Statut Westminsterski
Statute of Westminster
Data

11 grudnia 1931

Miejsce

Westminster

Strony traktatu
 Wielka Brytania  Kanada
 Australia
 Nowa Zelandia
 Południowa Afryka
 Nowa Fundlandia
 Irlandia

Statut Westminsterski, ang. Statute of Westminsterakt prawny uznający za podmioty wzajemnie równe (z pewnymi ograniczeniami) Wielką Brytanię i jej ówczesne dominia: Kanadę, Australię, Nową Zelandię, Związek Południowej Afryki, Dominium Nowej Fundlandii i Wolne Państwo Irlandzkie. Oprócz symbolicznego uznania równości dawnej metropolii i jej dominiów, statut znosił bardzo ważną dotąd zasadę, iż wszystkie akty prawne stanowione przez władze dominiów muszą być zgodne z prawem brytyjskim, pod rygorem nieważności w razie wystąpienia sprzeczności. Parlament brytyjski utrzymał jednak wyłączność na wprowadzanie zmian w konstytucjach Kanady i Australii.

Przyjęcie statutu jest często spotykaną w historiografii cezurą, którą uznaje się za moment uzyskania przez dominia niepodległości[1]. Należy jednak pamiętać, że jest to data w znacznej mierze symboliczna, gdyż proces emancypacji dominiów i poszerzania zakresu ich suwerenności był bardzo stopniowy, zaś poszczególne dominia włączyły statut do własnego porządku prawnego w różnym czasie[2]. Podobnie należy traktować próby uznania statutu za dokument powołujący Wspólnotę Narodów - jest to jedna z możliwych do przyjęcia dat, choć np. sama Wspólnota za moment swojego powstania uznaje raczej rok 1949[3].

Treść statutu była w największym stopniu owocem prac komisji ekspertów, kierowanej przez Arthura Balfoura, której rekomendacje zostały przedstawione przywódcom Wielkiej Brytanii i dominiów oraz zaakceptowane przez nich na konferencji imperialnej w 1926 roku (co określa się mianem tzw. deklaracji Balfoura). Przyszłe przepisy statutu były jeszcze przedmiotem negocjacji na kolejnej konferencji, w 1930 roku.

Statut stanowi dość nietypowy dokument z punktu widzenia teorii prawa, łącząc w sobie cechy aktu prawa wewnętrznego i umowy międzynarodowej. Choć został przyjęty w zwykłej procedurze legislacyjnej w parlamencie brytyjskim (jak typowa ustawa), zakończonej jego uchwaleniem w dniu 11 grudnia 1931, a następnie udzieleniem sankcji królewskiej, na mocy własnych przepisów rozciągał swoją moc obowiązującą na poszczególne dominia dopiero w chwili ratyfikacji przez ich parlamenty (to jest procedurą stosowaną zwykle wobec aktów prawa międzynarodowego). Dotyczyło to jednak tylko Australii, Nowej Zelandii i Nowej Fundlandii - pozostałe dominia zrezygnowały z prawa do ratyfikacji i w ich przypadku statut wszedł w życie niezwłocznie. Australia ratyfikowała statut dopiero w 1942 (choć miał obowiązywać retroaktywnie już od września 1939)[4], Nowa Zelandia w 1947, zaś Nowa Fundlandia w ogóle nie zdążyła go przyjąć nim przyłączyła się do federacji kanadyjskiej.

Przypisy

  1. Eugene P. Chase, I. Government by Consultation in the British Commonwealth, „The Journal of Politics”, 9 (2), 1947, s. 198–210, DOI: 10.2307/2125310, JSTOR2125310 [dostęp 2017-11-07].
  2. F.R. Scott, The End of Dominion Status, „The American Journal of International Law”, 38 (1), 1944, s. 34–49, DOI: 10.2307/2192530, JSTOR2192530 [dostęp 2017-11-07].
  3. Celebrating thecommonwealth@60. thecommonwealth.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-30)]., Sekretariat Wspólnoty Narodów [strona archiwalna]
  4. Ratyfikacja statutu westminsterskiego. wphon.reklik.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-02)].

Linki zewnętrzne

  • Tekst Statutu w angielskiej wersji Wikiźródeł
  • Tekst polski (fragment)

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się