Sala obrad Parlamentu Europejskiego w Strasburgu

Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polscewybory do Parlamentu Europejskiego przeprowadzane na terytorium Polski. Ich główne zasady oraz pozycja prawnoustrojowa Parlamentu Europejskiego określone są w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską[1], zaś szczegóły regulowane są na poziomie państw członkowskich[2]. W Polsce regulacje prawne dotyczące wyłaniania składu Parlamentu Europejskiego zawarte są w Kodeksie wyborczym[3][4].

Regulacje wspólnotowe

Podstawowe zasady wyborów określone są w art. 190 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską[1]. Ustanawia on dwie naczelne zasady – bezpośredniość i powszechność[1]. Przewiduje również możliwość uchwalenia jednolitej ordynacji wyborczej w całej Unii[1]. Ważnymi aktami prawnymi regulującymi procedurę wyborczą są także dyrektywa 93/109/WE[5] oraz Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich[2]. Wysokość maksymalnej granicy progu wyborczego ustalono na poziomie 5%[2]. Prawo wyborcze przysługuje wszystkim obywatelom Uniiczynne od 18. roku życia, bierne – w zależności od państw[2]. We wszystkich krajach członkowskich przyjęto także zasady równości oraz proporcjonalności[2]. Liczba eurodeputowanych wybieranych z poszczególnych państw ustalona jest w traktacie nicejskim oraz traktatach akcesyjnych do Unii Europejskiej z 2003 i 2005 roku. Na kadencję 2004-2009 w Polsce wybrano 54 deputowanych, zaś od wyborów w czerwcu 2009 było to 50 parlamentarzystów[6], następnie w 2014 r. było to 51 eurodeputowanych, a w 2019 r. 51+1, w związku z Brexitem. Również termin wyborów określony jest przez przepisy prawa Unii Europejskiej, natomiast samo głosowanie zarządza Prezydent[4].

Ordynacja w Polsce

Wybory do Parlamentu Europejskiego są jedynymi wyborami powszechnymi nieuregulowanymi w Konstytucji, a jedynie poprzez ustawę[3]. Przyjęła ona cztery naczelne zasady[7]:

Przepisy ustawy rozstrzygają także kwestię niepołączalności funkcji parlamentarzysty w Polsce z funkcją posła do Parlamentu Europejskiego – wybór posła lub senatora na eurodeputowanego skutkuje automatyczną utratą mandatu w Sejmie lub Senacie[8].

Prawa wyborcze

Prawa wyborcze przysługują wszystkim obywatelom polskim, a także obywatelom innych państw członkowskich stale zamieszkujących w Polsce[7], ujętym w stałym rejestrze wyborców[4] (zasada domicylu). Zasada ta została potwierdzona w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 31 maja 2004[9]. Prawo wybierania przysługuje osobom, które ukończyły 18. rok życia oraz nie zostały wyrokiem sądu pozbawione praw publicznych, praw wyborczych ani ubezwłasnowolnione[4]. Prawo wybieralności przysługuje osobom, które nie były karane za przestępstwo popełnione umyślnie, ścigane z oskarżenia publicznego i od co najmniej 5 lat stale zamieszkują w Polsce lub na terytorium innego państwa Unii Europejskiej[4]. Dolna granica (cenzus) wieku wynosi 21 lat[4].

Zgłaszanie kandydatów i kampania wyborcza

Prawo zgłaszania kandydatów przysługuje wyborcom oraz partiom politycznym, którym dodatkowo przyznano prawo tworzenia koalicji wyborczych[4]. Czynności wyborcze oraz kampania prowadzone są przez komitety wyborcze[4]. Utworzenie komitetu obarczone jest wymogiem zebrania 1000 podpisów poparcia dla tej inicjatywy[4]. Liczba kandydatów zgłaszanych na listach okręgowych przez komitety musi zawierać się w przedziale pomiędzy pięcioma a dziesięcioma osobami[4]. Kandydować wolno wyłącznie w jednym okręgu i tylko z jednej listy[4]. Rejestracja listy wymaga zebrania 10 000 podpisów poparcia[4]. Kampania rozpoczyna się wraz z ogłoszeniem postanowienia o zarządzeniu wyborów i kończy 24 godziny przed dniem ich rozpoczęcia (tzw. cisza wyborcza)[4]. Prowadzi się ją na zasadach określonych w Ordynacji wyborczej do Sejmu i do Senatu[4]. Jej finansowanie jest jawne[4].

Podział mandatów

Ustalaniem wyników wyborów zajmuje się Państwowa Komisja Wyborcza[4]. W podziale mandatów uczestniczą komitety wyborcze, które w skali kraju uzyskały minimum 5% ważnych głosów[4]. Liczba mandatów przysługująca poszczególnym komitetom w skali kraju ustalana jest według metody D’Hondta (art. 356 Kodeksu wyborczego)[4][7]. Następnie mandaty przypadające danemu komitetowi są dzielone pomiędzy jego listy okręgowe z zastosowaniem metody Hare’a-Niemeyera (art. 358 Kodeksu wyborczego)[4][10]. Państwowa Komisja Wyborcza sporządza protokół oraz ogłasza wyniki wyborów w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej w formie obwieszczenia[4]. Wszelkie protesty wyborcze rozpatrywane są przez Sąd Najwyższy[4]. Brak przydziału określonej liczby mandatów poszczególnym okręgom umożliwia sytuację, w której ze względu na niską frekwencję w danym okręgu oraz odpowiedni rozkład głosów na poszczególne listy wyborcze, w danym okręgu nie zostanie wybrany żaden deputowany[11].

Okręgi wyborcze

mapa okręgów

Ordynacja dzieli kraj na trzynaście wielomandatowych okręgów wyborczych. Zasada ta jest krytykowana ze względu na to, że europosłowie mają reprezentować w PE cały kraj, nie poszczególne okręgi, co prowadzi do rozlicznych patologii podczas kampanii wyborczej[12]. Okręgi wyborcze w Polsce[4]:

Okręgi wyborcze w wyborach do Parlamentu Europejskiego
Numer Obszar Siedziba okręgowej komisji wyborczej
Okręg nr 1 województwo pomorskie Gdańsk
Okręg nr 2 województwo kujawsko-pomorskie Bydgoszcz
Okręg nr 3 województwo podlaskie i warmińsko-mazurskie Olsztyn
Okręg nr 4 Warszawa z 8 powiatami województwa mazowieckiego Warszawa
Okręg nr 5 4 miasta na prawach powiatu i 29 powiatów województwa mazowieckiego Warszawa
Okręg nr 6 województwo łódzkie Łódź
Okręg nr 7 województwo wielkopolskie Poznań
Okręg nr 8 województwo lubelskie Lublin
Okręg nr 9 województwo podkarpackie Rzeszów
Okręg nr 10 województwo małopolskie i świętokrzyskie Kraków
Okręg nr 11 województwo śląskie Katowice
Okręg nr 12 województwo dolnośląskie i opolskie Wrocław
Okręg nr 13 województwo lubuskie i zachodniopomorskie Gorzów Wielkopolski

Wyniki wyborów

Od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej wybory odbyły się czterokrotnie – 13 czerwca 2004[13], 7 czerwca 2009, 25 maja 2014 oraz 26 maja 2019.

Frekwencja

Wybory

Frekwencja

Wybory do PE w 2004 20,9%[13]
Wybory do PE w 2009 24,53%[14]
Wybory do PE w 2014 23,83%[15]
Wybory do PE w 2019 45,68%[16]

Polskie partie w Parlamencie Europejskim

Przynależność polskich partii[17] do frakcji w Parlamencie Europejskim
Frakcja Ideologia Partie
Europejska Partia Ludowa chrześcijańska demokracja PO, PSL
Partia Europejskich Socjalistów socjaldemokracja SLD, UP, SDPL
Porozumienie Liberałów i Demokratów na rzecz Europy liberalizm PD, SD
Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy konserwatyzm PiS, PRJG, Prawica Rzeczypospolitej
Unia na rzecz Europy Narodów (nieistniejąca) Europa ojczyzn dawniej PiS, NP, Stronnictwo „Piast”, Samoobrona RP
Zieloni – Wolny Sojusz Europejski zielona polityka i regionalizm
Zjednoczona Lewica Europejska – Nordycka Zielona Lewica socjalizm i komunizm
Niepodległość i Demokracja (nieistniejąca) eurosceptycyzm Liga Polskich Rodzin, dawniej Prawica Rzeczypospolitej
Europa Wolności i Demokracji eurosceptycyzm SP,
Europa Narodów i Wolności Europa ojczyzn Kongres Nowej Prawicy

Przypisy

  1. a b c d Paweł J. Borkowski: Rada Europejska. Instytucje prawodawczo-wykonawcze Wspólnot Europejskich. W: Witold Góralski: Unia Europejska. T. 1: Geneza - System - Prawo. Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2007, s. 229. ISBN 978-83-7526-805-8.
  2. a b c d e Paweł J. Borkowski: Rada Europejska. Instytucje prawodawczo-wykonawcze Wspólnot Europejskich. W: Witold Góralski: Unia Europejska. T. 1: Geneza - System - Prawo. Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2007, s. 230. ISBN 978-83-7526-805-8.
  3. a b Leszek Garlicki: Wybory i prawo wyborcze. W: Leszek Garlicki: Polskie prawo konstytucyjne. Wyd. 11. Warszawa: Liber, 2007, s. 146. ISBN 978-83-7206-142-3.
  4. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy. (Dz.U. z 2022 r. poz. 1277).
  5. Rada Unii Europejskiej, Dyrektywa Rady 93/109/WE z dnia 6 grudnia 1993 r. [online], eur-lex.europa.eu, 6 grudnia 1993 [dostęp 2009-03-07] [zarchiwizowane z adresu 2009-05-21].
  6. Wybory Europejskie – 7 czerwca 2009 [online], Parlament Europejski, 8 stycznia 2009 [dostęp 2009-02-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-01-23].
  7. a b c Leszek Garlicki: Polska w Unii Europejskiej. W: Leszek Garlicki: Polskie prawo konstytucyjne. Wyd. 11. Warszawa: Liber, 2007, s. 424. ISBN 978-83-7206-142-3.
  8. Karol Manys: Bilet tylko w jedną stronę. rp.pl, 2009-04-16. [dostęp 2009-04-19].
  9. WYROK z dnia 31 maja 2004 r. Sygn. akt K 15/04. trybunal.gov.pl, 2004-05-31. [dostęp 2009-02-23].
  10. Jest ordynacja do Parlamentu Europejskiego!. wyborcza.pl, 2004-01-23. [dostęp 2009-04-13].
  11. Joanna Guzik, PKW: może się zdarzyć, że z któregoś okręgu nie będzie mandatów [online], rp.pl, 8 kwietnia 2009 [dostęp 2009-04-12] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-02].
  12. Paweł Wroński, Zmieńmy tę dziwaczną ordynację [online], Wyborcza.pl, 29 maja 2014 [zarchiwizowane z adresu 2014-05-30].
  13. a b Wybory do Parlamentu Europejskiego przeprowadzone w dniu 13 czerwca 2004 r. [online], Państwowa Komisja Wyborcza [dostęp 2009-02-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-04-24].
  14. Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 8 czerwca 2009 r. o wynikach wyborów posłów do Parlamentu Europejskiego przeprowadzonych w dniu 7 czerwca 2009 r.. pkw.gov.pl, 2009-06-08. [dostęp 2009-06-08].
  15. Frekwencja wyborcza. pkw.gov.pl. [dostęp 2019-05-27].
  16. Frekwencja Polska. pkw.gov.pl. [dostęp 2019-05-27].
  17. Tabela przedstawia jedynie te partie, które mają, bądź miały swoich przedstawicieli w Parlamencie Europejskim.

Bibliografia

  • Leszek Garlicki: Wybory i prawo wyborcze. W: Leszek Garlicki: Polskie prawo konstytucyjne. Wyd. 11. Warszawa: Liber, 2007, s. 145-171. ISBN 978-83-7206-142-3.
  • Leszek Garlicki: Polska w Unii Europejskiej. W: Leszek Garlicki: Polskie prawo konstytucyjne. Wyd. 11. Warszawa: Liber, 2007, s. 415-433. ISBN 978-83-7206-142-3.
  • Paweł J. Borkowski: Rada Europejska. Instytucje prawodawczo-wykonawcze Wspólnot Europejskich. W: Witold Góralski: Unia Europejska. T. 1: Geneza - System - Prawo. Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2007, s. 213-245. ISBN 978-83-7526-805-8.

Linki zewnętrzne

  • Serwis Państwowej Komisji Wyborczej poświęcony wyborom do Parlamentu Europejskiego
  • Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1277)
  • Państwowa Komisja Wyborcza – Wybory do Parlamentu Europejskiego
  • Wersje skonsolidowane Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
  • Decyzja Rady z dnia 25 czerwca i 23 września 2002 roku zmieniająca Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się