| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
~25 czerwca 1941(dts) |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Kontynuacja | |
| Komendanci | |
| Ostatni | |
| Konflikty zbrojne | |
| II wojna światowa | |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych |
paramilitarny |
| Rodzaj wojsk |
policyjny |
Ukraińska milicja, albo Ukraińska Milicja Ludowa (ukr. Українська народна міліція[1]) – ukraińska formacja policyjna stworzona w końcu czerwca 1941 przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów Stepana Bandery (OUN-B) po ataku III Rzeszy na ZSRR na zajmowanych wówczas przez Wehrmacht terenach II Rzeczypospolitej, znajdujących się od 1939 pod okupacją sowiecką i wcielonych do Ukraińskiej SRR. W założeniu milicja miała być formacją policyjną państwa ukraińskiego, którego nieudaną próbę restytucji nacjonaliści ukraińscy podjęli 30 czerwca 1941 we Lwowie.
Wraz z utworzeniem Dystryktu Galicja i Komisariatu Rzeszy Ukraina została rozwiązana 1 sierpnia 1941, zarządzeniem Dowódcy SS i Policji na Dystrykt Galicja Fritza Katzmanna, który powołał w jej miejsce Ukraińską Policję Pomocniczą (niem.Ukrainische Hilfspolizei) w składzie Ordnungspolizei. Milicja ukraińska została rozformowana ostatecznie do 31 sierpnia 1941[2].
John-Paul Himka początków milicji doszukuje się w marcu 1940 roku, kiedy OUN-B zarządziła powoływanie “militarnych sekcji” w każdej wsi[3].
OUN-B, poinformowana przez Niemców o zbliżającym się ataku na ZSRR[potrzebny przypis], szczegółowe plany tworzenia milicji opracowała w maju 1941. Milicja miała być tworzona przez grupy marszowe – kilku-kilkunastoosobowe grupy nacjonalistów ukraińskich postępujące za oddziałami Wehrmachtu i zakładające na zajmowanych terenach struktury państwa ukraińskiego. Do służby w milicji byli zobowiązani wszyscy mężczyźni narodowości ukraińskiej w wieku 18–50 lat, z czego część miała służyć zawodowo a pozostali stanowić “dobrowolną” rezerwę na czas mobilizacji. Dowódcami oddziałów mogli być tylko “dobrze znani nacjonaliści”[4].
Pierwszy znany przypadek tworzenia milicji pochodzi z 25 czerwca 1941 w miejscowości Młyny, opisany w korespondencji Stećki z Banderą. Według słów tego pierwszego, Żydzi w tej miejscowości mieli umyślnie prowokować Niemców do odwetowych egzekucji na Ukraińcach. W związku z tym, jak pisał Stećko, “tworzymy milicję, która pomoże usuwać Żydów i chronić ludność”[3][5].
Formowanie milicji we Lwowie rozpoczęło się 30 czerwca 1941 przed południem, bezpośrednio po zajęciu miasta przez Wehrmacht, w okolicach archikatedry św. Jura, gdzie znajdowała się wówczas część batalionu „Nachtigall”. Jarosław Stećko zlecił tworzenie formacji Iwanowi Rawłykowi, według pamiętników w mianowaniu kierownictwa milicji odegrał pewną rolę Roman Szuchewycz, ówcześnie zastępca dowódcy batalionu „Nachtigall”[6]. Milicjantów rekrutowano z członków grup marszowych, miejscowych członków OUN oraz, w mniejszości, z byłych milicjantów sowieckich narodowości ukraińskiej (być może zakonspirowanych członków OUN). Jedynie ci ostatni posiadali mundury, z których usunięto sowieckie emblematy zastępując je tryzubami. Pozostali, ubrani po cywilnemu, zakładali na lewy rękaw niebiesko-żółte opaski[3].
Po ogłoszeniu 30 czerwca 1941 o godzinie 20:00 aktu odnowienia Państwa Ukraińskiego milicja podporządkowała się rządowi Jarosława Stećki. 2 lipca milicja została operacyjnie podporządkowana władzom niemieckim, na jej czele stanął Jewhen Wreciona.
1 sierpnia milicja została rozwiązana, a rozporządzeniem władz Generalnego Gubernatorstwa z dnia 18 sierpnia 1941 powołano nową formację - Ukraińską Policję Pomocniczą, do której przyjęto zresztą część funkcjonariuszy ukraińskiej milicji. UPP rozpoczęła szkolenie 1 października 1941.
Podczas ataku niemieckiego na ZSRR w miejscowościach Galicji Wschodniej i Wołynia doszło do antyżydowskich pogromów. Modus operandi tych akcji najczęściej wyglądał tak, że milicja ukraińska wyłapywała Żydów i przy agresywnej postawie tłumu, który lżył i bił Żydów, doprowadzała ich na miejsce egzekucji[7].
Po zajęciu Lwowa 30 czerwca 1941 r. przez Niemców milicja ukraińska wzięła udział w pogromach lwowskich[8]. Ukraiński politolog Aleksiej Martynow uważa, że to właśnie milicja ukraińska wraz z batalionem „Nachtigall” rozpoczęły pierwsze masowe mordy we Lwowie, które zmusiły Niemców do częściowego rozwiązania milicji, aby zapobiec większym zamieszkom[9].
Według K. Struvego milicja ukraińska wzięła udział w pogromie w Złoczowie[10] a według O.Bartova także w pogromie w Tarnopolu[11]. We Włodzimierzu Wołyńskim i Łucku milicje utworzone przez grupę marszową Mykoły Kłymyszyna wspomagały Niemców przy egzekucjach w lipcu i sierpniu 1941. We Włodzimierzu 5 lipca rozstrzelano 150 osób uznanych za sowieckich aktywistów, 31 lipca 200 Żydów, a w sierpniu od 300 do 350. Także w Łucku egzekucje odbyły się 31 lipca[12].
G. Motyka przypuszcza, że milicja wzięła także udział w drugim lwowskim pogromie, tzw. Dniach Petlury (25-27 lipca). W aresztowaniach Żydów dokonywanych w mieszkaniach oprócz milicji uczestniczyli bojówkarze ukraińscy złożeni z chłopów z okolicznych wsi, których Niemcy karmili i poili wódką, a następnie o godzinie 5.00 rano dali sygnał do rozpoczęcia pogromu - bicia i grabieży ludności żydowskiej w mieszkaniach, jej wypędzania na ulicę i zapędzania do więzienia przy ul. Łąckiego[13].
W wyniku pogromu według danych żydowskich historyków padło ok. 1500 zabitych. Nie ulega wątpliwości, że akcja od początku do końca była reżyserowana przez Niemców.[14][15]
Dieter Pohl jest przeciwny umniejszaniu roli miejscowych kolaborantów w zbrodniach niemieckich latem 1941 roku:
Nie powinno się nie doceniać praktycznych problemów, z którymi spotkali się SS-mani wkraczając do zachodnioukraińkich miasteczek. Nie znali ludności, topografii i oczywiście nie znali też języka. Dlatego byli całkowicie zależni od tłumaczy, miejscowej administracji czy milicji, które pojawiły się w czerwcu 1941[16]
Ukraińska milicja przypuszczalnie rozstrzelała także około 100 polskich studentów ze Lwowa[17].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
