Południowoafrykańska odmiana języka angielskiego – odmiana języka angielskiego używana w Republice Południowej Afryki. Do odmiany tej zbliżone są również dialekty używane w Zimbabwe[1].
Brytyjski udział w historii południowej Afryki datuje się od 1795 r., czyli od wojen napoleońskich[2]. Brytyjczycy uzyskali kontrolę nad regionem w 1806 r., a zasiedlanie rozpoczęło się w r. 1820, kiedy to ok. 5000 Brytyjczyków otrzymało ziemię na wschodnim pograniczu Kolonii Przylądkowej[3]. Angielski stał się oficjalnym językiem regionu w 1822 roku. Próbowano zanglicyzować ludność mówiącą językiem afrikaans. Angielski stał się językiem prawa, edukacji i większości innych aspektów życia publicznego. Kolejne fale zasiedleń nastąpiły w latach 40. i 50. XIX w. w związku z wydobywaniem diamentów i złota. W 1870 r. w okolicy Witwaterstand mieszkało ok. pół miliona emigrantów z Europy, w tym wielu angielskojęzycznych[4]. Język pierwszej fali imigrantów brytyjskich był pod silniejszym wpływem języka afrikaans funkcjonującego wśród białej ludności tych terenów od półtora wieku, co osłabło z napływem kolejnych fal w połowie XIX w., zwłaszcza do Natalu.
Na początku istniało kilka wariantów lokalnych języka przyniesionych przez emigrantów z różnych stron Wielkiej Brytanii; dialekty londyńskie przeważały w Kapsztadzie, a północne i pochodzące ze środkowej Anglii – w Natalu. Z czasem dialekty homogenizowały się, tym bardziej, że angielski stał się drugim językiem mieszkańców posługujących się afrikaans. Rozwinęła się również afrykańska odmiana języka, używana przez czarnoskórą populację, która nauczyła się języka w szkołach misyjnych. Na dodatek angielski zaczął być używany przez ludzi o mieszanym pochodzeniu etnicznym, dodatkowo zaadoptowali go emigranci z Indii, którzy napłynęli do południowej Afryki ok. 1960 roku[3][4]. Niemniej, odmiana używana przez nich ma pewne cechy odmiany indyjskiej, jak nierozróżnianie głosek [w] i [v][1].
Choć język angielski dzielił się na kilka odmian, wszystkie mają kilka wspólnych cech i są w opozycji do drugiego najczęściej używanego języka regionu, czyli afrikaans. Angielski zawsze był na tych terenach językiem mniejszości. Afrikaans uzyskał oficjalny status w 1925 r., jest pierwszym językiem białych mieszkańców i jest odbierany jako symbol tożsamości dla Afrykanerów. Angielski używany jest przez pozostałych białych, głównie o brytyjskich korzeniach i większość czarnoskórej populacji (stosunek białej populacji do czarnej wynosi 1:4). Język afrikaans uważany był przez czarnoskórą większość za język władz i represji; angielski był zaś uważany przez rząd za język oporu i protestu[4].
Obecna sytuacja języka angielskiego w Afryce Południowej jest złożona. Również dla władz w epoce apartheidu angielski był ważny dla komunikacji międzynarodowej, a Afrykanerzy coraz częściej zaczynali być dwujęzyczni. W rezultacie istnieje kontinuum akcentów, które są pod silnymi wpływami Received Pronunciation[4]. Najbardziej konserwatywne akcenty (określane jako conservative) są bardzo zbliżone do RP, podczas gdy akcent określany jako extreme lub broad jest od tego wzorca odmienny i czasem stygmatyzowany. Pośrednie cechy i pośredni status socjolingwistyczny ma akcent określany jako Respectable South African[1]. Rozróżniane są również akcenty regionalne: Cape English, Natal English i ponadregionalny General South African English. Najbardziej stygmatyzowany jest pierwszy z nich i istnieje tendencja do jego zaniku. Z kolei odmiana natalska, choć odmienna od wzorca brytyjskiego, jest uważana za prestiżową, stanowiącą standard dla południowej Afryki[1].
Najważniejszą cechą różniącą gramatykę południowoafrykańską od brytyjskiej jest składnia. Najważniejsze cechy to[5]:
Istnieje kontinuum akcentów. Na jednym biegunie są potomkowie brytyjskich emigrantów, których akcenty są zbliżone do BBC English, na drugim zaś akcenty klasy robotniczej, często o pochodzeniu afrykanerskim. Między nimi istnieje wiele akcentów, coraz częściej słyszalnych w radiu i telewizji. Oto najważniejsze cechy wymowy południowoafrykanskiej:
Kilka słów i zwrotów z południowej Afryki stało się standardem światowym. Niektóre mają początek w afrikaans lub językach lokalnych albo są adaptacją słów standardu światowego. Są to m.in. aardvark, apartheid, boer, commando, eland, homeland, kraal, spoor, springbok, trek. Wiele innych, odnoszących się do lokalnej fauny i flory, nie jest znanych poza kontekstem południowoafrykańskim. Do tej kategorii należą także instytucje lokalne, np. Tuks (uniwersytet w Pretorii) czy Zim (mieszkaniec Zimbabwe)[6]
Przykłady na przedmioty natury ogólnej: arvey (popołudnie), bad friends (wrogowie), bell (telefonować), bioscope (kino), camp (paddock), dorp (wioska), gogga (komar), indaba (spotkanie), robot (światła uliczne).
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.