Teresa Torańska
Ilustracja
Teresa Torańska, Warszawa, maj 2005
Data i miejsce urodzenia

1 stycznia 1944
Wołkowysk

Data i miejsce śmierci

2 stycznia 2013
Warszawa

Narodowość

Polska

Język

polski

Dziedzina sztuki

reportaż

Ważne dzieła
  • Oni
  • My
  • Byli
  • Są. Rozmowy o dobrych uczuciach
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Strona internetowa
Z Maciejem Morawskim i Leszkiem Sankowskim (spotkanie w Stowarzyszeniu Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego) – Warszawa, 21 września 2009
Grób Teresy Torańskiej na Wojskowych Powązkach w Warszawie.

Teresa Sławomira Torańska (ur. 1 stycznia 1944 w Wołkowysku, zm. 2 stycznia 2013 w Warszawie[1]) – polska dziennikarka i pisarka.

Życiorys

W 1966 ukończyła studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, a w 1969 Studium Dziennikarskie[2][3].

Pracę dziennikarską rozpoczęła w redakcji tygodnika „Argumenty”. W latach 1973-1975 pracowała w miesięczniku „Światowid”[4], od 1975 do wprowadzenia stanu wojennego była dziennikarką w dziale reportażu społecznego tygodnika „Kultura[3], później współpracowała także z paryską „Kulturą”. W stanie wojennym utrzymywała się m.in. z przepisywania na maszynie prac magisterskich[5].

Jest autorką książki pt. Oni, zawierającej wywiady-rozmowy z byłymi komunistycznymi decydentami i dygnitarzami na temat ich oceny dokonań socjalizmu w Polsce, wydanej w 1985 w tzw. drugim obiegu oraz przez wydawnictwo emigracyjne. Wywiady te rozpoczęła przeprowadzać w okresie istnienia tzw. pierwszej Solidarności, a następnie kontynuowała w czasie stanu wojennego[6].

Od 2000 do 2012 była dziennikarką „Dużego Formatu”, dodatku reporterów „Gazety Wyborczej”. Od marca 2012 do stycznia 2013 publikowała w tygodniku „Newsweek Polska”.

Była autorką talk-show Teraz Wy w TVP2 i cyklu wywiadów telewizyjnych z działaczami komunistycznymi, m.in. z Maciejem Szczepańskim, prezesem Radiokomitetu w latach 1972–1980 oraz jednym z twórców gierkowskiej propagandy sukcesu. W rocznicę katastrofy smoleńskiej przeprowadziła wywiad z parą prezydencką, Anną i Bronisławem Komorowskimi[7].

W sierpniu 2012 ukazał się 9-tomowy cykl jej wywiadów, opublikowany przez „Bibliotekę Newsweeka”. a 17 września 2012 w Warszawie odbył się z tej okazji ostatni wieczór autorski Torańskiej z udziałem większości jej rozmówców (wśród gości spotkania byli m.in.: Leszek Balcerowicz, Michał Głowiński, Michał Jagiełło, Wiktor Kulerski, Ewa Łętowska, Tadeusz Mazowiecki, Katarzyna Popowa-Zydroń, Adam Daniel Rotfeld, Jan Rulewski, Jan Strelau i Edmund Wnuk-Lipiński)[8].

Zasiadała w jury Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego[9].

W 2011 zdiagnozowano u dziennikarki raka płuca. Choroba nie nadawała się do operacji. Zdecydowano się na intensywną chemioterapię. Wyniki badań okazały się dobre – nowotwór został w większości zniszczony. Jednak w grudniu 2012 stan zdrowia Torańskiej pogorszył się gwałtownie, co doprowadziło do jej śmierci, dzień po 69. urodzinach[10].

Została pochowana na Powązkach Wojskowych w Warszawie kwatera F IV Tuje 2[11][12]. Pogrzeb odbył się 9 stycznia 2013. W uroczystościach pogrzebowych uczestniczyli: rodzina, przyjaciele zmarłej i liczni przedstawiciele świata polityki. Obecni byli m.in.: prezydent Bronisław Komorowski z małżonką, marszałek Sejmu Ewa Kopacz, minister kultury i dziedzictwa narodowego Bogdan Zdrojewski; byli premierzy: Tadeusz Mazowiecki i Jan Krzysztof Bielecki, Ewa i Leszek Balcerowiczowie; Jan Lityński, Danuta Stołecka, Irena Wóycicka i Henryk Wujec - doradcy w Kancelarii Prezydenta RP; ponadto wielu dziennikarzy, m.in. Seweryn Blumsztajn, Stefan Bratkowski, Jacek Hugo-Bader, Tomasz Lis, Jacek Moskwa, Jan Ordyński, Janina Paradowska, Sławomir Popowski, Ernest Skalski, Mariusz Szczygieł, Jacek Żakowski a także m.in.: Michał Bristiger, Maja Komorowska, Halina i Waldemar Kuczyńscy, Ewa Woydyłło-Osiatyńska i Wiktor Osiatyński, Paula i Mirosław Sawiccy, Magdalena Środa, Barbara Toruńczyk i inni[13].

Prezydent RP Bronisław Komorowski odznaczył pośmiertnie Teresę Torańską Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi dla rozwoju polskiego dziennikarstwa i szczególne osiągnięcia w pracy publicystycznej upowszechniającej wiedzę o najnowszej historii Polski”. Odznaczenie podczas uroczystości pogrzebowych na Powązkach odebrał z rąk prezydenta wdowiec po zmarłej, Leszek Sankowski[14].

Życie prywatne

Jej rodzice byli nauczycielami. Matka, Eleonora Bernatowicz, uczyła języka francuskiego[15]. Ojciec, Longin, w czasie II wojny światowej został przez Rosjan zesłany na Syberię do gułagu w Mołotowsku (dziś: Siewierodwińsk), z którego uwolniono go w 1948 roku. Jej wuja Sowieci zamordowali w Charkowie.

Zamężna z Leszkiem Sankowskim, informatykiem. Mieszkała w Warszawie na Górnym Mokotowie[16].

Siostra przyrodnia Błażeja Torańskiego[17].

Odznaczenia

Nagrody i wyróżnienia

W 2000 za książkę Oni otrzymała Nagrodę Polskiego PEN Clubu im. Ksawerego Pruszyńskiego[21]. Jest pierwszą laureatką Nagrody im. Barbary Łopieńskiej za najlepszy wywiad prasowy[22] (nagrodzona za rozmowę z gen. Wojciechem Jaruzelskim).

Publikacje

  • Informator o wyjazdach do krajów Europy Zachodniej i Jugosławii – wspólnie z Andrzejem Górkotem, Warszawa: Warszawskie Przedsiębiorstwo Turystyczne „Syrena” 1975.
  • Europa za 100 dolarów – wspólnie z Andrzejem Górkotem, Wydawnictwo Sport i Turystyka 1975.
  • Berlin - stolica NRD i okolice. Mały przewodnik turystyczny – wspólnie z Andrzejem Górkotem, Warszawa : Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch” 1976.
  • Drezno i okolice. Mały przewodnik turystyczny, – wspólnie z Andrzejem Górkotem, Warszawa : Krajowa Agencja Wydawnicza 1976.
  • Lipsk i okolice. Mały przewodnik turystyczny – wspólnie z Andrzejem Górkotem,/ Teresa Torańska, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1977.
  • Śmierć kopalni, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1977.
  • Chłopcy z tamtych lat – współautorzy: Jakub Kopeć i Janusz Wilk-Białożej, Krajowa Agencja Wydawnicza 1978.
  • Widok z dołu, Warszawa: „Iskry”. 1980, ISBN 83-207-0236-4.
  • Ewa Berberyusz, Pierwsze wejście, Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza 1984(Na podstawie reportaży E. Berberyusz; (dwa z nich powstały we współautorstwie z Teresą Torańską i Krzysztofem Szymborskim, druk. w l. 1980-1981 w tygodnikach: „Kultura”. „Przekrój”. „Solidarność” i „Tygodnik Powszechny”).
  • Oni – II obieg wydawniczy: Przedświt, Warszawa 1985, Krakowskie Towarzystwo Wydawnicze, Kraków 1985, wydanie emigracyjne: Aneks, Londyn 1985; po 1989 roku liczne wznowienia.
  • Leon Kasman, Konflikt z Moczarem, oprac. Teresa Torańska, Warszawa: „Myśl” 1986 (przedruk z „Aneks” Londyn 1985 nr 39).
  • My, Warszawa: Most 1994, ISBN 83-85611-23-1 (liczne wznowienia; wydana także jako e-book)
  • Byli, Warszawa: Świat Książki - Bertelsmann Media 2006, ISBN 83-247-0246-6 (liczne wznowienia).
  • Są. Rozmowy o dobrych uczuciach, Warszawa: Świat Książki 2007, ISBN 978-83-247-0791-1.
  • Jesteśmy. Rozstania '68, Warszawa: Świat Książki 2008, ISBN 978-83-247-1027-0.
  • Śmierć spóźnia się o minutę, Warszawa: Agora, 2010.– Biblioteka Gazety Wyborczej, 2010, ISBN 978-83-268-0049-8 (Trzy rozmowy Teresy Torańskiej: Michał Bristiger, Michał Głowiński, Adam Daniel Rotfeld).
  • Adam Daniel Rotfeld, W cieniu. 12 rozmów z Marcinem Wojciechowskim, wstęp: Teresa Torańska, Warszawa: Agora - Polski Instytut Spraw Międzynarodowych 2012.
  • Wywiady Teresy Torańskiej - Biblioteka Newsweeka, 2012 (tom I - IX), ISBN 978-83-7813-276-9.
  • Smoleńsk, Warszawa: Wielka Litera, 2013, ISBN 978-83-64142-28-4.
  • Aneks, Warszawa: Świat Książki, 2015, ISBN 978-83-7943-845-7.
  • Dalej, Warszawa: Wielka Litera, 2016, ISBN 978-83-8032-124-3.

Filmografia

Przypisy

  1. mil: Teresa Torańska nie żyje. Agora (przedsiębiorstwo), 2 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-02].
  2. Małgorzata Purzyńska: Ja, my, oni. Teresa Torańska w rozmowie z Małgorzatą Purzyńską. Warszawa: Agora SA, 2013, s. 21. ISBN 978-83-268-1227-9.
  3. a b Teresa Torańska: Oni. Londyn: Aneks, 1985, s. ostatnia strona, nienumerowana. ISBN 0-906601-22-3.
  4. Małgorzata Purzyńska: Ja, my, oni. Teresa Torańska w rozmowie z Małgorzatą Purzyńską. Warszawa: Agora SA, 2013, s. 52-56. ISBN 978-83-268-1227-9.
  5. Małgorzata Purzyńska: Ja, my, oni. Teresa Torańska w rozmowie z Małgorzatą Purzyńską. Warszawa: Agora SA, 2013, s. 61. ISBN 978-83-268-1227-9.
  6. Teresa Torańska | Twórca | Culture.pl, „Culture.pl” [dostęp 2018-04-02] (pol.).
  7. Wywiad Pary Prezydenckiej dla „Gazety Wyborczej”. prezydent.pl, 9 kwietnia 2011. [dostęp 2013-01-02].
  8. Teresa Torańska i jej rozmówcy gośćmi Stowarzyszenia RWE. wolnaeuropa.pl, 17 września 2012. [dostęp 2022-10-08].
  9. Minister Klimczak na gali wręczenia nagrody K.Moczarskiego. prezydent.pl, 11 grudnia 2012. [dostęp 2013-01-02].
  10. Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2018-04-02].
  11. Teresa Torańska w bazie danych pochowanych na Wojskowych Powązkach
  12. Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2023-06-19].
  13. Teresa Torańska (1 I 1944 - 2 I 2013). wolnaeuropa.pl, 9 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-09].
  14. Wirtualna Polska Media S.A., Teresa Torańska pośmiertnie odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, „wiadomosci.wp.pl”, 9 stycznia 2013 [dostęp 2018-04-02] (pol.).
  15. Małgorzata Purzyńska: Ja, my, oni. Teresa Torańska w rozmowie z Małgorzatą Purzyńską. Warszawa: Agora SA, 2013, s. 76-77. ISBN 978-83-268-1227-9.
  16. Marcin Kołodziejczyk, Toracci. Już w dzień po śmierci Teresa Torańska została pomnikiem [polskiego] dziennikarstwa. A to była po prostu zwykła, fajna babka – opowiadają znajomi; [w:] „Polityka”. 2013, nr 2, ss. 28–29
  17. Błażej Torański: Teresa, moja siostra. sdp.pl, 2013-01-18. [dostęp 2016-12-01]. (pol.).
  18. Order Odrodzenia Polski dla Teresy Torańskiej. prezydent.pl, 9 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-09].
  19. M.P. z 2013 r. poz. 342
  20. M.P. z 2001 r. nr 21, poz. 345 – pkt 15.
  21. Nagroda im. Ksawerego Pruszyńskiego. [w:] Polski PEN Club > Nagrody [on-line]. P.E.N. Club Polska. [dostęp 2017-01-23].
  22. X edycja Nagrody im. Barbary N. Łopieńskiej. Stowarzyszenie Dziennikarzy RP - Oddział Katowice, 2014-01-17. [dostęp 2015-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-17)]. (pol.).

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się