| Śródmieście Północne | |
 nr rej. 4/1 z 1.05.1965
| |
 Plac Bankowy, widok w kierunku północno-wschodnim | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′35,1″N 21°00′08,5″E/52,243080 21,002368
| |
Plac Bankowy – plac w śródmieściu Warszawy położony pomiędzy aleją „Solidarności” a wylotami ulic Senatorskiej i Elektoralnej.
Plac powstał w 1825 w miejscu dziedzińca pałacu Ogińskich w związku z budową w miejscu istniejących pałaców Leszczyńskich i Ogińskich trzech monumentalnych gmachów zaprojektowanych przez Antonia Corazziego: pałacu Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu, pałacu Ministra Skarbu oraz gmachu Giełdy i Banku Polskiego[1].
Plac miał trójkątny kształt, który nadała mu biegnąca po skosie nieistniejąca obecnie ulica Rymarska. Pośrodku placu znajdował się skwer, na który po 1897 przeniesiono z Krakowskiego Przedmieścia – w związku z budową pomnika Adama Mickiewicza – fontannę z 1866.
W czasie okupacji niemieckiej, wykorzystując zniszczenia w czasie obrony Warszawy w 1939, w tym zwłaszcza zniszczenie i rozbiórkę oficyn pałacu Błękitnego, dokończono projekt przebicia do placu przez Ogród Saski ulicy Marszałkowskiej[2][3].
Zabudowa placu ucierpiała podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939[4] oraz w 1944, w trakcie oraz po powstaniu warszawskim. Po 1945 odbudowano monumentalne gmachy rządowe wzniesione w dobie Królestwa Polskiego, położone w zachodniej pierzei placu. Zlikwidowano natomiast ulicę Rymarską[5] i rozebrano budynki znajdujące się po wschodniej stronie placu[6]. Został on w ten sposób poszerzony i uzyskał kształt prostokąta[6].
W latach 1946–1947 przebito w kierunku północnym ulicę Marcelego Nowotki (obecnie ul. gen. Władysława Andersa) i położono na niej tory tramwajowe. Północną pierzeję placu wyznaczyła oddana do użytku w 1949 Trasa W-Z. Wszystkie trzy zniszczone gmachy Corazziego zostały odbudowane, a częściowo zrekonstruowana w latach 1947–1950 kamienica Kosseckiej znajdująca się w południowej pierzei placu została zaadaptowana na hotel Saski[1][7]. Fontanna została przeniesiona w obecne miejsce, tj. na skwer przed kinem „Muranów”.
21 lipca 1951 przed pałacem Ministra Skarbu Bolesław Bierut odsłonił pomnik Feliksa Dzierżyńskiego dłuta Zbigniewa Dunajewskiego. Był to pierwszy w stolicy monument działacza ruchu rewolucyjnego[8]. Wcześniej, 17 lipca[9] lub 19 lipca[10], Prezydium Stołecznej Rady Narodowej zmieniło nazwę placu na plac Feliksa Dzierżyńskiego. Zmiana nazwy została zatwierdzona uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 24 sierpnia 1951[9]. Nowa nazwa upamiętniała wygłoszenie przez Feliksa Dzierżyńskiego w 1905 przemówienia do zgromadzonych na placu robotników[11]. Nieopodal, w dawnym gmachu Giełdy, otwarto Muzeum Historii Polskiego Ruchu Rewolucyjnego[1].
W latach 1976–1991 po wschodniej stronie placu, w miejscu nieodbudowanej Wielkiej Synagogi, wzniesiono Błękitny Wieżowiec[12], przed którym w 1993 został odsłonięty pomnik Stefana Starzyńskiego[13].
W listopadzie 1989 pomnik Feliksa Dzierżyńskiego został zburzony. W tym samym miesiącu, na mocy uchwały Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 16 listopada 1989, przywrócono historyczną nazwę placu[14][15].
W 2001 w pobliżu miejsca, w którym znajdował się monument Dzierżyńskiego, odsłonięto pomnik Juliusza Słowackiego, który w latach 1829–1831 pracował w pałacu Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu[16].
W 2023 roku przez plac przeprowadzono drogę dla rowerów i posadzono dwa szpalery drzew[17].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
