Pliszka cytrynowa (Motacilla citreola) – gatunek małego ptaka z rodziny pliszkowatych (Motacillidae), zamieszkujący środkową i północną Azję, Europę Wschodnią po wschodni skraj Europy Środkowej, oraz wyspowo Europę Północną. Wędrowny, zimuje w południowej Azji. Dawniej sporadycznie, obecnie coraz częściej zalatuje do zachodniej Europy.
W Polsce jest gatunkiem nie tylko zalatującym, ale też lęgowym (100–200 par według szacunków z lat 2013–2014[3]). Pierwsze lęgi ptaków tego gatunku na terenie kraju stwierdzono w 1994 roku[3]. Gniazduje m.in. w okolicach ujścia Redy w Nadmorskim Parku Krajobrazowym, nad zbiornikiem Siemianówka i na Bagnach Biebrzańskich[4], obserwowana także w granicach użytku ekologicznego „Zielone Wyspy”[5].
pliszka cytrynowa (M. citreola citreola) – północna i wschodnia Europa do środkowej Syberii, Mongolia i północno-wschodnie Chiny.
pliszka szponiasta (M. citreola calcarata) – wschodni Iran i Afganistan do środkowych Chin.
Wyróżniany przez niektórych autorów podgatunek M. citreola werae (Buturlin, 1907)[8] jest przez IOC wliczany do M. citreola citreola[6].
Morfologia
Wygląd
Samiec w szacie godowej ma cytrynowożółtą głowę z czarnymi bokami. Spód ciała cytrynowożółty, wierzch szary. Skrzydła ciemne z dwoma białymi paskami. Ogon długi, czarny z białymi brzegami. Samce w szacie spoczynkowej i samice jednolicie żółte lub żółto-białe, z szarobrązowym grzbietem i karkiem. Ptaki młodociane (w pierwszej szacie zimowej) są z wierzchu jasnoszare, od spodu brudnobiałe i przypominają pliszkę siwą. Cechą odróżniającą jest brak ciemnej przepaski na piersi.
Wymiary średnie
długość ciała ok. 17–18 cm rozpiętość skrzydeł ok. 24–25 cm masa ciała 18–25 g[9]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje pliszkę cytrynową za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji europejskiej szacuje się (2015) na 323–746 tysięcy dorosłych osobników; obliczona w oparciu o te dane liczebność światowej populacji mieści się w przedziale 2–5 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy[2].
↑Motacilla citreola, [w:] Integrated Taxonomic Information System(ang.).
↑ abMotacilla citreola, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species(ang.).
↑ abChodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.
↑Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 559. ISBN 83-919626-1-X.
↑ abF. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-06-07]. (ang.).
↑Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Motacillidae Horsfield, 1821 - pliszkowate - Wagtails and Pipits. Wersja: 2021-01-16. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-07].
↑Citrine Wagtail (Motacilla citreola). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-13)]. (ang.).