Ulica Nowy Świat w Warszawie
Śródmieście Północne, Śródmieście Południowe
Obiekt zabytkowy nr rej. 353 z 1.07.1965 (założenie urbanistyczne)
Ilustracja
Ulica Nowy Świat przy ul. Smolnej, widok w kierunku północnym (2015)
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Długość

1 km

Przebieg
pl. Trzech Krzyży
światła ul. Książęca, ul. Żurawia
65m ul. Lorentza
145m ul. Mysia
światła 240m rondo gen. Charles’a de Gaulle’a, Aleje Jerozolimskie
300m ul. Smolna
440m ul. Foksal, ul. Chmielna
700m ul. Ordynacka, ul. Warecka
światła 865m ul. Świętokrzyska
1010m ul. Oboźna
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Nowy Świat w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ulica Nowy Świat w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Nowy Świat w Warszawie”
Ziemia52°14′00,3″N 21°01′09,9″E/52,233417 21,019417
Multimedia w Wikimedia Commons
Ulica na fotografii Konrada Brandla (ok. 1870)
Ulica przed skrzyżowaniem z Alejami Jerozolimskimi przed 1916, po lewej widoczna oficyna pałacu Branickich z apteką
Ulica w latach 30. XX wieku
Ulica w 1935
Ulica przy skrzyżowaniu z Alejami Jerozolimskimi w latach 30.
Ulica w 1945
Ulica na początku lat 70.

Ulica Nowy Świat – ulica w Warszawie, w dzielnicy Śródmieście, część Traktu Królewskiego.

Historia

Ulica stanowi fragment dawnego traktu ze Starej Warszawy do Ujazdowa[1]. Nazwa „Nowy Świat” nawiązywała do nowego osadnictwa (głównie jurydyk) rozwijającego się za wałami miejskimi w XVII wieku[2][3]. Pierwotnie dotyczyła zarówno ulicy, jak i osady, która powstała przy trakcie[4].

W 1908 ulicą pojechały tramwaje elektryczne[5].

W okresie międzywojennym przy ulicy działało bardzo dużo sklepów[6] oraz kilkanaście restauracji[7]. Jej zabudowa została w dużej części zniszczona w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939[8].

W sierpniu 1944, w czasie powstania warszawskiego, ulicę przegrodziły dwie powstańcze barykady: przy ul. Chmielnej oraz na osi ulic Ordynackiej i Wareckiej[9]. Po upadku Powiśla 6 września 1944 roku nieparzysta strona ulicy wyznaczała linię polskiej obrony do kapitulacji powstania[10].

W marcu 1947 rozpoczęto odbudowę budynków znajdujących się przy ulicy[11]. Wyrównano wtedy wysokość pierzei ulicy[12]. Budynki obniżono do dwóch pięter, tj. do maksymalnej wysokości występującej w okresie Królestwa Polskiego[13]. W styczniu 1948 na skrzyżowaniu z Al. Jerozolimskimi zainstalowano pierwszą po wojnie sygnalizację świetlną[14][11]. Odbudowana ulica, z nową asfaltową nawierzchnią i chodnikami, została otwarta dla ruchu 22 lipca 1949[15][16].

Na przełomie lat 1995 i 1996 wykonany został remont ulicy z okazji 400. rocznicy stołeczności Warszawy wg projektu Krzysztofa Domaradzkiego, który trwał 133 dni i kosztował 3,4 mln złotych[17]. W trakcie tego remontu zwężono jezdnie z 14 do 7 metrów, poszerzono chodniki, a z ulicy zniknęły pojazdy prywatne ustępując miejsca taksówkom i autobusom. Mimo że nie udało się zamienić ulicy w deptak, na chodnikach pojawiły się letnie kawiarniane ogródki oraz drzewa w pojemnikach wraz z ławkami.

Przy ulicy rosną dwa drzewa, grusze samosiejki: w pobliżu wylotu ul. Foksal oraz pomiędzy ulicami Ordynacką i Świętokrzyską[18].

W 1994 Trakt Królewski w Warszawie wraz z historycznym zespołem miasta i Wilanowem został uznany za pomnik historii[19].

Opis

Ulica zaczyna się przy placu Trzech Krzyży, przecina Aleje Jerozolimskie i ul. Świętokrzyską, po czym przechodzi w ul. Krakowskie Przedmieście u wlotu ul. Oboźnej – przy pomniku Mikołaja Kopernika. Na odcinku od Al. Jerozolimskich do ul. Świętokrzyskiej posiada zwartą zabudowę utrzymaną w stylu klasycystycznym, która jest stylizacją nadaną ulicy podczas odbudowy ruin po II wojnie światowej. Ulica na tym odcinku została odbudowana tylko do wysokości dwóch pięter, przy czym zmieniono elewację części budynków w celu przywrócenia im XIX-wiecznego charakteru; w południowym biegu budynki zachowały pierwotną wysokość.

W topografii miasta Nowy Świat jest naturalną kontynuacją Krakowskiego Przedmieścia. Nowy Świat kończy się przy pomniku Mikołaja Kopernika – po drugiej stronie ulicy sąsiadują ze sobą bezpośrednio budynki z adresami „Nowy Świat 69” i „Krakowskie Przedmieście 1”.

Obiekty

Strona nieparzysta (pierzeja zachodnia)[a]:

Strona parzysta (pierzeja wschodnia):

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Nazewnictwo obiektów na podstawie Atlasu dawnej architektury ulic i placów Warszawy Jarosława Zielińskiego.

Przypisy

  1. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 153. ISBN 83-86619-97X.
  2. ↑ Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 145.
  3. ↑ Jarosław Zieliński: Ulica Nowy Świat. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 1998, s. 7–8. ISBN 83-85584-55-2.
  4. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 153–154. ISBN 83-86619-97X.
  5. ↑ Warszawskie tramwaje elektryczne 1908−1998. Tom I. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998, s. 6. ISBN 83-907574-00.
  6. ↑ Danuta Szmit-Zawierucha: O Warszawie inaczej (anegdoty, fakty, obserwacje). Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Anagram, 1996, s. 165. ISBN 83-86086-28-9.
  7. ↑ Wacław Wiernicki: Wspomnienia o warszawskich knajpach. Prószyński i S-ka, 1994, s. 71. ISBN 83-902520-0-7.
  8. ↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 24.
  9. ↑ Włodzimierz Rosłoniec: Grupa „Krybar” Powiśle 1944. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1989, s. 192. ISBN 83-211-1037-1.
  10. ↑ Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 296. ISBN 83-11-09261-3.
  11. ↑ a b Krzysztof Jabłoński i in.: Warszawa: portret miasta. Warszawa: Arkady, 1984, s. strony nienumerowane (Kronika odbudowy, budowy i rozbudowy 1945−1982). ISBN 83-213-2993-4.
  12. ↑ Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 273. ISBN 978-83-63842-67-3.
  13. ↑ Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 229. ISBN 978-83-280-3725-0.
  14. ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 42, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”. 
  15. ↑ Karol Małcużyński, Wacław Wojnacki: Zwiedzamy nową Warszawę. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1950, s. 40.
  16. ↑ Dobrosław Kobielski, Józef Zięba: Kronika lat 1944–1986, [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 19. ISBN 83-03-01684-9.
  17. ↑ Dariusz Bartoszewicz, Nowy Świat i okolice. gazeta.pl, 2002-06-16.
  18. ↑ Jerzy Lileyko: Skarpa Warszawska w oczach historyka sztuki – jaka być powinna, [w:] Bożena Wierzbicka (red.) Skarpa Warszawska. Materiały sesji naukowej, Warszawa 28–29 maja 1993. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1993, s. 107–108.
  19. ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 r. w sprawie uznania za pomnik historii (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 423).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

  • Archiwalne widoki ulicy w bibliotece Polona

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się