Starliner (pełna nazwa CST-100 Starliner) – załogowy statek kosmiczny zaprojektowany i budowany przez amerykańską firmę The Boeing Co. we współpracy z Bigelow Aerospace, w ramach ogłoszonego przez NASA programu Commercial Crew Development (CCDev). Skrót w nazwie statku pochodzi od Crew Space Transportation. Jego podstawowym zadaniem będzie transport załóg do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS)[1] oraz do prywatnej stacji orbitalnej projektowanej przez Bigelow Aerospace. Kapsuła Starliner będzie mogła być wynoszona za pomocą różnych rakiet nośnych, w tym Atlas V, Delta IV i Falcon 9[2], a nawet zaproponowaną przez Alliant Techsystems rakietą Liberty.

Według planów z 2018 roku pierwszy orbitalny, bezzałogowy lot testowy Starlinera miał nastąpić w kwietniu 2019 roku[3]. Pierwszy załogowy lot statku miał się odbyć w sierpniu 2019 roku[3]. Pojazd zostanie wyniesiony na orbitę rakietą Atlas V 422 z kosmodromu Cape Canaveral Air Force Station[4]. Załogę mają stanowić: Christopher Ferguson, Robert Behnken i Nicole Aunapu Mann[3].

Kapsuła CST-100 w trakcie budowy (KSC, październik 2011 r.)
Kapsuła CST-100 podczas testów spadochronów, kwiecień 2012 r.
Makieta CST-100, lipiec 2013 r.

Wygląd statku Starliner zewnętrznie przypomina budowany przez Lockheed Martin dla NASA statek Orion. Nie podano jeszcze ostatecznych wymiarów nowego statku, ale będzie on miał wielkość pomiędzy statkami Apollo i Orion. Będzie on wykorzystywany wyłącznie do transportu ludzi na niską orbitę okołoziemską (LEO), zatem nie potrzebuje obecnej na Orionie infrastruktury niezbędnej do przeprowadzania lotów w głębszy kosmos, np. na orbitę wokółksiężycową. W związku z tym będzie w stanie zabrać 7-osobową załogę dzięki większej pojemności użytecznej oraz zredukowanej masie wyposażenia.

Parametry[5][6]

  • Średnica maksymalna – 4,56 m
  • Wysokość maksymalna (łącznie moduł narzędziowy i załogowy) – 5,03 m
  • Maksymalny czas lotu:
    • autonomiczny – 60 godz.
    • zacumowany do stacji orbitalnej – 210 dni
  • Przeznaczenie – loty załogowe na LEO

Historia

W ramach programu Commercial Crew Program (CCP) NASA w pierwszej rundzie, nazwanej Commercial Crew Development (CCDev), w lutym 2009 r. przyznała firmie Boeing kwotę 18 mln USD na prace wstępne nad statkiem[7]. W drugiej rundzie (Commercial Crew Development Round 2, CCDev2), która rozpoczęła się w kwietniu 2011 r., Boeing otrzymał 92,3 mln USD[8], zaś jesienią tego samego roku dodatkowe 20,6 mln USD. Łącznie z kwotą 130,9 mln USD Boeing był największym beneficjentem dwóch pierwszych rund programu CCP. Następnie Boeing został największym beneficjentem trzeciej rundy programu, nazwanej CCiCap, rozpoczętej w sierpniu 2012 r.[9], otrzymując dalsze 460 mln USD. W czwartej rundzie CCtCap, której beneficjentów ogłoszono we wrześniu 2014 r.[10], Boeingowi przyznano 4,2 mld USD. Kapsuła Starliner została jednym z dwóch finalistów programu CCP, obok Dragona firmy SpaceX.

31 października 2011 r. NASA ogłosiła wydzierżawienie Orbiter Processing Facility-3 w Kennedy Space Center (KSC) na potrzeby produkcji i testów statku Starliner[11].

4 września 2015 r. Boeing poinformował o nadaniu statkowi, dotychczas określanemu jako CST-100, oficjalnej nazwy CST-100 Starliner[12].

20 grudnia 2019 Starliner wystartował do pierwszego lotu w kosmos. W czasie tego bezzałogowego lotu przetestowane miały być wszystkie komponenty oraz procedury dokowania do ISS. Do wyniesienia użyto rakiety Atlas V[13]. Lot odbył się z awarią, statek kosmiczny nie osiągnął celu[14]. 22 grudnia 2019 r. statek kosmiczny powrócił na Ziemię[15].

Zobacz też

Przypisy

  1. Boeing Submits Proposal for NASA Commercial Crew Transport System, The Boeing Co., 23.09.2009.
  2. Commercial Crew and Cargo Program. aiaa.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-05)]., NASA, 11.02.2010.
  3. a b c Stephen Clark: No commercial crew test flights expected this year. [w:] Spaceflight Now [on-line]. 2018-10-06. [dostęp 2018-10-23]. (ang.).
  4. Chris Gebhardt: Starliner’s first complete hull mated at Kennedy; crew launch delayed to 2018. [w:] NASASpaceflight [on-line]. 2016-05-12. [dostęp 2016-05-13]. (ang.).
  5. Mike Burghardt: Boeing CST-100: Commercial Crew Transportation System. Boeing, sierpień 2011. [dostęp 2015-09-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-09)]. (ang.).
  6. Reiley, Keith; Burghardt, Michael; Wood, Michael; Ingham, Jay; Lembeck, Michael: Design Considerations for a Commercial Crew Transportation System. AIAA SPACE 2011 Conference & Exposition, Long Beach, California, September 27–29, 2011. doi:10.2514/6.2011-7101, 2011. [dostęp 2015-09-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
  7. NASA Selects Boeing for American Recovery and Reinvestment Act Award to Study Crew Capsule-based Design, The Boeing Co., 2.02.2010.
  8. NASA Awards Next Set Of Commercial Crew Development Agreements, NASA, 18.04.2011.
  9. NASA Announces Next Steps In Effort To Launch Americans From U.S. Soil. NASA, 3.08.2012. [dostęp 2012-08-05]. (ang.).
  10. NASA Chooses American Companies to Transport U.S. Astronauts to International Space Station. NASA, 2014-09-16. [dostęp 2015-09-05].
  11. NASA Signs Agreement with Space Florida to Reuse Kennedy Facilities, NASA, 31.10.2011.
  12. Chris Gebhardt: CST-100 named Starliner; Boeing reveals processing facility at Kennedy. NASASpaceflight, 2015-09-04. [dostęp 2015-09-04]. (ang.).
  13. Paulina Górnicka (oprac.), Boeing Starliner wystartował. Pierwszy lot przełomowej kapsuły [online], wiadomosci.wp.pl, 20 grudnia 2019 [dostęp 2019-12-21] (pol.).
  14. Nieudany start Boeinga Starliner - Altair Agencja Lotnicza [online], www.altair.com.pl [dostęp 2019-12-23] (ang.).
  15. Boeing Starliner powrócił na Ziemię. Nieudany lot - WP Tech [online], tech.wp.pl [dostęp 2019-12-23] (pol.).

Linki zewnętrzne

  • Strona CST-100 Starliner w serwisie The Boeing Co.
  • Film The Boeing Co. promujący statek CST-100 (19.07.2010)
  • Prezentacja The Boeing Co. przedstawiająca prace nad CST-100 (luty 2011). aiaa.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-24)].

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się