W ramach działalności naukowej zajmuje się badaniami historii służb specjalnych państwa polskiego od 1944 roku do dziś, ich wpływu na społeczeństwo, gospodarkę i na państwo polskie po 1944 roku. Zajmuje się także historią najnowszą Polaków poza Polską – polską emigracją polityczną, Polonią w USA, historią opozycji antykomunistycznej w okresie Polski Ludowej[1].
W latach 90 XX w. był redaktorem naczelnym dwumiesięcznika „Zawsze wierni” wydawanego przez tradycjonalistyczne Bractwo Świętego Piusa X. W latach 2003–2005 był sekretarzem redakcji rocznika naukowego „Niepodległość” (Warszawa)[1]. Członek redakcji kwartalnika naukowego IPN „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” (Rzeszów)[1]. Od 1999 członek Rady Porozumiewawczej Badań nad Polonią[1].
Od 2001 do 2006 pracownik Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku (stanowisko: starszy specjalista)[1]. W latach 2003–2005 adiunkt w Instytucie Historii Uniwersytetu Gdańskiego[1]. Od lipca do listopada 2006 był zatrudniony w Biurze Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie (stanowisko: kierownik sekcji Edycji Źródeł i Informacji Naukowej)[1]. Od lutego 2007 do września 2008 zajmował stanowisko naczelnika w Oddziałowym Biurze Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku[1]. Ze stanowiska odszedł po publikacji monografii SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii napisanej wspólnie z Piotrem Gontarczykiem[1]. Przez 5 lat pozostawał bez pracy[5].
Jest autorem ponad 200 publikacji naukowych, popularnonaukowych i źródłowych[1]. Publikował m.in. na łamach pism i periodyków „Arcana”, „Niepodległość” (Nowy Jork-Londyn-Warszawa), „Biuletyn IPN”, „Pamięć i Sprawiedliwość” (Warszawa), „Dzieje Najnowsze” (Warszawa), „Orzeł Biały” (Londyn), „Wprost” i „Tygodnik Solidarność”, „Rzeczpospolita”, „Christianitas” i „Gazeta Wyborcza”. Publikował w miesięczniku „Uważam Rze”[8] i do stycznia 2013 w jego tematycznym miesięczniku „Uważam Rze Historia”[9], a potem został redaktorem i publicystą mesięcznika „Historia Do Rzeczy”[10][11]. W kwietniu wydano jego artykuł w czeskim czasopiśmie „Securitas Imperii”[12].
17 czerwca 2013 miała miejsce premiera książki Lech Kaczyński. Biografia polityczna 1949–2005, napisanej wraz z grupą badawczą i stanowiącej pierwszą część biografii Lecha Kaczyńskiego[13][14][15][16]. We wrześniu 2013 roku ukazała się jego trzecia publikacja dotycząca Lecha Wałęsy pt. Wałęsa. Człowiek z teczki[17]. 22 września 2014 tygodnik „Do Rzeczy” opublikował artykuł Sławomira Cenckiewicza i Piotra WoyciechowskiegoTajemnica „Tamizy” – jak prof. Kieżun współpracował z bezpieką, w którym przedstawiono dokumenty świadczące o współpracy Witolda Kieżuna ze służbami specjalnymi PRL[18][19].
4 stycznia 2016 został powołany przez ministra obrony narodowej Antoniego Macierewicza na stanowisko Pełnomocnika Ministra Obrony Narodowej ds. Reformy Archiwów Wojskowych oraz na pełniącego obowiązki dyrektora Centralnego Archiwum Wojskowego[21][22]. 4 czerwca 2016 został dyrektorem Wojskowego Biura Historycznego im. Gen. K. Sosnkowskiego. W czerwcu tego samego roku został powołany przez Sejm RP w skład Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej[23].
Od stycznia 2013 do sierpnia 2020 publikował felietony i artykuły w tygodniku „Do Rzeczy”[24]. Od 7 lutego 2018 członek Rady przy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku[25][26]. Od 1 marca 2018 zatrudniony w Akademii Sztuki Wojennej, w której od 1 października 2022 pełni funkcję kierownika Katedry Służb Specjalnych[27]. 3 stycznia 2022 został doradcą prezesa IPN Karola Nawrockiego ds. naukowych, w związku z czym złożył rezygnację z członkostwa w Kolegium IPN[28]. Od 2022 jest pracownikiem Biura Archiwum i Zarządzania Informacją Ministerstwa Spraw Zagranicznych[29].
W latach 2018–2024 był członkiem rady Muzeum Wojska Polskiego. 22 lutego 2024 wraz z profesorem Wiesławem Wysockim zrezygnował z zasiadania w tej radzie. Decyzja ta była wyrazem sprzeciwu wobec powołania na stanowisko dyrektora tej instytucji generała Bogusława Packa[34][35][36].
Kontrowersje
Ustawa będąca podstawą działania komisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007–2022 została uchwalona przez Sejm 14 kwietnia 2023. Ustawa ta, ze względu na możliwość zakazania przez komisję pełnienia funkcji publicznych, została nazwana przez część mediów i publicystów „lex anty-Tusk” lub „lex dopaść Tuska”, gdyż w ocenie tych środowisk jej rzeczywistym celem miałoby być wyeliminowanie z życia politycznego przewodniczącego Platformy Obywatelskiej i byłego premiera Donalda Tuska. Środowiska związane z rządem próbowały bronić ustawy, nazywając ją „lex anty-Putin”. Charakter ustawy został skrytykowany przez większość środowisk prawniczych twierdzących, że jest on niezgodny z konstytucją[37].
Pojawiły się zarzuty medialne świadczące o tym, iż współtworząc cykl reportaży TVP Reset, mający przedstawiać politykę międzynarodową oraz relacje Polski z krajami NATO oraz Rosją, Cenckiewicz wykorzystał materiały MSZ, do którym miał dostęp jako pracownik Archiwum tej instytucji[38]. Sama produkcja spotkała się ze skrajnymi opiniami: słowami poparcia mediów prawicowych[39] ale też zdaniami, że przygotowana przez zależną od partii rządzącej Telewizję Polską, była sterowanym politycznie atakiem na poszczególnych polityków opozycji w Polsce w latach 2015–2023, takich jak Donald Tusk czy Radosław Sikorski[40].
W dniu sejmowego głosowania nad odwołaniem członków komisji lex anty-Tusk, gremium to wygłosiło rekomendację, iż m.in. Donald Tusk nie powinien, zdaniem komisji, pełnić funkcji publicznych odpowiadających za bezpieczeństwo państwa[41]. W odpowiedzi Tusk stwierdził, że nie jest zaskoczony stanowiskiem komisji, gdyż sprawa ta "cuchnie politycznie"[42].
(redakcja) Tadeusz Katelbach, Spowiedź pokolenia, przejrzał, poprawił i posłowiem opatrzył Sławomir Cenckiewicz, Gdańsk: Towarzystwo Przyjaciół Wilna i Grodna „Osobita” 2001.
Oczami bezpieki: szkice i materiały z dziejów aparatu bezpieczeństwa PRL, Kraków: Wydawnictwo Arcana, 2004, ISBN 83-89243-76-8, wyd. 5 – Łomianki: Wydawnictwo LTW 2012.
Tadeusz Katelbach (1897–1977): biografia polityczna, Warszawa: Wydawnictwo LTW, 2005, ISBN 83-88736-59-0.
(wstęp) Tadeusz Katelbach, Rok złych wróżb (1943), wstęp Sławomir Cenckiewicz, red. Tomasz Boczyński, Dziekanów Leśny: Wydawnictwo LTW 2005, ISBN 83-88736-60-4.
(redakcja) Wacław Jędrzejewicz, Polonia amerykańska w polityce polskiej: historia Komitetu Narodowego Amerykanów Polskiego Pochodzenia, wstęp i oprac. Sławomir Cenckiewicz, Łomianki: Wydawnictwo LTW 2006.
(redakcja) Operacja „Zorza II”: Służba Bezpieczeństwa i Komitet Wojewódzki PZPR wobec wizyty Jana Pawła II w Trójmieście (czerwiec 1987), red. Sławomir Cenckiewicz, Marzena Kruk, Warszawa – Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej 2008.
Śladami bezpieki i partii. Rozprawy – Źródła – Publicystyka, Łomianki: Wydawnictwo LTW, 2009, ISBN 978-83-7565-060-0.
(wstęp) Kryptonim „Klan”: Służba Bezpieczeństwa wobec NSZZ „Solidarność” w Gdańsku, t. 1: Wrzesień 1980 – wrzesień 1981, oprac. Marzena Kruk, Warszawa – Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej 2010.
Anna Solidarność. Życie i działalność Anny Walentynowicz na tle epoki (1929–2010), Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2010, ISBN 978-83-7506-507-7.
wydanie japońskie: Anna-no Pōrando „Rentai”. Uragiri-to shinjitsu (pis. oryg. アンナのポーランド「連帯」: 裏切りと真実), Tokio: Dōjidaisha, 2012, ISBN 978-4-88683-711-0[46]
wydanie czeskie: Anna Solidarita: život a dílo Anny Walentynowiczové na pozadí doby (1929–2010), z pol. orig. přel. David Zelinka, Praha: Volvox Globator: Ústav pro studium totalitních režimů 2016.
Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943–1991, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2011, ISBN 978-83-7506-875-7.
Lech Kaczyński. Biografia polityczna 1949–2005, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2013, ISBN 978-83-7785-229-3 (pozostali autorzy: Anna Piekarska, Adam Chmielecki i Janusz Kowalski).
Geneza Ludowego wojska Polskiego 1943–1945, Warszawa: Akademia Sztuki Wojennej 2017, ISBN 978-83-949074-0-2.
(wstęp) Tadeusz Katelbach, O zjednoczenie i legalizm: ostatni akt życia publicznego Kazimierza Sosnkowskiego, prolog S. Cenckiewicz, oprac. Jerzy Kirszak, Warszawa: LTW-WBH 2017, ISBN 978-83-7565-518-6.
(współautor: Dominik Smyrgała), Tomasz Piątek i jego kłamstwa, Warszawa: Wojskowy Instytut Wydawniczy 2017 [1]
wersja angielska Tomasz Piątek and his lies, Wojskowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2017 [2]
Ignacy Matuszewski, Pisma wybrane, t. 1: 1912–1942, wybór, wprowadzenie i opracowanie Sławomir Cenckiewicz, Warszawa: IPN, LTW, WBH 2019, ISBN 978-83-8098-671-8.
Ignacy Matuszewski, Pisma wybrane, t. 2: 1943–1946, Wybór i opracowanie Sławomir Cenckiewicz, Warszawa: IPN, LTW, WBH 2019, ISBN 978-83-8098-672-5.
Władysław Studnicki, Polska za linią Curzona, oprac. Sławomir Cenckiewicz, posłowie Piotr Zychowicz, Warszawa: Wydawnictwo Nowej Konfederacji 2021.
Gdański Grudzień 70. Rekonstrukcja – dokumentacja – walka z pamięcią, wyd. 2, Gdańsk -; Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej 2021.
Agentura. Wałęsa, Skubiszewski, Kieżun, Hermaszewski, Rotfeld i inni. Dziekanów Leśny, LTW, 2022, ISBN 978-83-7565-796-8.
Historia. „Dziadek z UB”, Ludowe Wojsko (nie)Polskie, Zychowszczyzna, Vaticanum II, Lefebvre, Bergoglio i inni. Dziekanów Leśny, LTW, 2023, ISBN 978-83-7565-823-1[48].
Filmografia
Odpowiadał za opracowanie historyczne przy produkcji filmu dokumentalnego pt. Konfrontacja (2005). Udzielał się jako konsultant przy audycjach telewizyjnych, m.in. cyklu Errata do biografii emitowanego w latach 2007–2010 w kanale TVP Historia[1]. Ponadto udzielał wypowiedzi w filmach dokumentalnych.
2006: Wyróżnienie „za wybitne osiągnięcia w badaniach nad Polonią w latach 2003–2006” przez Stowarzyszenie Naukowe „Polska w Świecie”
2006: Nagroda Prezesa IPN przyznana przez dr hab. Janusza Kurtykę „wzorowe wykonywanie powierzonych obowiązków w zakresie pracy naukowej”[1].
2009: „Człowiek Roku 2008”, tytuł przyznany przez tygodnik „Gazeta Polska” (za SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii, razem z nim wyróżnienie otrzymał współautor publikacji Piotr Gontarczyk)[57].
2009: Wyróżnienie w ramach Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza (za Sprawa Lecha Wałęsy)[58].
2010: Wyróżnienie przyznane przez Klub Jagielloński im. Św. Kazimierza dla historyków zajmujących się dziejami najnowszymi w ostatnim 20-leciu[59].
2010: Nagroda w głosowaniu czytelników w 3. edycji konkursu „Książka Historyczna Roku” w ramach Nagrody im. Oskara Haleckiego w kategorii Najlepsza książka naukowa poświęcona dziejom Polski i Polaków w XX wieku (za książkę Anna Solidarność...)[65].
2012: Nagroda w głosowaniu czytelników w 5. edycji konkursu „Książka Historyczna Roku” w ramach Nagrody im. Oskara Haleckiego w kategorii Najlepsza książka naukowa poświęcona dziejom Polski i Polaków w XX wieku (za Długie ramię Moskwy...)[66][67].
2013: Nagroda w głosowaniu czytelników w 6. edycji konkursu „Książka Historyczna Roku” w ramach Nagrody im. Oskara Haleckiego w kategorii Najlepsza książka naukowa poświęcona dziejom Polski i Polaków w XX wieku (za Lech Kaczyński...)[68].
↑Gwiazdy w Republice – odc. 49 – Sławomir Cenckiewicz. Telewizja Republika 2018-03-25. [dostęp 2018-03-26].
↑Andrzej Kublik: Nafciarze od Macierewicza. [dostęp 2008-06-23].
↑Komunikat prasowy z dnia 22 lutego 2008. [dostęp 2008-06-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-02)].
↑S. Cenckiewicz na łamach „Uważam Rze” i „Uważam Rze Historia”. slawomircenckiewicz.pl, 2012-05-17. [dostęp 2013-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-15)]. (pol.).
↑Pożegnalny felieton Sławomira Cenckiewicza w „Uważam Rze Historia”. slawomircenckiewicz.pl, 2013-01-24. [dostęp 2013-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-11)]. (pol.).
↑Sławomir Cenckiewicz w „Historii Do Rzeczy”. slawomircenckiewicz.pl, 2013-03-28. [dostęp 2013-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-11)]. (pol.).
↑Cenckiewicz na łamach „Securitas Imperii”!. slawomircenckiewicz.pl, 19 kwietnia 2014. [dostęp 2014-05-01].
↑Wałęsa. Człowiek z teczki – Sławomir Cenckiewicz. zysk.com.pl. [dostęp 2013-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-25)]. (pol.).
↑Sławomir Cenckiewicz, Piotr Woyciechowski: Tajemnica „Tamizy”. Jak prof. Kieżun współpracował z bezpieką. dorzeczy.pl. [dostęp 2015-12-16].
↑Sławomir Cenckiewicz, Piotr Woyciechowski: Cenckiewicz i Woyciechowski dla niezalezna.pl: Witold Kieżun – życie oficjalne. niezalezna.pl/, 2014-10-06. [dostęp 2015-12-16].
↑Sympozjum naukowe „Oblicza wolności”. wsksim.edu.pl. [dostęp 2014-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (30 grudnia 2013)].
↑Pełnomocnik MON ds. Reformy Archiwów Wojskowych. mon.gov.pl, 2016-01-04. [dostęp 2016-01-04].
↑Komunikat Pełnomocnika Ministra Obrony Narodowej do Spraw Reformy Archiwów Wojskowych i p.o. dyrektora CAW. caw.wp.mil.pl, 2016-01-15. [dostęp 2016-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-21)].
↑Sejm wybrał członków Kolegium IPN. rp.pl, 23 czerwca 2016. [dostęp 2016-06-23].
↑Sławomir Cenckiewicz kończy współpracę z tygodnikiem ‘Do Rzeczy’. Paweł Lisicki zaskoczony [online], wirtualnemedia.pl [dostęp 2020-08-04](pol.).
↑Minister Kultury powołał członków Rady Muzeum. muzeum1939.pl. [dostęp 2018-02-09].
↑Powołanie członków Rady Muzeum przy Muzeum II Wojny. sip.lex.pl. [dostęp 2022-09-06].
↑RAD-on: RAPORTY, ANALIZY, DANE [online], radon.nauka.gov.pl [dostęp 2023-06-19].
↑Dr hab. Sławomir Cenckiewicz doradcą prezesa IPN ds. naukowych. ipn.gov.pl, 21 grudnia 2021. [dostęp 2021-12-21].
↑Autor „Resetu” jest zatrudniony w MSZ. Sikorski: Za pieniądze rządu uprawia propagandę [online], Wprost, 19 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-19](pol.).
↑Sejm podjął decyzję. Skład komisji lex Tusk przegłosowany [WIDEO] [online], wiadomosci.onet.pl [dostęp 2023-08-30](pol.).
↑Komisja zbada rosyjskie wpływy w Polsce. Na jej czele stanął profesor Sławomir Cenckiewicz [online], niezalezna.pl [dostęp 2023-09-11](pol.).
↑Głosowanie nr 43 na 1. posiedzeniu Sejmu - Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [online], www.sejm.gov.pl [dostęp 2023-11-29].
↑Uroczyste pożegnanie Dyrektora WBH. wbp.wp.mil.pl, 2023-12-11. [dostęp 2023-12-11].
↑Redakcja, Dyrektorem Muzeum Wojska Polskiego został żołnierz komunistycznej wojskowej bezpieki [online], Portal Warszawski, 19 lutego 2024 [dostęp 2024-02-22](pol.).
↑Sławomir Cenckiewicz reaguje na zmiany w Muzeum Wojska Polskiego. Napisał list do szefa MON [online], Onet Wiadomości, 22 lutego 2024 [dostęp 2024-02-22](pol.).
↑Sprzeciw wobec nominacji dla Bogusława Packa. Profesorowie odchodzą z Rady Muzeum Wojska Polskiego | Niezalezna.pl [online], niezalezna.pl [dostęp 2024-02-22].
↑To najgroźniejszy przepis lex Tusk. Uderzy nie tylko w przesłuchiwanych [online], Businessinsider, 1 czerwca 2023 [dostęp 2023-11-30](pol.).
↑Pracuje w archiwum MSZ i ujawnia materiały resortu. Kontrowersje wokół Cenckiewicza [online], Onet Wiadomości, 19 czerwca 2023 [dostęp 2023-11-30](pol.).
↑Rachoń i Sakiewicz o Resecie. Dokument, który zrobił ogromne wrażenie. To najlepszy obraz totalności | Niezalezna.pl [online], niezalezna.pl [dostęp 2023-11-30].
↑"Reset" podzielił polityków. Skrajne opinie o serialu dokumentalnym TVP [online], wydarzenia.interia.pl [dostęp 2023-11-30](pol.).
↑MichałM.WróblewskiMichałM., Komisja ds. wpływów Rosji chce "blokady" Donalda Tuska. Znamy decyzję Andrzeja Dudy [online], wiadomosci.wp.pl, 30 listopada 2023 [dostęp 2023-11-30](pol.).
↑Tusk: Ta sprawa cuchnie politycznie [online], www.pap.pl [dostęp 2023-11-30].
↑Piotr Semka: Nie kijem Cenckiewicza, to pałką. rp.pl, 2008-06-03. [dostęp 2013-12-03]. (pol.).
↑Nadchodzi prawdziwa wiosna Kościoła. rp.pl, 2009-02-17. [dostęp 2013-12-03]. (pol.).
↑Ukazało się japońskie wydanie „Anny Solidarność”. slawomircenckiewicz.pl, 2012-03-13. [dostęp 2013-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-15)]. (pol.).
↑Konfidenci. editionsspotkania.pl. [dostęp 2015-12-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-22)].
↑Historia [online], Wydawnictwo LTW [dostęp 2023-08-03].
↑„Towarzysz generał” pokazany w TVP. Generał kontratakuje. debata.olsztyn.pl, 2 lutego 2010. [dostęp 2014-01-02].
↑„Niosła go Polska” – film z udziałem Sławomira Cenckiewicza. slawomircenckiewicz.pl, 18 kwietnia 2014. [dostęp 2014-05-01].
↑Cenckiewicz w nowym filmie „Aliny Czerniakowskiej!. [dostęp 2014-12-19]. (pol.).
↑Cenckiewicz: Założenie było takie, że jak się Rosję jeszcze bardziej "omisiuje"... [online], dziennik.pl, 16 czerwca 2023 [dostęp 2023-07-12](pol.).
↑Sławomir Cenckiewicz: Państwo polskie jest rządzone przez patriotyczną elitę. niezalezna.pl, 2017-01-30. [dostęp 2017-01-30].
↑Cenckiewicz nagrodzony!. slawomircenckiewicz.pl, 2010-11-29. [dostęp 2013-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-07)]. (pol.).
↑Sławomir Cenckiewicz laureatem Nagrody Historycznej Roku im. Oskara Haleckiego!. wpolityce.pl, 2012-11-09. [dostęp 2013-11-22]. (pol.).
↑Sławomir Cenckiewicz laureatem Nagrody Historycznej Roku im. Oskara Haleckiego!. slawomircenckiewicz.pl, 2012-11-10. [dostęp 2013-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-11)]. (pol.).
↑Wyłoniono zwycięskie publikacje w konkursie Książka Historyczna Roku. wyborcza.pl, 2013-11-15. [dostęp 2013-11-22]. (pol.).
Linki zewnętrzne
Strona prywatna Sławomira Cenckiewicza
Dr hab. Sławomir Ryszard Cenckiewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2011-11-07].[martwy link]