 Budynek w 2009 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Schloßplatz 1, 01067 Dresden[1] |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Inwestor |
rząd Saksonii |
| Wysokość całkowita |
(wieża) 50 m |
| Rozpoczęcie budowy |
1901 |
| Ukończenie budowy |
1907 |
| Zniszczono |
1945 |
| Odbudowano |
lata 50. XX wieku |
| Pierwszy właściciel |
Landtag Saksonii |
Położenie na mapie Drezna  | |
Położenie na mapie Niemiec  | |
Położenie na mapie Saksonii  | |
 51°03′11″N 13°44′21″E/51,053056 13,739167
| |
Sächsisches Ständehaus[a] – budynek, znajdujący się w Dreźnie, w dzielnicy Innere Altstadt, przy Tarasach Brühla. Gmach, którego zewnętrzne formy charakteryzuje połączenie neorenesansu i neobaroku, powstał w latach 1901–1907 jako nowa siedziba Landtagu Saksonii. Obecnie mieści się w nim Wyższy Sąd Krajowy (niem. Oberlandesgericht) i Krajowy Urząd Ochrony Zabytków (niem. Landesamt für Denkmalpflege).
Obradujący dotychczas w zbudowanym w latach 1770–1776 Landhausie Landtag Saksonii długo dążył do jego rozbudowy lub budowy nowej siedziby, zanim saski rząd z uwagi na dobrą sytuację gospodarczą kraju pod koniec XIX wieku zaczął wykazywać w tej sprawie przychylność[2][3]. W tamtym czasie w Dreźnie rozpoczęła się budowa innych reprezentacyjnych budynków państwowych, m.in. siedziby Ministerstwa Ogólnego (niem. Gesamtministerium), z kolei bliskie ukończenia były gmachy Akademii Sztuk Pięknych, Sądu Rejonowego i Ministerstwa Finansów, które w 1896 roku opuściło zajmowany od 1838 roku Pałac Fürstenberga, leżący przy Schlossplatz[4][3]. Wyprowadzka ministerstwa z pałacu otworzyła nowe perspektywy na zagospodarowanie centralnej działki przy Schlossplatz, dla której z inicjatywy ministra finansów Wernera von Watzdorfa uzgodniono nowe plany[3]. Na branym pod uwagę terenie oprócz Pałacu Fürstenberga znajdował się jeszcze Charonisches Haus, mało używany Pałac Brühla oraz popularne wśród mieszkańców miasta Tarasy Brühla[3][5].
Przygotowanie projektu nowej siedziby saskiego Landtagu zlecono architektowi Paulowi Wallotowi, którego z uwagi na zaprojektowanie wcześniej Gmachu Reichstagu w Berlinie uznano za predestynowanego do tego zadania. Przede wszystkim zamierzano zachować wartościowe pod kątem artystycznym i historycznym elementy Pałacu Brühla: reprezentacyjną klatkę schodową, rokokową salę balową (niem. Festsaal) na drugim piętrze oraz tzw. Salę Canaletta (niem. Canalettosaal) i zintegrować je z nowym budynkiem[3]. Pierwszy projekt Wallota przewidywał adaptację tych pomieszczeń na potrzeby Pierwszej Izby (niem. Erste Kammer), a także zbudowanie podobnej do nich pod kątem stylu dobudówki w kierunku Schlossplatz, w której miałaby zostać ulokowana Druga Izba (niem. Zweite Kammer). Architekt planował także częściowe zburzenie Tarasów Brühla[3]. O ile Pierwsza Izba w 1897 roku wyraziła zgodę na realizację projektu, to Druga Izba go odrzuciła z uwagi na niedostateczne doświetlenie sali balowej, a także niepraktyczność renowacji. Ostatecznie, za namową burmistrza Drezna, postanowiono zbudować całkowicie nowy budynek po zakupie działki, który zatwierdzono z zastrzeżeniem umożliwienia korzystania z nowego gmachu innym władzom[3].
Z uwagi na powszechną krytykę projektu Paula Wallota w związku z planowanym częściowym zburzeniem Tarasów Brühla, w grudniu 1897 roku Pierwsza Izba zdecydowała o ogłoszeniu nowego konkursu na projekt budynku Landtagu[3]. Decyzja ta głęboko uraziła Wallota i konkurs wkrótce odwołano. Aby zmotywować architekta do dalszej pracy w mieście solidarność z nim okazało Drezdeńskie Stowarzyszenie Architektów oraz wykładowcy miejscowej Wyższej Szkoły Technicznej. W końcu Wallot opracował dwa nowe projekty, które zostały publicznie zaprezentowane i ocenione przez komisję złożoną z wybitnych architektów, przybyłych do Drezna na zaproszenie jego władz[3]. Po obradach komisji jeden z projektów został oficjalnie zatwierdzony przez Landtag 18 grudnia 1899 roku[3].
Po wyburzeniu Pałacu Fürstenberga, Charonisches Hausu i Pałacu Brühla, w 1901 roku rozpoczęto budowę nowego gmachu Landtagu Saksonii[4][5]. Pierwotne plany przewidywały zmniejszenie Tarasów Brühla i przesunięcie prowadzących do nich schodów na wschód, jednak zaniechano tego po protestach mieszkańców i apelu drezdeńskiego architekta oraz historyka sztuki, Corneliusa Gurlitta. Zamiast tego budynek wznoszono dalej w kierunku południowym, co spowodowało zwężenie ulicy Augustusstraße[4]. 14 października 1907 roku ukończony gmach został uroczyście przekazany saskiemu parlamentowi; tego dnia odbyła się także pierwsza sesja parlamentu w nowej siedzibie[4][5].
21 lutego 1933 roku w budynku odbyła się ostatnia sesja Landtagu Saksonii przed wejściem w życie 31 marca tego roku ustawy rozwiązującej parlament[5][2]. W lutym 1945 roku Sächsisches Ständehaus spłonął wskutek burzy ogniowej, wywołanej przez związane z II wojną światową bombardowanie[4][5]. Jeszcze w tym samym roku Krajowy Urząd Ochrony Zabytków (Landesamt für Denkmalpflege) zajął w budynku kilka pokoi i zaczął małymi krokami porządkować jego zniszczone wnętrze[5]. Po zakończeniu częściowej rekonstrukcji wnętrz w latach 50. XX wieku, w gmachu ulokowano Niemiecką Bibliotekę Fotograficzną (niem. Deutsche Fotothek) oraz kilka wydziałów Akademii Nauk NRD (niem. Akademie der Wissenschaften der DDR). Ponadto w 1957 roku Sächsisches Ständehaus stał się również siedzibą Muzeum Zoologii (niem. Museum für Tierkunde), zaś dwa lata później umieszczono w nim jeszcze Muzeum Mineralogii i Geologii (niem. Museum für Mineralogie und Geologie)[4].
Ze względu na istniejące zastosowanie i potrzeby renowacyjne, mało realne było ponowne wykorzystanie gmachu na potrzeby parlamentu. Wątpliwe było również to, czy budynek spełni współczesne wymagania Landtagu[4]. Z tych powodów uchylono możliwość zakwaterowania parlamentu w Sächsisches Ständehausie, niemniej jednak po wyborach w 1990 roku parlamentarzyści zebrali się w holu wejściowym budynku, aby symbolicznie odebrać swoją własność, zanim przenieśli się do tymczasowej siedziby Landtagu w Kościele Trzech Króli[b][4].
W 1993 roku zamontowano nowe miedziane pokrycie dachu, co stanowiło zakończenie renowacji zewnętrznych form Sächsisches Ständehausu[4]. Rok później rząd Saksonii ustanowił gmach siedzibą Wyższego Sądu Krajowego (niem. Oberlandesgericht), zaś kilka reprezentacyjnych pomieszczeń przeznaczył na potrzeby przewodniczącego saskiego Landtagu, co miało być swoistą kontynuacją pierwotnej funkcji budynku[5]. Po trwającej w latach 1996–2001 renowacji wnętrz, do gmachu wprowadził się zarówno Wyższy Sąd Krajowy, jak i Krajowy Urząd Ochrony Zabytków, który zajął jego poddasze[4][5]. Na parterze budynku regularnie odbywają się wystawy sztuki[5].
.jpg)
Sächsisches Ständehaus jest monumentalnym budynkiem, zbudowanym na planie trapezu z cegieł licowanych piaskowcem[5]. Jego zewnętrzne formy reprezentują typowe dla stylu Paula Wallota, zastosowane wcześniej przez niego w projekcie berlińskiego Gmachu Reichstagu połączenie neorenesansu i neobaroku[3][4]. Na elewacjach budynku umieszczono zachowane z rozebranego Pałacu Brühla ornamenty: dekorację rzeźbiarską autorstwa Johanna Gottfrieda Knöfflera oraz dwie stworzone w 1750 roku przez Lorenzo Mattielliego rzeźby przedstawiające Florę i Meleagra[4][5].
Przy fasadzie gmachu od strony Tarasów Brühla, w bocznej jej części, znajduje się mająca 50 m wysokości wieża z narożnymi kolumnami, stanowiącymi pod kątem stylistyki zapożyczenie z drezdeńskich form barokowych stosowanych przy budowie wież[4][5]. Na szczycie wieży znajduje się pozłacany posąg Saxonii, wykonany w 1905 roku przez Johannesa Schillinga[5]. Umiejscowienie i rozmiary wieży zostały podyktowane staraniami Wallota o zachowanie proporcji pozostałych budynków, położonych przy Schlossplatz[4].
Fasada od strony Schlossplatz uchodzi za najbardziej okazałą, ponadto ma w swej stylistyce wiele odniesień do kraju, rodziny królewskiej i narodu[3]. Jest ona dziewięcioosiowa z umieszczonym na środku, potężnym trzyosiowym ryzalitem[5]. Ryzalit zwieńczony jest kompozycją rzeźbiarską, przedstawiającą trzech chłopców trzymających flagę Saksonii. Motyw z kompozycji symbolizuje przyszłość kraju[3]. Poniżej znajduje się relief z herbem Wettynów, trzymanym przez dwa lwy, zaś po jego bokach umieszczone są alegoryczne grupy rzeźb, oznaczających rolnictwo (po lewej stronie) i obronność (po prawej stronie) – jest to podkreślenie mocnych stron Saksonii[3]. Natomiast na poziomie drugiego piętra budynku, na którym odbywały się niegdyś obrady saskiego Landtagu, ryzalit ozdabiają cztery rzeźby uosabiające wartości właściwe dla dobrego rządu i parlamentu: mądrość, prawo, sprawiedliwość i niezłomność[3].
Oryginalny wystrój wnętrz Sächsisches Ständehaus został opracowany przez Ottona Gussmanna, Wilhelma Kreisa i Richarda Riemerschmida. W niektórych fazach budowy gmachu przy dekoracjach jego pomieszczeń pracowało kilkunastu malarzy i tyle samo rzeźbiarzy[5]. Większość z historycznych wnętrz zostało zniszczonych podczas pożaru w 1945 roku[5].
W westybulu budynku są ustawione dwie fontanny ścienne, pochodzące ze zburzonego Pałacu Brühla i będące dziełem Lorenzo Mattielliego, zaś w przedsionku wejściowym wieży znajdują się również pochodzące z Pałacu Brühla i wykonane przez Mattielliego dwie rzeźby uosabiające mądrość i czujność[5].
Głównym elementem współczesnych wewnętrznych form gmachu jest zespół siedmiu sal sądowych, zbudowanych na własnym fundamencie jako swoisty „budynek w budynku” na miejscu zniszczonej dużej sali plenarnej. Z kolei na miejscu małych sal parlamentarnych na drugim piętrze utworzono salę przyjęć wspólną dla wszystkich użytkowników budynku[5]. Na ścianach sali znajdują się czerwone płyty ścienne, ozdobione figurami wykonanymi ze stali nierdzewnej przez Angelę Hampel i Gudrun Trendafilov[5]. Dawna sala konferencyjna Landtagu została ozdobiona z wykorzystaniem techniki malarstwa szablonowego, zaś w foyer budynku został umieszczony witraż Prawo i Reguła autorstwa Marion Hempel[5].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
