Winobluszcz pięciolistkowy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

winoroślowce

Rodzina

winoroślowate

Rodzaj

winobluszcz

Gatunek

winobluszcz pięciolistkowy

Nazwa systematyczna
Parthenocissus quinquefolia (L.) Planch.
Monogr. Phan. 5: 448 1887[3]
Synonimy
  • Ampelopsis quinquefolia Michx.
  • Cissus quinquefolia Desf.
  • Parthenocissus dumetorum (Focke) Rehder
  • Parthenocissus engelmannii Koehne & Graebn.
  • Parthenocissus heptaphylla (Buckley) Britton ex Small
  • Vitis quinquefolia (L.) Lam.[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia) – gatunek silnie rosnącego pnącza ozdobnego z rodziny winoroślowatych. W stanie naturalnym występuje w Ameryce Północnej od Gwatemali na południu, poprzez Meksyk i Stany Zjednoczone po prowincje Ontario i Quebec w Kanadzie. Poza tym jest szeroko rozpowszechniony w uprawie i w wielu miejscach naturalizowany[5].

Morfologia

Kwiat
Owoce
Pokrój
Wysokie pnącze (pokrywa podpory nawet do 20 m wysokości) samoczepne o młodych pędach zaczerwienionych. Z węzłów wyrastają wąsy czepne z 5 do 8 rozgałęzieniami zakończonymi przylgami.
Liście
Pięciolistkowe, zielone, od spodu szarozielone, jesienią zabarwiają się na czerwono. Poszczególne listki osiągają do 10 cm długości, są ząbkowane na brzegu i zwykle nagie.
Kwiaty
Drobne i niepozorne.
Owoce
Granatowe jagody o średnicy ok. 6 mm[6].
Podobne gatunki
Bywa mylony z winobluszczem zaroślowym[6].

Zmienność

Odmiany[6]:

  • var. murorum Rehd. – odmiana murowa – listki krótsze i szersze. Mocniej przywiera do podpór – ma mocniejsze przylgi i wąsy z 8–12 rozgałęzieniami.
  • var. engelmanii Rehd. – odmiana Engelmanna – listki wąskie (do 3 cm szerokości). Jesienią liście brązowoczerwone.

Zastosowanie

Roślina uprawna
Winobluszcz pięciolistkowy jest najczęściej uprawianym gatunkiem winobluszczu. Jego zaletą jest duża mrozoodporność oraz odporność na zanieczyszczenia powietrza, przez co świetnie sprawdza się w miastach. Radzi sobie zarówno na stanowiskach słonecznych, jak i zacienionych, a jego wymagania glebowe też nie są wygórowane. Intensywnie zielone liście jesienią przebarwiają się na czerwono, stanowiąc wspaniałą dekorację podpór lub ścian, po których wspinają się rośliny. Do odmian uprawnych należy m.in. ‘Star Showers’ o białopstrych liściach. Jej wzrost jest znacznie ograniczony, może wspinać się jedynie na wysokość 3–6 m. Wymaga też mniej nasłonecznionych stanowisk[potrzebny przypis]. Zbiór owoców jest pracochłonny ze względu na drobne rozmiary[7].
Medycyna naturalna
Wyciągi z kory, pędów i ziela (niezdrewniałych części) uznawane są za cenny surowiec leczniczy o działaniu przeciwzapalnym, ściągającym, antyseptycznym, żółciopędnym, przeciwkrwotocznym (hemostatycznym), hipotensyjnym (obniżającym ciśnienie krwi) i immunostymulującym[7].
Sztuka kulinarna
Owoce w postaci surowej są trujące.[potrzebny przypis] Z owoców zebranych latem i jesienią wyrabiano soki, wina, kompoty, powidła i konfitury[8]. Wyrób o nazwie „Pikantna konfitura z dzikiego wina” został wpisany 27 listopada 2014 na Krajową listę produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi[8]. Przy wyrobie win poddaje się fermentacji zmiażdżone owoce wraz z pestkami[7].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-02-01] (ang.).
  3. a b Parthenocissus quinquefolia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-02-01]. (ang.).
  4. Parthenocissus quinquefolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. Parthenocissus quinquefolia (L.) Planch.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2012-02-21]. (ang.).
  6. a b c Włodzimierz Seneta: Dendrologia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe PWN, 1991, s. 198. ISBN 83-01-07011-0.
  7. a b c Henryk Różański: Liść winogronowy – Folium Vitis viniferae (winorośli) raz jeszcze. Trochę o winobluszczu–Parthenocissus = Ampelopsis.. [dostęp 2017-09-23].
  8. a b Pikantna konfitura z dzikiego wina. [w:] Lista produktów tradycyjnych (woj. łódzkie) [on-line]. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. [dostęp 2017-09-23].

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się