 Szadli Bendżedid, 1979 | |
| Data i miejsce urodzenia |
14 kwietnia 1929 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Prezydent Algierii | |
| Okres |
od 9 lutego 1979 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
| |
Szadli Bendżedid (także: Chadli Bendjedid, arab. شاذلي بن جديد) ur. 14 kwietnia 1929 w Zeitouna, zm. 6 października 2012 w Algierze)[1] – algierski polityk, od 9 lutego 1979 do 11 stycznia 1992 prezydent Algierii, sekretarz generalny i członek Biura Politycznego Frontu Wyzwolenia Narodowego (FLN)[2].
Pochodził z rodziny chłopskiej[3]. Ukończył szkołę średnią w Annabie. W czasie wojny algierskiej zdezerterował z armii francuskiej w stopniu podoficera i nawiązał czynną współpracę z algierską partyzantką[2]. Od 1954 był działaczem Frontu Wyzwolenia Narodowego oraz dowódcą batalionu Narodowej Armii Wyzwoleńczej. W latach 1956–1961 dowodził sektorem wojskowym na wschodzie kraju, był m.in. zastępcą dowódcy i dowódcą strefy wojskowej Konstantyny. W latach 1961–1962 był członkiem dowództwa operacyjnego sztabu generalnego Armii Wyzwolenia Narodowego w strefie północnej, w latach 1962 – 1963 dowódcą V okręgu wojskowego Konstantyny w stopniu majora, a w latach 1964 – 1978 dowódcą II okręgu wojskowego Oranu. W 1965 wszedł w skład Rady Rewolucyjnej. W 1969 nadano mu stopień pułkownika, w grudniu 1978 – po śmierci Huari Bumediena, został mianowany ministrem obrony[2].
Po śmierci Bumediena, rozpoczęła się walka o władzę pomiędzy cywilnym i popierającym wolny rynek kandydatem Abd al-Azizem Butefliką a wojskowym Mohammedem Yahiaoui, opowiadającym się za wzmocnieniem socjalistycznego kursu. Brak wyraźnej przewagi między jednym z kandydatów, spowodował, że wojsko skłoniło się w stronę Bendżedida któremu zaproponowano objęcie tymczasowych rządów. Na IV zjeździe FLN w styczniu 1979 wybrano go sekretarzem generalnym i członkiem Biura Politycznego partii. 7 lutego 1979 w wyborach bezpośrednich został wybrany prezydentem Algierii uzyskując 94,23% głosów poparcia. Po zapewnieniu sobie obu stanowisk doprowadził do usunięcia z kierownictwa partii dotychczasowych rywali: Buteflikę i Yahiaouiego a rządy oparł na rodzinie i wojsku[3].
Przeprowadził rozluźnienie w sferze polityczno-ekonomicznej - zniósł wizy wyjazdowe, ograniczył wpływy służb specjalnych oraz uwolnił więźniów politycznych, w tym Ahmeda Ben Bellę[3]. W sferze gospodarczej prowadził prywatyzację i liberalizację ekonomii[3]. Zmiany nie zatrzymały kurczenia się gospodarki co spowodowało wprowadzenie polityki oszczędności. Polityka ta była w społeczeństwie mało popularna. W 1980 roku odrodziły się wpływy opozycji co związane było z protestami studentów berberyjskich. Domagali się oni poszanowania ich kultury i zaprzestania polityki arabizacji. Protesty zintensyfikowały się na wiosnę 1981 roku[3]. Kolejną grupą niezadowoloną (początkowo rząd był im przychylny ze względu na sprzeciw islamistów wobec marksizmu który był podporą wielu opozycyjnych ruchów) z sytuacji w kraju byli islamiści wywodzący się z Bractwa Muzułmańskiego. Członkowie tego radykalnego stowarzyszenia przybyli do Algierii w 1971 roku z sąsiedniego Egiptu gdzie zostali zwolnieni z tamtejszych więzień. Radykalizacji islamistów i ich dążeniem do utworzenia państwa islamskiego towarzyszyły pierwsze akcje terrorystyczne, które miały być furtką do rewolucji islamskiej. Za akty terroru odpowiedzialna była założona w 1982 roku paramilitarna organizacja Islamski Ruch Algierii. Ruch ten został osłabiony aresztowaniami, pod koniec 1982 roku aż w końcu został w zupełności rozbity w lutym 1987, Rząd pod presją islamistów zliberalizował przepisy dotyczący budowy meczetów i tworzenia islamskich szkół wyższych[3].
W 1985 Bendżedid został ponownie wybrany na stanowisko prezydenta kraju. W październiku 1988 roku odbyły się poważne protesty społeczne które przerodziły się w antyrządowe zamieszki. Zamieszanie wykorzystali islamiści. W roku 1989 zainicjował proces demokratyzacji kraju (wprowadził system wielopartyjny)[3]. Po pierwszej turze wyborów parlamentarnych w grudniu 1991, w której zwyciężył Islamski Front Ocalenia, został zmuszony do ustąpienia ze stanowiska prezydenta[2].
W maju 1985 przywódca Kuby Fidel Castro przyznał mu Order José Martí, najwyższe kubańskie odznaczenie[4].
|
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
