiadał za reżyserię widowiskowych ceremonii otwarcia i zamknięcia letnich igrzysk olimpijskich w Pekinie^[7].

Filmografia

Reżyser

1988: Czerwone sorgo (紅高梁 / Hong gao liang)
1989: Kryptonim Kuguar (代號美洲豹 / Daihao meizhoubao)
1990: Ju Dou (菊豆 / Ju Dou)
1991: Zawieście czerwone latarnie (大紅燈籠高高掛 / Da hong denglong gaogao gua)
1992: Historia Qiu Ju (秋菊打官司 / Qiu Ju da guan si)
1994: Żyć! (活着 / Huo zhe)
1995: Szanghajska triada (搖呀搖﹐搖到外婆橋 / Yao a yao, yao dao wai po qiao)
1995: Lumiere i spółka (Lumière et compagnie) – segment
1997: Zachowaj spokój (有話好好說 / You hua hao hao shuo)
1999: Wszyscy albo nikt (一个都不能少 / Yi ge dou bu neng shao)
1999: Droga do domu (我的父亲母亲 / Wo de fu qin mu qin)
2000: Szczęście na raty (幸福时光 / Xing fu shi guang)
2002: Hero (英雄 / Ying xiong)
2004: Dom latających sztyletów (十面埋伏 / Shi mian mai fu)
2005: Tysiące mil samotności (千里走单骑 / Qian li zou dan qi)
2006: Cesarzowa (满城尽带黄金甲 / Man cheng jin dai huang jin jia)
2007: Kocham kino (Chacun son cinéma) – segment En regardant le film
2009: Trzy kule (三枪拍案惊奇 / San qiang pai an jing qi)
2010: Pod krzewem głogu (山楂树之恋 / Shan zha shu zhi lian)
2011: Kwiaty wojny (金陵十三钗 / Jin ling shi san chai)
2014: Powrót do domu (归来 / Gui lai)
2016: Wielki Mur (The Great Wall)
2018: Cień (影 / Ying)
2020: Jedna sekunda (一秒钟 / Yi miao zhong)
2021: Wędrowcy na krawędzi (悬崖之上 / Xuan ya zhi shang)
2022: Snajperzy (狙击手 / Ju ji shou)
2023: Rzeka szkarłatu (满江红 / Manjianghong)
2023: W świetle reflektorów (坚如磐石 / Jian ru pan shi)

Scenarzysta

1994: Dusza malarki (画魂 / Hua hun)
2002: Hero (英雄 / Ying xiong)
2004: Dom latających sztyletów (十面埋伏 / Shi mian mai fu)
2005: Tysiące mil samotności (千里走单骑 / Qian li zou dan qi)
2006: Cesarzowa (满城尽带黄金甲 / Man cheng jin dai huang jin jia)
2007: Kocham kino (Chacun son cinéma) – segment En regardant le film
2018: Cień (影 / Ying)
2020: Jedna sekunda (一秒钟 / Yi miao zhong)
2021: Wędrowcy na krawędzi (悬崖之上 / Xuan ya zhi shang)
2022: Snajperzy (狙击手 / Ju ji shou)
2023: Rzeka szkarłatu (满江红 / Manjianghong)

Producent

1994: Dusza malarki (画魂 / Hua hun) – producent wykonawczy
1994: Konkubina wielkiego zdobywcy (西楚霸王 / Xi chu bawang)
1997: Dragon Town Story (龍城正月 / Long cheng zheng yue)
2002: Hero (英雄 / Ying xiong)
2004: Dom latających sztyletów (十面埋伏 / Shi mian mai fu)
2005: Tysiące mil samotności (千里走单骑 / Qian li zou dan qi)
2006: Cesarzowa (满城尽带黄金甲 / Man cheng jin dai huang jin jia)
2015: Znów siedemnastolatka (28歲未成年 / 28 sui wei chengnian)
2019: Ząb mądrości (日光之下 / Ri guang zhi xia)
2020: Wo he wo de jia xiang (我和我的家乡) – producent wykonawczy

Aktor

1986: Wielka parada (大阅兵 / Da yue bing) – epizod
1987: Stara studnia (老井 / Lao jing) jako Sun Wangquan
1988: Czerwone sorgo (紅高梁 / Hong gao liang) – epizod
1989: Wojownik z terakoty (古今大战秦俑情 / Qin yong) jako Tian Fong
1997: Zachowaj spokój (有話好好說 / You hua hao hao shuo) jako handlarz śmieciami
2001: Da zhai men (大宅门, miniserial, 3 odc.) jako Li Lian-ying
2021: Wo he wo de fu bei (我和我的父辈) jako dyrektor stacji TV (epizod)

Operator

1984: Żółta ziemia (黃土地 / Huang tu di)
1984: Jeden i ośmiu (一个和八个 / Yige he bage)
1986: Wielka parada (大阅兵 / Da yue bing)
1987: Stara studnia (老井 / Lao jing)

Przypisy

↑ Zhang Yimou. Britannica. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).
↑ John A. Lent: Fifth Generation. Film Reference. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).
↑ Zhang Yimou. Britannica. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).
↑ Zhang Yimou. Festival de Cannes. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).
↑ John A. Lent: Fifth Generation. Film Reference. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).
↑ Zhang Yimou to chair jury of Venice Film Festival. "Italy Magazine", 2007-05-23. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).
↑ Zhang Yimou. Festival de Cannes. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Yimou Zhang w bazie IMDb (ang.)
Yimou Zhang w bazie Filmweb

[1] Zhang Yimou. Britannica. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).

[2] John A. Lent: Fifth Generation. Film Reference. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).

[3] Zhang Yimou. Britannica. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).

[4] Zhang Yimou. Festival de Cannes. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).

[5] John A. Lent: Fifth Generation. Film Reference. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).

[6] Zhang Yimou to chair jury of Venice Film Festival. "Italy Magazine", 2007-05-23. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).

[7] Zhang Yimou. Festival de Cannes. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

1980-89	Czerwone sorgo (1988) Kryptonim Kuguar (1989)
1990-99	Ju Dou (1990) Zawieście czerwone latarnie (1991) Historia Qiu Ju (1992) Żyć! (1994) Szanghajska triada (1995) Lumiere i spółka (1995, segment) Zachowaj spokój (1997) Wszyscy albo nikt (1999) Droga do domu (1999)
2000-09	Szczęście na raty (2000) Hero (2002) Dom latających sztyletów (2004) Tysiące mil samotności (2005) Cesarzowa (2006) Kocham kino (2007, segment) Trzy kule (2009)
2010-19	Pod krzewem głogu (2010) Kwiaty wojny (2011) Powrót do domu (2014) Wielki Mur (2016) Cień (2018)
2020-29	Jedna sekunda (2020) Wędrowcy na krawędzi (2021) Snajperzy (2022) Rzeka szkarłatu (2023) W świetle reflektorów (2023)