Posąg Syreny na tle strony Barssa Rynku Starego Miasta | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Miejsce | |
Typ obiektu |
rzeźba na cokole |
Projektant | |
Data odsłonięcia |
1855, 1929, 1951, 1972, 1999 |
Położenie na mapie Warszawy | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |
52°14′59″N 21°00′44″E/52,249722 21,012222 |
Pomnik Syreny – monument znajdujący się na Rynku Starego Miasta w Warszawie.
Pomnik powstał w związku z budową w latach 1851–1855 pierwszego nowoczesnego wodociągu w Warszawie zaprojektowanego przez Henryka Marconiego[1]. Wodotryski zbudowane w najbardziej reprezentacyjnych miejscach miasta (m.in. na Rynku Starego Miasta, placu Teatralnym i przy kolumnie Zygmunta) ozdobiono figurami syren, trytonów i delfinów[1].
Cynkowa rzeźba zaprojektowana przez Konstantego Hegla została odlana w warszawskim zakładzie Karola Juliusza Mintera[2]. Hegel przedstawił Syrenę jako meluzynę wynurzającą się ze spienionych fal, ze spiralnie skręconym ogonem, trzymającą w uniesionej do góry prawej ręce miecz, a w lewej tarczę[3]. Blisko dwumetrowa postać miała harmonijne kształty i klasyczne rysy twarzy[4]. Estetyka rzeźby była jednak również krytykowana[5].
7 sierpnia 1855 Syrena znajdowała się już na Rynku Starego Miasta[2]. Rzeźbę umieszczono na sztucznych złomach skalnych pośrodku basenu z wodotryskiem w centralnym punkcie staromiejskiego targowiska[6][7]. Po jego likwidacji i przeniesieniu w 1913 straganów na Mariensztat, wodotryskowi nadano formę ośmiobocznego basenu z betonu otoczonego 26 kamiennymi słupkami połączonymi żelaznymi łańcuchami[7]. Syrenę ustawiono na środku basenu na nowym cokole z piaskowca[8].
W 1928 w ramach akcji upiększania Rynku Starego Miasta basen i wodotrysk rozebrano, a posąg Syreny umieszczono w magazynie Wydziału Technicznego Zarządu Miejskiego znajdującym się pod wiaduktem mostu Poniatowskiego[4][8]. Stamtąd w 1929 przeniesiono go na teren Klubu Sportowego Pracowników Miejskich „Syrena” przy ul. Solec 8 (u wylotu ul. Zagórnej)[6][8]. Posąg został ustawiony na cokole wykonanym z piaskowca z rozebranego soboru św. Aleksandra Newskiego[8].
Podczas okupacji niemieckiej żaden z dwóch warszawskich pomników Syreny nie znalazł się na liście monumentów przeznaczonych do rozbiórki[9]. Nie zostały one również zniszczone po upadku powstania warszawskiego[9]. Prawdopodobnie stało się tak, ponieważ obydwa znajdowały się nad Wisłą, która od września 1944 stanowiła linię frontu[9]. Monument został jednak uszkodzony podczas walk na Górnym Czerniakowie i przyczółku czerniakowskim. Po wojnie posąg poddano renowacji w pracowni Braci Łopieńskich, m.in. uzupełniono oderwany miecz, lewą rękę i tarczę oraz załatano ponad 50 przestrzeleń[10]. W celu wzmocnienia cynkowej powierzchni rzeźby pokryto ją warstwą fosforobrązu[10].
W 1951 posąg ustawiono w Centralnym Parku Kultury, w pobliżu ul. Solec[11][12]. W styczniu 1969 Syrenie oderwano miecz i uszkodzono fakturę posągu; sprawcom nie udało się jednak oderwać tarczy i płetwy[10]. Uszkodzenie pomnika miało wpływ na decyzję o jego przeniesieniu z powrotem na Stare Miasto[13].
W lipcu 1972 odrestaurowany posąg został ustawiony na skarpie Wieży Marszałkowskiej, w północnym narożniku wewnętrznego obwodu murów obronnych[6][11]. Tam szybko stał się obiektem zainteresowania wandali m.in. Syrenie ponownie odłamano miecz[14]. Później pomnik był jeszcze kilkakrotnie dewastowany[8]. W latach 1985–1986 rzeźbę poddano zabiegom konserwatorskim, m.in. została ona pokryta powłoką z brązu w Instytucie Mechaniki Precyzyjnej[8].
Ponieważ pomnik był w dalszym ciągu dewastowany, dla zwiększenia jego bezpieczeństwa postanowiono przenieść go na pierwotne miejsce na Rynku Starego Miasta[15]. Rzeźbę zdjęto z Wieży Marszałkowskiej w celu przeprowadzenia prac konserwatorskich w czerwcu 1994[16]. W 1997 i 1998 rozpisano dwa konkursy na cokół Syreny w nowej lokalizacji[15]. Do realizacji wybrano projekt Marii i Jana Mazurów oraz Anny i Krystiana Jarnuszkiewiczów[15]. Rzeźbę ustawiono na granitowym cokole w okrągłym basenie[15]. Uroczystość odsłonięcia pomnika odbyła się 12 grudnia 1999[15].
W maju 2008 posąg zastąpiono kopią, a oryginalną rzeźbę autorstwa Konstantego Hegla przeniesiono do Muzeum Historycznego m.st. Warszawy (obecnie Muzeum Warszawy)[17].
Monument był pierwszym pomnikiem warszawskiego herbu[4]. Miał on wpływ na późniejsze wizerunki warszawskiej Syreny[3] oraz upowszechnił jej postać wśród mieszkańców i osób odwiedzających miasto[18].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.