Terespol
miasto i gmina
Ilustracja
Urząd Miasta w Terespolu
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

bialski

Prawa miejskie

20 lipca 1697[1]

Burmistrz

Jacek Danieluk

Powierzchnia

10,11[2] km²

Populacja (30.06.2022)
• liczba ludności
• gęstość


5197[3]
514 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 83

Kod pocztowy

21-550

Tablice rejestracyjne

LBI

Położenie na mapie powiatu bialskiego
Mapa konturowa powiatu bialskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Terespol”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Terespol”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Terespol”
Ziemia52°04′27″N 23°36′40″E/52,074167 23,611111
TERC (TERYT)

0601021

SIMC

0922343

Urząd miejski
ul. Czerwonego Krzyża 26
21-550 Terespol
Strona internetowa
BIP

Terespolmiasto w województwie lubelskim, w powiecie bialskim.

Pod względem historycznym Terespol leży na Polesiu, w dawnej ziemi brzeskiej[a][5]. Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie brzeskolitewskim województwa brzeskolitewskiego[6]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa bialskopodlaskiego.

Terespol jest miastem nadgranicznym położonym nad Bugiem, w polskiej części Polesia Brzeskiego. W Terespolu znajdują się kolejowe i drogowe przejścia graniczne z Białorusią.

Według danych GUS z 30 czerwca 2022 r. miasto liczyło 5197 mieszkańców[3].

Historia

Miasto powstało na bazie osiedla wiejskiego Błotków, wzmiankowanego w II połowie XIII wieku. Błotków w 1512 leżał w wójtostwie brzeskim. W 1614 wieś stała się własnością Zygmunta III Wazy[7].

Historycznie miasto związane jest z rodami: Flemingów, Słuszków i Czartoryskich. To kasztelan wileński Józef Bogusław Słuszka nadał nowo utworzonemu miastu dzisiejszą nazwę Terespol, dla uhonorowania swojej małżonki Teresy. W Terespolu także przyszła najprawdopodobniej na świat Izabella Czartoryska, pani Puław. Majątek Terespol jeszcze w XVIII w. był największą posiadłością Czartoryskich.

Terespol jest otoczony pocarskimi fortyfikacjami, położony pośród bagien. Podczas projektowania Twierdzy Brzeskiej centrum Terespola przesunięto o dwie wiorsty na zachód, a centrum Brześcia dwie wiorsty na wschód. Jednocześnie zmieniono nieco bieg Bugu.

28 lipca 1944 roku podczas walk o Terespol zginęło 64 żołnierzy radzieckich[8].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002[9] Terespol ma obszar 10,2 km², w tym:

  • użytki rolne: 56%
  • użytki leśne: 4%

Miasto stanowi 0,37% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 6002 100 3090 51,5 2912 48,5
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]
588,4 302,9 285,5
  • Piramida wieku mieszkańców Terespola w 2014 roku[10]


Dzielnice

  • Mieszczany
  • Rogatka

Zabytki

Stare drewniane domy

Gospodarka

Miasto nie posiada przemysłu. Jedyny istniejący kiedyś spory zakład przetwórstwa owoców i warzyw (produkował m.in. sławne terespolskie ogórki) upadł pod koniec lat 90. XX w. Dziś mieszkańcy utrzymują się głównie z handlu i usług oraz z pracy w firmach i instytucjach związanych z obsługą przejść granicznych, z Białorusią, o dużym natężeniu ruchu (obsługują one także lądowy ruch tranzytowy z Rosją), i wykorzystuje fakt położenia na granicy z Unią Europejską, oraz na trasie międzynarodowej E30 Cork (Irlandia) – Omsk (Rosja).

Dworzec kolejowy w Terespolu

W mieście i najbliższej okolicy znajdują się:

  • przejście drogowe, z nowoczesnym, wyremontowanym terminalem
  • przejście drogowe w Kukurykach (tranzytowe dla ruchu towarowego) z nowoczesnym terminalem do obsługi drogowego transportu samochodowego oraz specjalnie zbudowaną drogą celną
  • przejście kolejowe (osobowe i towarowe)
  • wielki kolejowy węzeł przeładunkowy Małaszewicze, dziś największa stacja przeładunkowa w Europie (otwarta 14 grudnia 1949), zlokalizowany jest na olbrzymich terenach w sąsiedztwie niewielkiej miejscowości Małaszewicze i innych okolicznych wsi. Leży on w europejskim korytarzu nr 2, na linii kolejowej E-20 Paryż – Berlin – Warszawa – Moskwa, na styku torów o szerokości 1520 mm i 1435 mm. Przeładowuje między pociągami obu szerokości ponad 5 mln ton ładunków rocznie.

Ogólne informacje o Terespolu

Prawosławna kaplica cmentarna

W miasteczku znajdują się świątynie: kościół rzymskokatolicki Świętej Trójcy, prawosławna cerkiew św. Apostoła Jana Teologa, prawosławna kaplica cmentarna Zmartwychwstania Pańskiego oraz kościół zielonoświątkowy Źródło Życia. Działają również wspólnoty religijne baptystów i zbór Świadków Jehowy.

Pomnik Niepodległości
Żelazny obelisk z 1825 przy ul. Wojska Polskiego, upamiętniający budowę szosy brzeskiej (identyczny z warszawskim)

W Terespolu znajdują się dwie szkoły podstawowe przy ul. Sienkiewicza (nr 1) i przy Wojska Polskiego (nr 2). Ta druga mieści się w zespole szkół ogólnokształcących z liceami ogólnym i zawodowym. Są także dwa gimnazja. Przy zespole szkół stoi pamiątkowy obelisk żeliwny z 1825, ustawiony na pamiątkę budowy traktu Warszawa–Brześć (drugi identyczny monument znajduje się w Warszawie, przy ulicy Grochowskiej). W mieście jest jeszcze Pomnik Niepodległości, Pomnik Pamięci Żołnierzy Armii Czerwonej[12], Pomnik poległych w ochronie granicy żołnierzy WOP (na terenie jednostki Straży Granicznej) oraz ustawiony na uboczu przy torach kolejowych pomnik poświęcony ofiarom transportów kolejowych do obozów koncentracyjnych w okresie II wojny światowej.

Terespol w okresie PRL był siedzibą miasta i gminy. Od kilkunastu lat wieś (gmina) i miasto rozdzieliły się i są osobnymi organizmami administracyjnymi.

W mieście i w okolicach przetrwały forty z kompleksu Twierdzy Brzeskiej – w Terespolu, Łobaczewie Małym, Kobylanach i w Lebiedziewie przy drodze na Kodeń. Z miasta widać zaś szpic pomnika w centrum twierdzy, w Brześciu, już po stronie białoruskiej.

Transport

W miejscowości znajdują się drogowe i kolejowe przejście graniczne z Białorusią.

Wspólnoty wyznaniowe

Cerkiew prawosławna św. Jana Teologa
Zabytkowa część kościoła parafialnego Świętej Trójcy w Terespolu

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

Sport

W mieście działają kluby sportowe:

  • KP Granica – piłka nożna (w sezonie 2023/2024 gra w klasie A, grupie Biała Podlaska I)[15]
  • MULKS Terespol

Zobacz też

Uwagi

  1. Wieś królewska Błotków, na gruntach której w 1697 założono Terespol, leżała w ziemi brzeskiej[4].

Przypisy

  1. Justyna Sowa: 320 lat Terespola. echokatolickie.pl, 2018-01-03. [dostęp 2024-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-02-10)]. (pol.).
  2. GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym. Stan w dn. 2022-01-01. Format XLSX tabl. 22
  3. a b GUS Baza Demografia ludność w 2022 r..
  4. Adam Rymaszewski: Historia Terespola – założyciele i właściciele miasta. goniecterespolski.blogspot.com, 2020-09-27. [dostęp 2024-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-02-09)]. (pol.).
  5. Jan Wiesław Radwański: Krótki zarys rzek polskich. Lwów: Drukarnia „Dziennika Polskiego”, 1908, s. 16. OCLC 41869942. [dostęp 2024-02-23]. (pol.).
  6. Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 106.
  7. Grzegorz Rąkowski: Polska egzotyczna. Przewodnik. Wyd. 4. Cz. 2. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2012, s. 95. ISBN 978-83-62460-26-7. [dostęp 2024-02-23]. (pol.).
  8. „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945” Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 58.
  9. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  10. Terespol w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  11. GUS. Rejestr TERYT.
  12. Zapal świeczkę w niedzielę na mogiłach Rosjan, Gazeta Wyborcza Lublin, 7 maja 2010.
  13. Znajdź Kościół [online], kz.pl [dostęp 2023-08-08].
  14. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-15].
  15. Portal 90minut.pl

Linki zewnętrzne


Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się