Małe okrągłe człony pędowe (średnica do 3 mm), pojedynczy korzeń. Pędy są spłaszczone i kształtem przypominają liście. Skórzaste człony pływają po powierzchni wody. Od góry i z dołu są zielone, dolna ich strona może przybierać fioletową barwę dzięki zawartości antocyjanów, co da się zaobserwować jedynie po wyschnięciu. Rozmnaża się głównie wegetatywnie przez członkowanie pędów.
Bardzo zredukowane, bez okwiatu, jednopłciowe. Kwiaty żeńskie składają się tylko z jednego słupka, kwiaty męskie z dwóch pręcików. Powstają z pojedynczego, rzadko dwóch, woreczkowatych zagłębień u nasady i z boku członu[5]. Tworzą się jednak bardzo rzadko i przeważnie są płonne. Kwitną w kwietniu, zapylanie głównie przez aerogamię i hydrogamię.
Hydrofit. Występuje w wodach stojących, przeważnie w niedużych zbiornikach wodnych (starorzecza, stawy, sadzawki, doły potorfowe). W wodach płynących tylko przy brzegu, wśród roślinności. Roślina nitrofilna, dobrze znosząca zanieczyszczenia ściekami komunalnymi. Najczęściej występuje w wodach o dużej zawartości substancji organicznych (eutroficznych). Uczestniczy w procesie zarastania zbiorników wodnych już od początkowych stadiów. Wytwarza dużą ilość szybko rozkładającej się biomasy, wpływając na eutrofizację. Pod wpływem prądów wody i wiatru przemieszcza się, zajmując sąsiednie zbiorniki. Po wyschnięciu zbiornika wytrzymuje przez jakiś czas, wegetując na mokrym dnie. Znosi zacienienie. Zimuje na dnie zbiornika wodnego, albo wmarznięta w lód. Często tworzy jednogatunkowe skupiska, zarastając powierzchnię wody tak gęstym kożuchem, że nie dopuszcza w ogóle do rozwoju roślinności podwodnej. Rośnie też w zbiorowiskach szuwarowych, zbiorowiskach drobnego pleustonu i innych. Rzadko występuje w zbiorowiskach trzciny pospolitej. Jest gatunkiem charakterystycznym dla zbiorowisk pleustonowych (klasa Lemnetea minoris).
W jeziorach środkowej i zachodniej Europy występuje w wodach o różnym stanie ekologicznym, ale jest jednym z gatunków najczęściej spotykanych w wodach o słabszym stanie[6].
Zastosowanie
Roślina jadalna
Rzęsa drobna spożywana jest w niektórych krajach Azji i Ameryki Północnej, stosowana jest jako dodatek do sałatek i zup[7].
Roślina pastewna
Do niedawna była wykorzystywana w Polsce jako naturalny pokarm dla kaczek i gęsi, a także dla świń[8].
Ponieważ z rzęsy pozyskuje się więcej białka z metra kwadratowego niż z soi, bywa uprawiana na skalę masową, przede wszystkim na paszę dla ryb hodowlanych, bydła, owiec, świń, drobiu i królików[9]. W uprawie przemysłowej uzyskuje się rocznie przeciętnie około 10–20 ton suchej masy rzęsy z hektara, jednak w odpowiednich warunkach klimatycznych i przy dużym nawożeniu plony sięgają nawet 44 ton[9].
Prowadzone są badania nad szerszym wykorzystaniem rzęsy do produkcji pasz o dużej zawartości białka[10][11].
Akwarystyka
Bywa wykorzystywana jako pokarm dla ryb roślinożernych (np. z rodziny żyworódkowatych)[12] i roślina ocieniająca wnętrze zbiornika[13]. Zwykle jednak uznawana jest w akwarystyce za chwast, z powodu bardzo szybkiego rozmnażania wegetatywnego – wprowadzona w niewielkiej ilości potrafi zarosnąć powierzchnię przeciętnego akwarium w ciągu tygodnia[14]. Pokrycie zbiornika gęstym kożuchem odciąć może światło na tyle znacząco, że prowadzić może do obumierania roślin zanurzonych, ubożenia wody w tlen, w tym powstawania przyduchy groźnej dla ryb i innych zwierząt[15]. Rzęsa w zbiornikach wymaga w efekcie regularnego usuwania[14].
Przypisy
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑ abLemna minor L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-03-01].
↑Lemna minor, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species(ang.).
↑SlavomilS.HejnýSlavomilS., BohumilB.SlavíkBohumilB. (red.), Květena České socialistické republiky, wyd. Vyd. 1, Praha: Academia, 1988, s. 286, ISBN 978-80-200-1824-3, OCLC 19258862.
↑SandraS.PoikaneSandraS. i inni, Macrophyte assessment in European lakes: Diverse approaches but convergent views of ‘good’ ecological status, „Ecological Indicators”, 94, 2018, s. 185–197, DOI: 10.1016/j.ecolind.2018.06.056(ang.).
↑B. Grabowska, T. Kubala: Encyklopedia bylin, tom II, K–Z. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 530. ISBN 978-83-7506-846-7. (pol.).
↑SławomirS.GłuszekSławomirS., Nowa roślina wysokobiałkowa. Dlaczego zyskuje na rynku europejskim? [online], AgroFakt.pl, 7 maja 2023 [dostęp 2023-11-05].
↑ abJohn W. Cross: The Charms of Duckweed. The Missouri Botanical Garden, 2002. [dostęp 2011-01-10].
↑Białkowa pasza z rzęsy wodnej? [online], eko-uprawy.pl, 9 września 2019 [dostęp 2023-11-05].
↑AnnaA.CzasakAnnaA., Niderlandzki pomysł na białko [online], Agronomist, 29 marca 2021 [dostęp 2023-11-05].
↑Rzęsa wodna jako pokarm [online], akwarysta.eu [dostęp 2023-11-05].
↑DarekD.FirlejDarekD., Rośliny w akwarium. Cz. 2, t. 1, Warszawa: Magazyn Akwarium, 2007, s. 141-142, ISBN 978-83-60984-00-0.
↑ abPeterP.HiscockPeterP., Encyclopedia of aquarium plants, New York: Barron's Educational Seriec, Inc., 2003, s. 167, ISBN 978-0-7641-5521-5.
↑HubertH.ZientekHubertH., Rośliny w oczkach wodnych, Warszawa: Medical Tribune Polska, 2008, s. 53, ISBN 978-83-60135-40-2.
Bibliografia
František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.brak strony w książce
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.brak strony w książce
Zbigniew Podbielkowski, Henryk Tomaszewicz: Zarys hydrobotaniki. Warszawa: PWN, 1996. ISBN 83-01-00566-1.brak strony w książce
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.brak strony w książce
