Puginał oficerów rosyjskiej marynarki wojennej z 1803 r.

Puginał (także: łac. pugio, staropol. tulich, tylec, tylecz) – jedna z najstarszych odmian broni kolnej, miniatura miecza. Mały puginał, zazwyczaj w użyciu cywilnym, potocznie nazywany jest sztyletem.

Puginałów pugio używali Rzymianie od I wieku p.n e. do I wieku n.e. W Afryce lud Kasai wykonywał puginały z miedzi. Istniało wiele jego lokalnych odmian, np. w Indiach katar, Japonii tantō, we Włoszech cinquedea, w Gruzji kama, na Malajach kris. W Europie Zachodniej, w późnym średniowieczu, jego rozpowszechnioną formą była mizerykordia, a od XVI do XVIII wieku – lewak[1][2].

Posiada głownię prostą jedno- lub dwusieczną (zazwyczaj o przekroju czworokątnym), o rekojeści z jelcem. Noszony w pochwie przy boku po stronie prawej (miecz – z lewej), w stroju cywilnym wieszany na pasie z przodu, a czasem troczony przy pasie w połączeniu z sakiewką. Na ziemiach polskich w XIII−XIV wieku był podstawową bronią zaczepną (obok miecza) każdego rycerza. Długość ostrza wynosiła przeciętnie około 30 cm. Puginał w zasadzie nie nadawał się do cięcia, służył do zadawania precyzyjnych ran kłutych na najbliższy dystans w miejsca odsłonięte lub słabo zasłonięte (np. cios przez szparę wzrokową w hełmie garnczkowym, w kark pochylonego jeźdźca). Służył nie tylko do samoobrony, ale i skrytobójstwa. Bywał zabezpieczany przed utratą w walce lub zgubieniem za pomocą łańcuszka lub rzemienia przywiązanego do napierśnika. Różnice między krótkim mieczem, kordem, nożem bojowym i puginałem są płynne i w związku z tym bronie te bywają mylone[2][3][4][5][6][7][8].

Przypisy

  1. Michéle Byam: Broń i zbroje. Wyd. III. Warszawa: Arkady, 1991, s. 4, 12, 32-36, 43, 50. ISBN 83-213-3754-0.
  2. a b Michał Gradowski, Zdzisław Żygulski: Słownik uzbrojenia historycznego. Warszawa: PWN, 2010, s. 24, 27, 29, 32, 39. ISBN 978-83-01-16260-3.
  3. Andrzej Nadolski: Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku. Łódź: 1954, s. 198.
  4. Andrzej Nadolski: Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej 1350-1450.. Łódź: PAN, 1990, s. 124-130. ISBN 83-00-03284-3.
  5. Andrzej Nadolski: Broń i strój rycerstwa polskiego w średniowieczu. Warszawa: Ossolineum, 1979, s. 94-95. ISBN 83-04-00108-X.
  6. Andrzej Nowakowski (red.): Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej 1450-1500. Toruń: UMK, 1998, s. 38-40. ISBN 83-231-0264-3.
  7. David Harding (red.): Encyklopedia broni – 7000 lat historii uzbrojenia. Warszawa: Penta, 1995, s. 26. ISBN 83-85440-32-1.
  8. Zdzisław Żygulski: Broń w dawnej Polsce na tle uzbrojenia Europy i Bliskiego Wschodu. Warszawa: PWN, 1982, s. 29, 49. ISBN 83-01-02515-8.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się