Wilczomlecz (Euphorbia L.) – rodzaj roślin z rodziny wilczomleczowatych, liczący około 2000 gatunków[4]. Jest to jeden z najbardziej zróżnicowanych rodzajów w obrębie okrytonasiennych, zarówno jeśli idzie o liczbę gatunków, jak i różnorodność budowy roślin[5]. Rośliny te rozpowszechnione są na całym świecie, w bardzo różnorodnych siedliskach, ale najbardziej zróżnicowane są na suchych obszarach w strefie międzyzwrotnikowej, zwłaszcza w Afryce[6][5]. W Europie występuje dziko 105 gatunków[7], w Polsce ponad 20[8].
Wilczomlecze mają długą tradycję wykorzystywania leczniczego na różnych obszarach[9]. Do popularnych roślin ozdobnych należą wilczomlecz nadobny, zwany poinsecją i gwiazdą betlejemską E. pulcherrima, wilczomlecz obrzeżonyE. marginata, wilczomlecz okazałyE. milii[9], wilczomlecz trójżebrowy E. trigona, E. fulgens[7] i liczne inne, zwłaszcza sukulenty[6]. Liczne gatunki wykorzystywane są jako źródło insektycydów, toksyn wykorzystywanych do trucia ryb[7]. Bez większych sukcesów próbowano wykorzystywać je jako źródło kauczuku, potencjalne znaczenie użytkowe mogą mieć oleje roślinne zawarte w nasionach[6].
Skrętoległe, czasem naprzeciwległe i w okółkach[7]. Zarówno zimozielone jak i opadające zimą. Pojedyncze, czasem silnie zredukowane. Przylistki obecne lub nie, trwałe lub opadające. U części gatunków liście są ogonkowe, u innych siedzące. Blaszka pojedyncza, całobrzega, karbowana lub piłkowana, często tylko z żyłką centralną wyraźnie widoczną[5].
Zebrane w kwiatostan zwany cyjacjum, pełniący rolę pojedynczego kwiatu. Cyjacja zebrane są zwykle w szczytową, wieloramienną wierzchotkę, z okółkiem liści u nasady, kwiaty są bardzo zredukowane i składają się tylko z 1 pręcika i 1 słupka[11].
Trójkomorowe torebki z pojedynczymi nasionami w każdej komorze, bardzo późno pękają, czasem ze zmięśniałym mezokarpem – wówczas owoce są pestkowcami[5][7]. Nasiona różnego kształtu (kuliste, walcowate, piramidalne, buteleczkowate), z osnówką lub bez[5].
Biologia i ekologia
Rośliny trujące. Wszystkie gatunki wytwarzają biały, ostry i trujący sok mleczny (zawiera kwas euforbinowy, euforbinę, związki cyjanogenne), który może spowodować zapalenia skóry, pęcherze i owrzodzenia, a sok niektórych gatunków po dostaniu się do oka może powodować czasową ślepotę[3].
Kwiaty zapylane są najczęściej przez owady, u części gatunków przez kolibry[5].
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑ abEuphorbia L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-08-03].
↑ abcdefghPaul E. Berry, Ricarda Riina, Jess A. Peirson, Ya Yang, Victor W. Steinmann, Dmitry V. Geltman, Jeffery J. Morawetz, Natalia I. Cacho: Euphorbia Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-08-03].
↑ abcdJin-shuang Ma, Michael G. Gilbert: Euphorbia Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-08-03].
↑ abcdefgDavid J.D.J.MabberleyDavid J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 351-352, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
↑ abcdZbigniewZ.MirekZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 79-80, ISBN 978-83-62975-45-7.
↑Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 169. ISBN 0-333-73003-8.
↑GeoffreyG.BurnieGeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
.jpg)
