ResponseEve, a responsive template by SiGa

Ten artykuł dotyczy zapożyczenia języków. Zobacz też: inne znaczenia.

Ten artykuł od 2011-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Zapożyczenia z języków indyjskich – wyrazy zapożyczone w języku polskim lub innych językach, pochodzące pierwotnie z języków indyjskich. Do języków nieindyjskich, zawierających szczególnie duży procent słów pochodzenia indyjskiego, można zaliczyć język malajski / indonezyjski^[1] oraz inne języki Azji Południowo-Wschodniej, a także język suahili, w którym zapożyczenia z hindustani stanowią około 1% słownictwa^[2]. Ze względu na bezpośrednie kontakty językiem europejskim zawierającym stosunkowo dużo zapożyczeń z języków indyjskich jest język angielski. Niektóre z nich poprzez angielski zostały przejęte również przez inne języki europejskie. Do języka polskiego trafiły najczęściej bezpośrednio z języka angielskiego. Oprócz wielu słów, które stały się w taki sposób internacjonalizmami, w języku angielskim funkcjonuje wiele wyrazów pochodzenia indyjskiego, na co dzień nieużywanych w innych językach, np. thug, juggernaut, cheetah, mulligatawny, cot, dinghy, dacoit, toddy, pukka, pundit itd.

Języki, z których pochodzą zapożyczenia indyjskie

Najważniejszym językiem, z którego pochodzą hinduizmy jest sanskryt. W czasach nowożytnych wzrosło znaczenie języka hindi, jako źródła zapożyczeń. Pojedyncze słowa wywodzą się z tamilskiego, np. „ryż” z arisi (również ostatecznie z sanskrytu), poprzez arabski i języki zachodnioeuropejskie, czy też „weranda”. Innym przykładem są słowa zapożyczone z języka bengalskiego poprzez angielski, np. „bungalow”.

Sposób przedostania się do języka polskiego

Najczęstszym pośrednikiem był język angielski, rzadziej, często wtórnie, język francuski i portugalski. Dużo rzadsze są zapożyczenia, które przedostały się do języka polskiego za pośrednictwem języka rosyjskiego.

Przykłady zapożyczeń indyjskich w języku polskim

• Najszerszą kategorią słów pochodzenia indyjskiego są zapożyczenia związane z religią i filozofią indyjską, np.: ahimsa, asana, awatar, bramin, guru, jogin, mandala, karma, sansara, mantra, tantra, swastyka

• Inne kategorie:
  • architektura (weranda, stupa, pagoda)
  • realia polityczne (radża, maharadża, mandaryn, parias z tamilskiego பறையர் paṟaiyar)
  • gospodarka (rupia)
  • technika (katamaran^[3])
  • odzież (kaszmir, sandał, sari, piżama^[4])
  • medycyna i higiena (ajurweda, szampon^[5])
  • barwy (khaki)
  • zwierzęta (mangusta, anakonda z syngaleskiego^[6] හෙන්කන්ඩය henakaňdayā)
  • rośliny (imbir z tamilskiego இஞ்சி வேர் iñcivēr, mango również z tamilskiego, betel z malajalam വെത്തില‌ vettila, drzewo tekowe z malajalam ഥെക്കു thekku lub tamilskiego தேக்கு tekku)
  • kuchnia i kulinaria (ciapati, ryż z sanskryckiego vrihi^[7], cukier^[8] z sans. śarkara, curry z tamilskiego கறி kaṟi, kopra, basmati)
  • przyroda (dżungla z hindi^[9])
  • narkotyki (gandzia)
  • językoznawstwo (sandhi z sanskrytu)
  • geografia (atol z języka malediwskiego)
  • geologia (beryl korund z tamilskiego குருந்தம் kurundam^[10])

Zapożyczenia pośrednie

Niektóre z zapożyczeń w języku polskim, mimo że kojarzone z Indiami, i istotnie używane w Indiach, pochodzą w rzeczywistości z innych języków, zwłaszcza z arabskiego (sahib, fakir) i perskiego (np. bazar).

Przypisy

Bibliografia

• Słownik Wyrazów Obcych