Rozstaw szyn
SplotTor – Tor tramwajowy


Kolej szerokotorowa
  Breitspurbahn 3000 mm (118,1 in)
  Rozstaw brunelowski 2140 mm (84,3 in)
  Rozstaw indyjski 1676 mm (66,0 in)
  Rozstaw iberyjski 1668 mm (65,7 in)
  Rozstaw irlandzki 1600 mm (63,0 in)
  Rozstaw rosyjski 1520 mm (59,8 in)

Kolej normalnotorowa
  Rozstaw standardowy
(tzw. stephensonowski)
1435 mm (56,5 in)

Kolej wąskotorowa
  Rozstaw szkocki 1372 mm (54,0 in)
  Rozstaw przylądkowy 1067 mm (42,0 in)
  Rozstaw metrowy 1000 mm (39,4 in)
  Rozstaw trójstopowy 914 mm (36,0 in)
  Rozstaw 785 mm 785 mm (30,9 in)
  Rozstaw bośniacki 760 mm (29,9 in)
  Rozstaw 750 mm 750 mm (29,5 in)
  Rozstaw 600 mm 600 mm (23,6 in)

Inne
  Rozstaw piętnastocalowy 381 mm (15,0 in)

Rozstaw rosyjskirozstaw szyn, dla których odległość między wewnętrznymi powierzchniami główek szyn wynosi 1520 mm. Najbardziej rozpowszechniony w krajach byłego Związku Radzieckiego, Mongolii oraz w Finlandii (wersja 1524-milimetrowa). Rozstaw ten jest także stosowany na sieciach tramwajowych (głównie w Rosji).

Most nad Niemnem koło Kowna na trasie Kolei Warszawsko-Petersburskiej (1864 rok)
Drezyna na budowanej „Kolei Murmańskiej” (zdjęcie z okresu I wojny światowej)
Wagon tramwaju konnego w 1867 roku na ulicy Marszałkowskiej w Warszawie
Polski wagon sypialny na torze 1520 mm na stacji Przemyśl Główny (2006)
Pociąg spółki PKP LHS na linii kolejowej nr 65

Historia

Początkowo dla tej kategorii rozstawu szyn obowiązywała szerokość 1524 mm. Po raz pierwszy została ona zastosowana na Kolei Nikołajewskiej (Николаевская железная дорога) z Petersburga do Kołpina, otwartej w 1847 roku[1]. Była to pierwsza linia, na której odbywały się regularne przewozy w Cesarstwie Rosyjskim. W późniejszych latach rozstaw został zmodyfikowany i jako normę przyjęto 1520 mm[1].

Kolej szeroka w Królestwie Polskim

Pierwsza linia kolejowa na terytorium Królestwa Polskiego, pomimo przyjętego standardu 1524 mm, została zbudowana w rozstawie normalnym[1]. Była to Kolej Warszawsko-Wiedeńska otwarta w 1848. Koleje 1524-milimetrowe zaczęły dopiero powstawać w następnych latach, m.in. Kolej Warszawsko-Petersburska (1862), Kolej Warszawsko-Terespolska (1867), Kolej Nadwiślańska (1877), Kolej Warszawsko-Kaliska (1902). Mimo to, w międzyczasie uruchamiano odcinki normalnotorowe, jak było w przypadku Kolei Warszawsko-Bydgoskiej (1862). Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości rozpoczęto proces ujednolicania sieci kolejowej, tak że ostatecznie do 1929 wszystkim szerokotorowym liniom kolejowym w kraju zmieniono rozstaw szyn na standardowy (1435 mm)[2].

Tramwaje w Warszawie

Na terytorium Królestwa Polskiego powstały dwie sieci tramwajowe, w Warszawie i w Łodzi (rok otwarcia: 1898). W 1918 po carskiej Rosji Rzeczpospolita odziedziczyła jeszcze sieć w Wilnie (rok otwarcia: 1893), jednak jedynie warszawska miała rozstaw szyn 1524 mm[3]. Pierwszy tramwaj w stolicy ruszył w 1866 na trasie łączącej Dworzec Petersburski z Dworcem Wiedeńskim wraz z odnogami do Dworca Terespolskiego i Placu Grzybowskiego[3]. Dodatkowo prowadzono również przewóz towarów specjalnie przystosowanymi do tego celu wagonami.

Podczas II wojny światowej warszawska sieć tramwajowa, jak i tabor uległy niemal całkowitemu zniszczeniu. Z tego co ocalało, 20 czerwca 1945 uruchomiono pierwszą linię o rozstawie 1524 mm na trasie KawęczyńskaWiatraczna. Sprowadzany z Berlina tabor mający wydatnie pomóc w przywróceniu kursowania tramwajów w całej stolicy miał jednak koła o rozstawie normalnym[4]. W związku z tym zdecydowano się zmienić rozstaw szyn, a proces, który rozpoczęto jeszcze w 1945 roku ostatecznie zakończono w 1948 r.[4]

Teraźniejszość

Do dzisiaj ten rozstaw szyn jest używany na całej sieci kolejowej w Rosji, Mongolii oraz Finlandii. Oprócz tego stosują je wszystkie systemy metra w tych krajach oraz większość systemów tramwajowych.

Obecnie koleje o rozstawie szyn 1520 mm w Polsce można znaleźć głównie w pasie przygranicznym z krajami byłego Związku Radzieckiego. Jedynym wyjątkiem jest otwarta w 1979 roku Linia Hutniczo-Szerokotorowa ciągnąca się aż do Sławkowa w województwie śląskim. Ma ona za zadanie obsługiwać import oraz eksport towarów z Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego na wschód.

Wykaz linii szerokotorowych w Polsce

Linia kolejowa Nazwa linii Rozstaw
Linia kolejowa nr 57 Kuźnica BiałostockaGieniuszeMachnacz 1520 mm
Linia kolejowa nr 58 Granica Państwa (Zubki Białostockie)Waliły Las 1520 mm
Linia kolejowa nr 59 Granica Państwa (Svislac)Chryzanów 1520 mm
Linia kolejowa nr 60 KobylanyTerespol 1520 mm
Linia kolejowa nr 63 Dorohusk – Zawadówka Naftobaza 1520 mm
Linia kolejowa nr 65 Granica Państwa (Hrubieszów)Sławków LHS[5] 1520 mm
Linia kolejowa nr 92 PrzemyślMedyka 1520 mm
Linia kolejowa nr 116 Granica Państwa (Werchrata)Kaplisze 1520 mm
Linia kolejowa nr 123 Hurko – Krówniki 1520 mm
Linia kolejowa nr 124 MedykaChałupki Medyckie 1520 mm
Linia kolejowa nr 125 Żurawica – Małkowice 1520 mm
Linia kolejowa nr 205 Wielewo – Anielin Gradowo 1520 mm
Linia kolejowa nr 217 Bogaczewo – Wielkie Wieżno – Braniewo 1520 mm
Linia kolejowa nr 446 TerespolGranica Państwa (Briest) 1520 mm
Linia kolejowa nr 450 KobylanyWólka 1520 mm
Linia kolejowa nr 455 WólkaKobylany 1520 mm
Linia kolejowa nr 614 Żurawica ŻRB – Hurko 1520 mm
Linia kolejowa nr 904 Zaborze – Raniewo 1520 mm
Linia kolejowa nr 905 Kowalewo – Bogdanów 1520 mm
Linia kolejowa nr 912 ZabłotczyznaOskierki 1520 mm
Linia kolejowa nr 915 MikłaszewoPlanta 1520 mm
Linia kolejowa nr 916 SiemianówkaWiącków 1520 mm
Linia kolejowa nr 923 Buchwałowo SBuchwałowo Wschód 1520 mm
Linia kolejowa nr 926 Bocznica Straszewo S 1520 mm
Linia kolejowa nr 927 Bocznica Grzybowce S 1520 mm
Kursywą zaznaczono linie wykreślone z ewidencji PKP PLK: przekazane w zarząd innym podmiotom, nieistniejące, nieczynne lub nieistniejące stacje będące niegdyś punktami krańcowymi linii.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c Witalij A. Rakow: Łokomotiwy otieczestwiennych żeleznych dorog 1845-1955 (ros.). Moskwa: 1995. ISBN 5-277-00821-7.
  2. Polska – koleje. Encyklopedia Gutenberga. [dostęp 2015-01-22].
  3. a b Paweł Terczyński: Atlas tramwajów. PKMK Poznań, 2004.
  4. a b Jan Kubalski. Dwa resorty, których odbudowa dała najlepsze wyniki. Komunikacja. „Stolica”. Nr 2 (11) (19–26 stycznia 1947), s. 4. Naczelna Rada Odbudowy Warszawy. 
  5. Linia kolejowa pod zarządem PKP LHS.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się